درمان مبتنی‌بر کریسپر می‌تواند سطح کلسترول را برای همیشه کاهش دهد
ژن‌درمانی یک‌بارمصرف مبتنی‌بر کریسپر سطح کلسترول بد افراد را در آزمایشی کوچک کاهش داد. با وجود نویدبخش‌بودن درمان جدید، هنوز راه درازی در پیش است تا بتوان آن را برای استفاده روی بیماران تأیید کرد.
شرکت بیوتکنولوژی Verve Therapeutics مستقر در ماساچوست درمان جدید را انجام می‌دهد. براساس بیانیه‌ی این شرکت، ژن‌درمانی جدید که VERVE-101 نام دارد، سطح کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) را در خون افراد مبتلا به هیپرکلسترولمی فامیلی (FH) کاهش داد. هیپرکلسترولمی نوعی بیماری ارثی است که سطح LDL و خطر بیماری قلبی را در افراد افزایش می‌دهد.
FH به‌واسطه‌ی جهش در ژنی مهم اتفاق می‌افتد که به کنترل سرعت پاک‌سازی LDL از خون به‌واسطه‌ی کبد کمک می‌کند. چنین جهش‌هایی معمولاً یک واحد ساختمانی را در پروتئین کدگذاری‌شده‌ی ژن تغییر می‌دهند.
ژنی به نام PCSK9 دراصل فعالیت بیش‌ازحدی در‌زمینه‌ی این بیماری از خود نشان می‌دهد. بیش‌فعالی این ژن به تجزیه‌ی سریع پروتئین‌های سطح سلول‌های کبد منجر می‌شود که معمولاً LDL را از جریان خون حذف می‌کنند. در نتیجه‌ی این اتفاق، سطح کلسترول در بدن به‌طور سرسام‌آوری افزایش می‌یابد؛ بنابراین، افراد مبتلا به بیماری برای کنترل سطح کلسترول خود به داروهای کاهش‌دهنده‌ی کلسترول نیاز دارند.
Verve امیدوار است که بتواند با کمک درمان جدید وضعیت را تغییر دهد. این شرکت روز یکشنبه ۱۲ نوامبر (۲۱ آبان) اطلاعات اولیه‌ی آزمایش بالینی در حال انجام خود را منتشر کرد. VERVE-101 از نسخه‌ی اصلاح‌شده‌ی ویرایش ژن کریسپر استفاده می‌کند که به محققان اجازه می‌دهد تا با تغییر توالی‌های DNA، عملکرد ژن را تغییر دهند.
تکنیک‌های ویرایش ژن کریسپر معمولاً پس از عبور از هر دو رشته در مارپیچ دوگانه‌ی پیچ‌خورده‌ی DNA، روی مکانیسم‌های ترمیم سلول برای رفع آن بریدگی‌ها تکیه می‌کنند؛ البته این اتفاق خطر ورود جهش‌های ناخواسته به DNA را افزایش می‌دهد. در نقطه‌ی مقابل، VERVE-101 از رویکرد متفاوت هدایت‌شده‌ی کریسپر به نام «ویرایش پایه» استفاده می‌کند که دقیقاً یک حرف را در کد دی‌اِن‌اِی تغییر می‌دهد؛ بنابراین، خطر جهش‌های غیرعمدی کاهش می‌یابد.
جرالد شوانک، محقق ویرایش ژن از دانشگاه زوریخ می‌گوید: «نمایش کارکرد مؤثر ویرایش پایه‌ی درون‌تنی در کبد انسان پیشرفت بزرگی به‌شمار می‌رود.» همچنین، این نخستین‌بار است که درمانی مبتنی‌بر ویرایش از راه تزریق انجام می‌شود.
شرکت‌کنندگانی که دوزهای بالا دریافت کردند، پاسخ مثبت به درمان نشان دادند
به‌گزارش NPR، تمام ۱۰ شرکت‌کننده‌ی حاضر در کارآزمایی اخیر که تحت درمان قرار گرفته‌اند، بین ۲۹ تا ۶۹ سال دارند و دوزهای مختلف VERVE-101 را دریافت کرده‌اند. ۶ نفر از این ۱۰ شرکت‌کننده که دوزهای کمتری دریافت کرده بودند، پاسخی به درمان نشان ندادند؛ درحالی‌که ۴ شرکت‌کننده‌ی دیگر که دوزهای قوی‌تری دریافت کرده بودند، کاهش LDL را شاهد بودند. یکی از شرکت‌کنندگان در گروهی که دوزهای قوی‌تر دریافت کردند، هنوز‌هم زیرنظر پزشکان قرار دارد و در تجزیه‌وتحلیل اولیه گنجانده نشده است.
در کارآزمایی اخیر، سطح LDL بیماران دریافت‌کننده‌ی دوزهای قوی بین ۳۹ تا ۵۵ درصد کاهش یافت و LDL افرادی که بیشترین تأثیر را مشاهده کرده بودند، درحدود ۶ ماه در سطح پایینی ماند. اگر VERVE-101 طبق برنامه کار کند، این تغییرات دائمی خواهند بود.
دو نفر از شرکت‌کنندگان در کارآزمایی که یکی در گروه دوز ضعیف و دیگری در گروه دوز قوی قرار داشتند، مشکلات قلبی شدیدی را تجربه کردند. این دو شرکت‌کننده پیش از کارآزمایی بیماری قلبی‌عروقی شدید داشتند.
فرد حاضر در گروه با دوز ضعیف، هفته‌ها پس از درمان براثر ایست قلبی درگذشت؛ اما این اتفاق بی‌ارتباط با ژن‌درمانی در نظر گرفته شد. به‌گزارش Verve، شرکت‌کننده‌ی دیگر یک روز پس از درمان دچار حمله‌ی قلبی شد و این اتفاق به‌دلیل نزدیکی به زمان دریافت دوز قوی، مرتبط با درمان در نظر گرفته شد.
فراتر از رویدادهای قلبی‌عروقی، نگرانی‌های بیشتری در این زمینه وجود دارد که آیا ویرایش پایه می‌تواند اثرهای «خارج از هدف» در ژن‌هایی داشته باشد که قرار نیست ویرایش شوند.