علت ترک خوردن لب چیست و چگونه درمان می‌شود؟

پوست روی لب‌ها نازک‌تر و حساس‌تر از پوست بقیه بدن است، زیرا لب‌ها دارای غدد چربی نیستند، درنتیجه‌، درمعرض خطر خشک شدن و ترک خوردن قرار دارند. لب‌ها بیش از سایر قسمت‌های بدن درمعرض عناصر محیطی قرار دارند و ممکن است براثر مواجهه با نور خورشید، آب‌و‌هوای خشک یا سرد ترک بخورند. لیس زدن مکرر لب‌ها یا کم‌آبی نیز می‌تواند موجب خشکی و ترک خورن لب‌ها شود.

در اصطلاح پزشکی، ترک خوردن لب «شیلیت» نامیده می‌شود و می‌تواند براثر تماس با ماده آلرژی‌زا یا براثر بیماری‌های خاصی ایجاد شود.

به‌نوشته‌ی وب‌سایت کلینیک کلیولند، شیلیت انواع مختلفی دارد:

• شیلیت اکتینیک: قرار گرفتن مکرر درمعرض نور خورشید
• شیلیت زاویه‌ای: عفونت قارچی گوشه‌های دهان
• شیلیت تماسی: واکنش آلرژیک
• شیلیت ناشی از دارو: واکنش به دارو (رتینوئیدها)
• شیلیت اگزماتوس: شعله‌ور شدن به دلیل اگزما
• شیلیت عفونی: عفونت ویروسی یا باکتریایی (هرپس سیمپلکس)
• شیلیت غده‌ای: افزایش ضخامت غده‌های بزاقی

هر فردی در هر سنی ممکن است دچار ترک‌خوردگی لب شود. کودکان و نوجوانان که اغلب لب‌های خود را می‌لیسند، بیشتر مستعد ترک‌خوردگی لب هستند. آن‌ها ممکن است دچار مشکلی به نام دِرماتیت ناشی از لیسیدن لب شوند که منجر به ترک‌خوردگی لب و همچنین بثوراتی در اطراف دهان می‌شود. افرادی که در مناطقی با آب‌وهوای خشک و داغ یا سرد زندگی می‌کنند، ممکن است به‌طور مکرر دچار ترک‌خوردگی لب شوند. ترک‌خوردگی فصلی لب‌ها در زمستان رخ می‌دهد و می‌تواند در افراد دارای پوست خشک شایع باشد.

لب‌های ترک‌خورده خشک و سفت هستند و می‌توانند بسیار آزاردهنده باشند. ترک‌خوردگی‌های شدید لب خصوصا هنگام خوردن مرکبات و غذاهای تند و شور می‌تواند موجب سوزش و درد در هنگام غذاخوردن شود.

علائم ترک خوردن لب عبارتند از:

• خشکی یا پوسته پوسته شدن لب‌ها
• ترک خوردن
• خارش
• درد خفیف
• زخم روی لب‌ها و درون دهان

دلایل ترک خوردن لب عبارتند از:

• آفتاب‌سوختگی
• هوای سرد
• هوای گرم یا خشک
• لیسیدن مکرر لب‌ها
• برخی بیماری‌ها (آلرژی، اختلال تیروئید، برخی اختلالات خود ایمنی) یا واکنش به داروها
• کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی (آهن، ویتامین B)
• کم‌آبی بدن

لب‌های ترک خورده را می‌توان با روش‌های زیر در خانه درمان کرد:

• آبرسانی به بدن
• استفاده از پماد یا مرطوب‌کننده لب در طول روز
• خودداری از لیسیدن و کندن پوست لب‌ها
• دور نگه داشتن اجسام خارجی از دهان (مداد، جواهرات و اشیاء فلزی)
• استفاده از رطوبت‌ساز در منزل

برای درمان لب‌های ترک‌خورده، بالم لب با ویژگی‌های زیر انتخاب کنید:

• بدون بو
• هایپوآلرژنیک (با حداقل حساسیت‌زایی)
• پمادها (وازلین، گلیسیرین)
• روغن‌ها (روغن معدنی یا روغن دانه کرچک)
• مرطوب‌کننده (سرامید، دایمتیکون)
• محافظ دربرابر آفتاب (اکسید تیتانیوم، اکسید روی)

از بالم لب حاوی مواد زیر استفاده نکنید، زیرا می‌توانند لب‌های ترک‌خورده را تحریک کنند:

بالم لب ترک‌های لب‌ها را می‌پوشاند و پماد براساس مواد تشکیل‌دهنده و غلظت پماد لب‌ها را به مدت طولانی هیدراته نگه می‌دارند. بالم لب و پمادهای لب را می‌توان در طول روز وقتی متوجه خشکی لب‌های خود شدید استفاده کنید. استفاده از پماد لب در هنگام شب موجب آبرسانی به لب‌های شما در طول شب می‌شود. همیشه بعد از خوردن و آشامیدن بالم لب یا پماد را دوباره بمالید. در بیرون از منزل بالم لب یا پماد دارای فاکتور محافظت در برابر نور خورشید یا اس‌پی‌اف ۳۰ یا بالاتر را هر دو ساعت یک بار استفاده کنید.

پوست لب‌ها مستعد ترک خوردن است و عدم درمان آن ممکن است خونریزی و درد و سوزش را در پی داشته باشد. می‌توانید خونریزی لب‌ها را با استفاده از پمادهای مخصوص لب درمان کنید. اگر خونریزی به‌طور مکرر اتفاق می‌افتد و درمان خانگی موثر نیست، به پزشک مراجعه کنید تا درمان پیشرفته‌تری را تجویز کند.

با رعایت موارد زیر می‌توانید از ترک خوردن لب‌هایتان جلوگیری کنید:

• قبل از خارج شدن از خانه از بالم دارای اس‌پی‌اف استفاده کنید.
• قبل از رفتن به خواب یا وقتی بیدار می‌شوید، از بالم یا پماد لب استفاده کنید.
• بالم لب را همیشه با خود داشته باشید تا در صورت نیاز از آن استفاده کنید.
• برای جلوگیری از خشکی هوا، در منزل از رطوبت‌ساز استفاده کنید.

اگر پس از درمان خانگی ترک‌خوردگی لب‌های شما بهبود پیدا نکرد، به پزشک مراجعه کنید تا درمان پیشرفته‌تری برای شما تجویز کند. او ممکن است آزمایش‌هایی انجام دهد تا مشخص شود که آیا ترک خوردن لب‌های شما ناشی از بیماری خاصی است یا خیر.

لب‌ها درمعرض عوامل محیطی قرار دارند، بنابراین باد و شرایط آب‌وهوایی می‌تواند روی آن‌ها تاثیر داشته باشد. باد می‌تواند بیرونی‌ترین لایه پوست را خشک کند و رطوبت پوست را از بین ببرد و آن را بیشتر مستعد خشک شدن و ترک خوردن کند. بنابراین، اگر فعالیتی انجام می‌دهید که شما را درمعرض این عوامل قرار می‌دهد، به سلامت لب‌های خود توجه کنید. برای مراقبت از لب‌های خود از بالم لب دارای اس‌پی‌اف استفاده کنید و پس از اتمام فعالیت‌ها و وقتی درون خانه هستید، از بالم لب حاوی وازلین برای بازگرداندن رطوبت استفاده کنید. این بالم‌های غلیظ از پوست محافظت می‌کنند، اما ممکن است شما را مستعد آفتاب‌سوختگی کنند، بنابراین وقتی زیر نور خورشید قرار دارید، از این نوع بالم لب استفاده نکنید.

چندین نوع دارو می‌توانند موجب ترک خوردن لب شوند. داروها می‌توانند موجب تحریک، دهیدراته شدن یا سایر تغییرات متابولیکی شود که نتیجه‌ی آن ترک خوردن لب‌ها است. رتینوئیدها و مکمل‌های ویتامین A از داروهای رایجی هستند که می‌توانند موجب ترک خوردن لب شوند، اما حتی برخی از محصولات آرایشی می‌توانند موجب ترک خوردن لب شوند. برای مثال، اسید سالیسیلیک، اکالیپتوس، کافور و منتول می‌توانند موجب ترک‌خوردگی لب شوند.

بسیاری از مواد و داروها می‌توانند موجب خشک شدن یا ترک خوردن لب‌ها درنتیجه‌ی کم‌آب شدن بدن شود. این موارد شامل لیتیوم، دیورتیک‌ها، برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها، الکل، دیگوکسین و استاتین‌ها می‌شود. در بیشتر موارد، شیلیت ناشی از دارو پس از قطع مصرف دارو یا محصولی که موجب ترک‌خوردگی شده، برگشت‌پذیر است.

ترک خوردن لب مشکلی رایج است، خصوصا وقتی لب‌های شما درمعرض نور خورشید یا هوای سرد و خشک قرار گیرد. لب‌های ترک خورده می‌توانند دردناک باشند و به راحتی تحریک شوند، اما به‌ندرت به عوارض شدید منجر می‌شوند.

اگرچه ترک خوردن لب‌ها ممکن است آزاردهنده باشد، موقتی است و به‌راحتی در خانه درمان می‌شود. در بیشتر موارد، هیدراته ماندن و محافظت از لب‌های خود با بالم‌ها و مرطوب‌کننده‌ها برای جلوگیری از خشکی و ترک خوردن کافی است.

آگاهی از شرایط محیطی و آب‌و‌هوایی پیش‌رو، احتمال اینکه دچار ترک‌خوردگی طولانی‌مدت لب‌ها شوید را کاهش می‌دهد؛ خصوصا اگر بالم لب یا پماد را در محل راحتی قرار دهید تا با مشاهده اولین نشانه ترک خوردن از آن استفاده کنید.

اگر به جز ترک خوردگی لب علائمی دیگری دارید و ترک‌خوردگی لب‌های شما برطرف نمی‌شود، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.