تعریق شبانه؛ چرا شب‌ها هنگام خواب عرق می‌کنیم؟

تعریق بخشی طبیعی از سیستم خنک‌کننده‌ی بدن است که به آزادشدن گرما و حفظ دمای مطلوب بدن کمک می‌کند؛ اما بیدارشدن مکرر درطول شب و خیس‌شدن از عرق این‌طور نیست. تعریق شبانه دوره‌های مکرر تعریق در شب است و بخش ناخوشایندی از زندگی برخی از افراد را تشکیل می‌دهد.

عوامل و شرایط متعددی ممکن است باعث برهم‌خوردن تنظیم دمای بدن شوند که در این شرایط همراه با تحریک تعریق شبانه، بدن تلاش خواهد کرد تا دمای مرکزی خود را حفظ کند. برخی از محرک‌ها بی‌ضرر هستند و به عواملی مانند گرمای اتاق خواب یا تغییرات مثبت در شیوه‌ی زندگی از جمله ورزش‌کردن یا علل زمینه‌ای دیگر مانند عفونت‌ها، یائسگی و بیماری‌ها یا داروهای مختلف مربوط می‌شوند.

هیپوتالاموس (واقع در مغز) بخشی از سیستم غدد درون‌ریز و مرکز کنترل دمای بدن است. این مرکز شامل حسگرهای دما است که اطلاعات را از سلول‌های عصبی (گیرنده‌های حرارتی) واقع در مرکز اندام‌ها و محیطی در پوست دریافت می‌کند. گیرنده‌های حرارتی تغییر دمای بدن را تشخیص می‌دهند و سیگنال‌هایی را به هیپوتالاموس ارسال می‌کنند. این سیگنال‌ها یا گزینه‌ی تعریق را برای خنک کردن بدن و یا لرزیدن را برای گرم‌کردن بدن فعال می‌کنند.

هرکسی صرف‌نظر از سن یا جنسیت می‌تواند تعریق شبانه را تجربه کند؛ اما معمولاً زنان بیشتر از مردان با این مسئله روبه‌رو هستند؛ زیرا یائسگی و تغییرات مرتبط با هورمون‌ها یکی از دلایل اصلی تعریق شبانه به‌شمار می‌روند. تقریباً ۸۰ درصد از زنان درطول دوران یائسگی و در حین آن گرگرفتگی یا تعریق شبانه را تجربه می‌کنند.

درحالی‌که هم گرگرفتگی و هم تعریق شبانه، احساس گرمازدگی ایجاد می‌کنند، تجربه‌های متفاوت مرتبط با یائسگی هستند. گرگرفتگی معمولاً درطول روز رخ می‌دهد و دوره‌های گذرای آن ممکن است با تعریق هم همراه باشند؛ اما تعریق شبانه فقط در طول شب رخ می‌دهد و شامل یک دوره تعریق شدید است. تصور می‌شود که در این حالت تغییر سطح استروژن روی سطح نوراپی‌نفرین و سروتونین که دو انتقال‌دهنده‌ی عصبی تأثیرگذار بر تنظیم دما در هیپوتالاموس هستند تأثیر می‌گذارد.

هورمون‌ها روی تعریق شبانه‌ی مردان نیز تأثیر می‌گذارند؛ به‌ویژه آن دسته از افرادی که سطح تستوسترون پایینی دارند و دچار وضعیتی به نام هیپوگنادیسم هستند. حدود ۳۸ درصد از مردان بالای ۴۵ سال سطح تستوسترون پایینی دارند؛ البته این موضوع ممکن است مردان را در هر سنی تحت‌تأثیر قرار دهد.

هنگام مبارزه با عفونت دمای بدن ما اغلب افزایش می‌یابد و این موضوع می‌تواند تعریق را برای خنک‌شدن و کاهش دمای بدن تحریک کند. عفونت‌های جزئی مانند سرماخوردگی هم می‌توانند باعث تعریق شبانه شوند. عفونت‌های جدی‌تر مانند ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) و بیماری‌هایی مانند لنفوم هاجکین و غیرهاجکین هم می‌توانند با تعریق شبانه همراه باشند؛ اگرچه تعریق شبانه به‌ندرت تنها علامت این بیماری‌ها است.

داروهایی مانند مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، کورتیکواستروئیدها، جایگزین هورمون تیروئید و متادون هم می‌توانند به تعریق شبانه منجر شوند. این داروها بر بخش‌هایی از مغز و انتقال‌دهنده‌های عصبی که مسئول کنترل و تحریک تعریق بدن هستند تأثیر می‌گذارند. مصرف منظم الکل (به‌ویژه وابستگی به الکل) و مصرف تفریحی مواد مخدر هم با خطر افزایش تعریق شبانه همراه هستند.

تعریق شبانه معمولاً از سوی افراد مضطرب گزارش می‌شود. اضطراب روانی سیستم مبارزه یا پرواز بدن را فعال می‌کند و با آزادکردن انتقال‌دهنده‌های عصبی باعث می‌شود که ضربان قلب، تنفس و فشار خون افزایش یابند. در این مرحله بدن گرم می‌شود و شروع به تعریق می‌کند تا دوباره خنک شود.

تعریق شبانه با اختلالات خواب مانند آپنه‌ی انسدادی خواب نیز مرتبط است. در آپنه‌ی انسدادی خواب راه هوا به‌طور مکرر در طول خواب مسدود می‌شود و خروپف بلند را به‌همراه دارد. حدود یک‌سوم از افراد مبتلا به آپنه‌ی انسدادی خواب، به‌طور مرتب تعریق شبانه را تجربه می‌کنند. علت دقیق این موضوع هنوز مشخص نیست؛ اما تحقیقات نشان می‌دهند که با سطوح پایین اکسیژن خون (هیپوکسمیا) یا فشار خون بالا مرتبط است.

افراد می‌توانند پس از تمرینات بدنی با شدت بالا، تعریق شبانه را تجربه کنند. ورزش شدید می‌تواند تیروئید را تحریک کند و میزان متابولیسم پایه و دمای بدن را تا ۱۴ ساعت پس از ورزش افزایش دهد؛ بنابراین تعریق شبانه ممکن است پس از یک تمرین صبحگاهی شدید نیز رخ دهد.

تعریق شبانه می‌تواند نشان‌دهنده‌ی تمرین بیش‌ازحد یا کمبود سوخت باشد. اگر کالری کافی برای حمایت از افزایش تمرین مصرف نشود، قند خون کاهش می‌یابد و ممکن است هیپوگلیسمی را تجربه کنید که باعث تعریق شبانه می‌شود.

بیماری‌ها و داروهای متعددی وجود دارند که می‌توانند باعث تعریق شبانه و اختلال در خواب می‌شوند. اگر تعریق شبانه‌ی منظم آزاردهنده‌است، با خواب تداخل دارد یا با علائمی مانند خستگی و کاهش وزن همراه است (به‌شرطی که به تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی شما مربوط نشود) حتماً با پزشک مشورت کنید تا علت این موضوع مشخص شود. پزشک ممکن است داروهای جایگزینی را برای داروهای شما تجویز کند یا آزمایش‌ها و تحقیقات دیگری انجام دهد. برای کاهش تعریق شبانه می‌توانید ایده‌های زیر را امتحان کنید:

• در اتاق خنک بخوابید و در صورت نیاز از پنکه استفاده کنید.
• هنگام خواب لباس زیاد نپوشید و از لباس‌های پنبه‌ای یا کتان راحت استفاده کنید.
• از ملافه‌ی سبک استفاده کنید و از محصولاتی با الیاف مصنوعی و فلانل استفاده نکنید.
• تشک یا بالش خنک‌کننده استفاده کنید و از محصولاتی مانند تشک‌های فومی که جریان هوا را مسدود می‌کنند استفاده نکنید.
• قبل از خواب از خوردن غذاهای تند، کافئین یا الکل خودداری کنید.