علائم کمبود ویتامین دی

ویتامین D یکی از ویتامین‌های ضروری است که در سیستم عصبی، سیستم اسکلتی عضلانی و سیستم ایمنی نقش دارد. کمبود ویتامین D موجب مشکلاتی در استخوان‌ها و ماهیچه‌ها می‌شود. کمبود ویتامین بیشتر افراد مسن و افراد دارای پوست تیره را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؛ اما قابل پیشگیری و درمان‌پذیر است.

کمبود شدید ویتامین D در کودکان باعث راشیتیسم می‌شود. علائم راشیتیسم عبارت‌اند از:

• الگوی غیرطبیعی رشد به دلیل خم شدن استخوان‌ها
• ضعف عضلانی
• درد استخوان
• بدشکلی مفاصل

کودکان دچار کمبود خفیف ویتامین دی ممکن است فقط درد و ضعف عضلانی را تجربه کنند.

کمبود ویتامین D در بزرگسالان چندان آشکار نیست. علائم و نشانه‌های کمبود ویتامین دی در بزرگسالان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خستگی
• درد و شکستگی تنشی استخوان
• ضعف عضلانی، درد یا گرفتگی عضلات
• تغییرات خلقی مانند افسردگی

آزمایش خون ساده می‌تواند مشخص کند که آیا دچار کمبود ویتامین دی هستید. علاوه‌براین، پزشک ممکن است برای بررسی تراکم استخوان از عکس اشعه ایکس استفاده کند.

به‌طورکلی، دو دلیل اصلی کمبود ویتامین D عبارت‌اند از:

• مقدار کافی ویتامین دی را ازطریق رژیم غذایی یا نور خورشید دریافت نمی‌کنید.
• بدن شما به‌خوبی ویتامین دی را جذب یا به‌خوبی از آن استفاده نمی‌کند.

چندین دلیل خاص برای کمبود ویتامین دی وجود دارد ازجمله:

• برخی از بیماری‌ها
• جراحی لاغری
• برخی از داروها

فیبروز سیستیک، بیماری کرون و بیماری سلیاک: این بیماری‌ها خصوصاً اگر درمان نشده باشند، می‌توانند مانع از جذب مقدار کافی ویتامین دی موجود در مکمل‌ها ازطریق روده‌ها شوند.

چاقی: شاخص توده بدنی بیشتر از ۳۰ با سطح پایین ویتامین دی ارتباط دارد. سلول‌های چربی ویتامین دی را جدا نگه می‌دارند به‌طوری‌که نمی‌تواند آزاد شود. چاقی اغلب نیازمند مصرف دوزهای بیشتری از مکمل‌های ویتامین دی برای رسیدن و حفظ سطوح طبیعی این ویتامین است.

بیماری کلیوی و بیماری کبد: این بیماری‌ها مقدار آنزیم‌های خاصی را کاهش می‌دهند (آنزیم کبدی ۲۵ هیدروکسیلاز و آنزیم کلیوی ۱- آلفا هیدروکسیلاز) که بدن به آن‌ها نیاز دارد تا ویتامین دی را به شکلی تغییر دهد که می‌تواند استفاده شود. کمبود هریک از این آنزیم‌ها به سطح ناکافی ویتامین D فعال در بدن منجر می‌شود.

برخی از داروها از جمله موارد زیر می‌توانند سطح ویتامین D را کاهش دهند:

دریافت نکردن ویتامین D کافی ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌ها و مشکلات دیگر را افزایش دهد که برخی از آن‌ها تهدیدکننده زندگی هستند.

ویتامین دی تأثیر قابل‌ توجهی بر خلق‌وخو و رفتار دارد. درواقع، ده‌ها مطالعه سطوح پایین ویتامین دی را با افسردگی مرتبط کرده‌اند.

اسکیزوفرنی نوعی اختلال مغزی شدید است که علائم آن معمولاً در سن ۱۶ تا ۳۰ سالگی ظاهر می‌شود و شامل توهم، گفتار نامفهوم، کناره‌گیری از دیگران و مشکل در تمرکز یا توجه است. مطالعات نشان می‌دهند افرادی که دچار کمبود ویتامین دی هستند، بیشتر از افرادی که سطح ویتامین دی آن‌ها طبیعی است، درمعرض خطر ابتلا به اسکیزوفرنی قرار دارند.

ویتامین دی در سیستم ایمنی و توانایی بدن در مبارزه با عفونت نقش دارد. گیرنده‌های ویتامین دی روی سلول‌های سیستم ایمنی وجود دارند و کمبود ویتامین دی خطر ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد. مطالعات متعددی نشان داده‌اند مصرف ویتامین دی تأثیر مثبتی روی سیستم ایمنی بدن دارد.

پژوهش‌های متعددی نشان می‌دهند ویتامین دی ممکن است از افراد دربرابر ابتلا به بیماری‌های تنفسی کمک کند. چندین مطالعه نیز نشان داده‌اند کمبود ویتامین D ممکن است به افزایش دفعات آسم و خس‌خس سینه منجر شود.

مصرف مکمل ویتامین دی ممکن است خطر ابتلا به عفونت‌های تنفسی مانند برونشیت، ذات‌الریه و سرماخوردگی را کاهش دهد. اگر به‌طور مکرر دچار این بیماری‌ها می‌شوید، ممکن است دچار کمبود ویتامین دی باشید.

اگرچه ریزش مو معمولاً به استرس نسبت داده می‌شود، سطح پایین ویتامین دی نیز می‌تواند موجب ریزش مو شود. کمبود ویتامین دی با بیماری خودایمنی آلوپسیا آره آتا یا طاسی منطقه‌ای رابطه دارد که می‌تواند منجر به ریزش موی شدید شود. مطالعات نشان داده‌اند، ریزش مو در زنان با سطوح پایین ویتامین دی ارتباط دارد و افزایش سطوح آن موجب کاهش ریزش مو می‌شود.

یکی از نقش‌های اصلی ویتامین دی حفظ سلامت اسکلتی است و سطوح پایین ویتامین دی می‌تواند منجر به کاهش ذخایر کلسیم استخوان شود و خطر شکستگی را افزایش دهد.

ویتامین دی به خاطر ارتباط با استحکام استخوان‌ها شناخته شده است. ارتباطی بین سطح ویتامین دی و درد استخوان خصوصاً درد در ناحیه کمر، دندان‌ها، پاها و مفاصل وجود دارد. تراکم پایین استخوان ممکن است یکی از نشانه‌های کمبود ویتامین دی باشد و می‌تواند منجر به افزایش خطر شکستگی شود. علاوه‌براین، ویتامین دی جذب کلسیم توسط بدن را بهبود می‌بخشد که می‌تواند در تراکم و سلامت استخوان نقش داشته باشد.

ویتامین دی در فرایندهای مختلفی ازجمله پاسخ ایمنی، عملکرد عضله و عملکرد سیستم ایمنی نقش دارد. در زمینه سلامت دندان، ویتامین دی مسئول فرایند جذب کلسیم است و این ماده معدنی حیاتی را برای دندان‌های شما فراهم می‌کند.

ویتامین دی به کاهش خطر ابتلا به پریودنتیت (بیماری لثه) کمک می‌کند و با حفظ سلامت دهان و اعمال اثرات ضدالتهابی ناشی از باکتری‌ها به بهبود این بیماری کمک می‌کند.

بیماری پیرادندانی ناشی از تجمع باکتری‌ها در دهان است. باکتری‌ها موجب التهاب، قرمزی و خونریزی لثه‌ها می‌شوند و به مرور زمان به بافت همبند نگهدارنده دندان آسیب می‌زنند. در صورت عدم درمان، این بیماری می‌تواند استخوان آرواره و دیگر ساختارها را تخریب کند و درنهایت موجب افتادن دندان شود. برخی از عوامل ازجمله کمبود ویتامین دی خطر ابتلا به بیماری پیرادندانی را افزایش می‌دهند.

ویتامین دی پپتیدهایی به نام دیفنسین‌ و کاتلیسیدین تولید می‌کند که آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی با خواص ضدمیکروبی هستند که میزان باکتری‌ها را در دهان کاهش می‌دهند. ویتامین دی همچنین آنزیم‌های خاصی (آنزیم‌های ماتریکس متالوپروتئیناز) را کاهش می‌دهد که با بیماری‌های پیرادندانی ارتباط دارند. کمبود ویتامین دی موجب از دست رفتن این خواص می‌شود و می‌تواند شما را مستعد ابتلا به بیماری پیرادندانی کند.

مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و ویتامین دی همگی از اجزای کلیدی سلامت دهان و دندان هستند. اما سطوح پایین ویتامین دی می‌تواند موجب بسیاری از مشکلات سلامت دهان ازجمله افتادن دندان، التهاب لثه، پوسیدن دندان و موارد دیگر شود.

کودکانی که درمعرض خطر کمبود ویتامین دی قرار دارند، ممکن است مشکلاتی در رشد دندان، ازجمله نقص مینای دندان و معدنی‌سازی نامناسب دندان را تجربه کنند. در برخی موارد، کمبود ویتامین دی در دوران کودکی می‌تواند منجر به مشکلات دندانی پایدار شود.

کمبود ویتامین دی تأثیر قابل‌ توجهی بر انواع مختلف درد مزمن ازجمله دردهای عضلانی، استخوان درد و درد مفاصل دارد. برخی از تئوری‌ها در این رابطه عبارت‌اند از اینکه این ارتباط ناشی از حضور گیرنده ویتامین دی در نوعی از سلول‌های عصبی است که به‌عنوان گیرنده درد عمل می‌کنند.

ویتامین D همچنین دارای خواص ضدالتهابی است که می‌تواند خصوصاً در شرایط التهاب مزمن مانند آرتریت، درد و ناراحتی عمومی را کاهش دهد. نشان داده شده است مصرف مکمل ویتامین دی درد مزمن را کاهش می‌دهد.

کمبود ویتامین دی اغلب به‌عنوان یکی از دلایل خستگی مزمن نادیده گرفته می‌شود، اما مطالعات متعددی ارتباط بین کمبود ویتامین دی و خستگی را نشان داده‌اند.

مطالعات نشان داده‌اند کمبود ویتامین دی در سالمندان با افزایش خطر برخی از انواع زوال عقل ازجمله آلزایمر ارتباط دارد. زوال عقل شامل ضعیف شدن قدرت تفکر، رفتار و حافظه است که روی زندگی روزمره تأثیر منفی دارد. آلزایمر شایع‌ترین فرم زوال عقل است که تا ۸۰ درصد از موارد زوال عقل را تشکیل می‌دهد.

ارتباط بین سطوح پایین ویتامین دی و ابتلا به دیابت آشکار است. برخی از پژوهشگران معتقدند ارتباط بین کمبود ویتامین دی و دیابت با حساسیت و مقاومت به انسولین ارتباط دارد. احتمال دیگری که مطرح می‌شود، به نقش ویتامین دی در التهاب اشاره دارد، زیرا افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ همچنین سطح التهاب مزمن بالاتری دارند. وقتی بدن با کمبود ویتامین دی رو‌به‌رو باشد، بسیاری از فرایندهای سلولی درون بدن مختل می‌شود و این امر زمینه را برای ایجاد بیماری‌هایی مانند دیابت فراهم می‌کند. با‌این‌حال، افرادی که درمعرض خطر ابتلا به دیابت هستند، نباید به شکل تهاجمی از مکمل ویتامین دی استفاده کنند و ابتدا باید با پزشک مشورت کنند.

مطالعات متعددی به ارتباط بین سطوح پایین ویتامین دی خون و بیماری‌های قلبی عروقی و عوارض مرتبط با آن‌ها اشاره می‌کنند اگرچه به‌طور قطعی مشخص نشده است که آیا مکمل ویتامین دی می‌تواند این خطرات را کاهش دهد.

در برخی مطالعات ارتباط میان سطح پایین ویتامین دی در خون و سرطان پروستات تهاجمی نشان داده شده است. فقط سرطان پروستات نیست که با کمبود ویتامین دی ارتباط دارد. در برخی مطالعات ارتباط بین کمبود ویتامین دی و سرطان سینه نیز مشاهده شده است.

کمبود ویتامین دی یکی از مشکلات جهانی شایع است. در سراسر جهان حدود یک میلیارد نفر کمبود ویتامین دی دارند، درحالی‌که ۵۰ درصد مردم مقدار کافی ویتامین دی دریافت نمی‌کنند.

همه افراد ازجمله نوزادان، کودکان و بزرگسالان ممکن است دچار کمبود ویتامین دی شوند. کمبود ویتامین D در افرادی که ملانین بیشتری در پوست خود دارند و کسانی که لباس‌هایی می‌پوشند که سطح بالایی از پوست آن‌ها را می‌پوشاند، شایع‌تر است.

در مواردی که عوامل زیر حضور دارند، ممکن است نیاز باشد مقداری از ویتامین دی مورد نیاز خود را از منابعی غیر از نور مستقیم خورشید دریافت کنید:

• گذراندن زمان بیشتر درخانه
• آلودگی
• زندگی در شهرهای بزرگ‌تر که ساختمان‌های بلند مانع از رسیدن نور خورشید می‌شود
• استفاده از ضدآفتاب
• داشتن پوست تیره‌تر

ویتامین دی یکی از ویتامین‌هایی است که بدن برای سالم ماندن به آن نیاز دارد. این ویتامین نقش مهمی در حفظ تعادل کلسیم در خون و استخوان‌ها و در تشکیل استخوان‌ها و نگهداری آن‌ها دارد.

بدن برای اینکه بتواند از کلسیم و فسفر برای ساخت استخوان و حمایت از بافت‌های سالم استفاده کند، به ویتامین دی نیاز دارد. درنتیجه‌ی کمبود مزمن یا شدید ویتامین دی، کاهش در جذب کلسیم و فسفر توسط روده‌ها منجر به هیپوکلسمی (سطح پایین کلسیم در خون) می‌شود. این امر منجر به هیپرپاراتیروئیدی ثانویه می‌شود (غدد پاراتیروئید پرکار تلاش می‌کنند سطح کلسیم خون را در حد طبیعی حفظ کنند).

در تلاش برای متعادل کردن سطح کلسیم خون (در وضعیت هیپرپاراتیروئیدی ثانویه)، بدن کلسیم را از استخوان‌ها می‌گیرد و این امر منجر به دمینرالیزه ‌شدن استخوان‌ها می‌شود (وقتی استخوان سریع‌تر از اینکه بتواند بازسازی شود، تجزیه می‌شود). این امر می‌تواند منجر به پوکی استخوان در بزرگسالان و راشیتیسم در کودکان شود.

بهترین راه برای پیشگیری از کمبود ویتامین دی آن است که سعی کنیم مقدار کافی ویتامین دی را ازطریق رژیم غذایی و قرار گرفتن درمعرض نور خورشید به دست آوریم. اما مراقب باشید بدون استفاده از کرم ضدآفتاب به‌مدت طولانی درمعرض نور خورشید قرار نگیرید، چرا که ممکن است خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد.

مقدار مورد نیاز روزانه ویتامین دی به سن بستگی دارد. میزان مناسب برای مصرف روزانه در جدول زیر برحسب میکروگرم و واحدهای بین‌المللی ذکر شده است.

برخی از غذاها به‌طور طبیعی حاوی مقداری از ویتامین دی هستند؛ ازجمله:

• ماهی‌های چرب مانند سالمون، ماهی تن، ماهی خال‌مخالی و ساردین
• قزل‌آلای رنگین‌کمان
• جگر گاو
• قارچ
• زرده تخم مرغ
• روغن کبد ماهی کاد

همچنین می‌توانید ویتامین دی را از غذاهای غنی‌شده دریافت کنید. برچسب‌های تغذیه‌ای غذاها را بررسی کنید تا ببینید که آیا حاوی ویتامین دی هستند. غذاهایی که اغلب با ویتامین دی غنی می‌شوند، عبارت‌اند از:

• شیر گاو و سویا، شیر بادام و جو دوسر
• غلات صبحانه
• آب پرتقال
• سایر محصولات لبنی مانند ماست

ویتامین دی در بسیاری از مولتی ویتامین‌ها وجود داد، مکمل ویتامین دی نیز وجود دارد.

درصورتی‌که مقدار زیادی مکمل ویتامین دی مصرف کنید، ممکن است ویتامین زیادی دریافت کنید. جالب اینکه از راه قرار گرفتن درمعرض نور خورشید نمی‌توانید مقدار بیش‌ازحدی ویتامین دی دریافت کنید.

ویتامین دی یکی از ویتامین‌های محلول در چربی است. این بدان معنا است که بدن ویتامین دی را در سلول‌های چربی برای استفاده در طول زمان ذخیره می‌کند. به‌این‌ترتیب، گاهی مصرف بیش‌ازحد ویتامین دی خصوصاً ازطریق مکمل‌ها باعث عوارض جانبی منفی مانند تهوع، استفراغ، خستگی و مشکلات کلیه می‌شود. هنگام مصرف مکمل‌های ویتامین دی حتماً دستورالعمل‌های مقادیر توصیه‌شده را رعایت کنید و هرگز بیش از مقدار مجاز روزانه مصرف نکنید.

مسمومیت با ویتامین دی اغلب نادر است، اما می‌تواند منجر به هایپرکلسمی شود و علائم آن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تهوع
• افزایش تشنگی و ادرار
• اشتهای ضعیف
• یبوست
• ضعف
• گیجی
• آتاکسی (اختلال در تعادل یا هماهنگی)
• دیزآرتری (تکلم مبهم)

بدون مشورت با پزشک مقادیر بالاتر از حد توصیه‌شده ویتامین دی را مصرف نکنید. همچنین نسبت‌ به دریافت دوزهای بالای ویتامین A همراه به ویتامین A موجود در برخی از روغن‌های ماهی احتیاط کنید. ویتامین A نیز می‌تواند به سطوح سمی برسد و موجب مشکلات جدی شود.

ویتامین دی ویتامین مهمی است که بدن برای سالم بودن به آن نیاز دارد. نور خورشید به سنتز ویتامین دی در پوست کمک می‌کند. ویتامین دی به رشد استخوان‌های قوی و سلامت شناختی کمک می‌کند. همان‌طور که ویتامین دی برای سلامتی می‌تواند مفید باشد، کمبود آن می‌تواند منجر به مشکلاتی برای سلامتی شود. اگر عوامل خطر دچار شدن به کمبود ویتامین دی را دارید یا علائم آن را تجربه می‌کنید، ابتدا به پزشک مراجعه کنید تا با آزمایش خون سطح ویتامین دی شما را تعیین و در صورت نیاز مکمل تجویز کند. درد، خستگی و گرفتگی عضلات و افسردگی از نشانه‌های کمبود ویتامین دی هستند.