تاریخچه وحشتناک پیوند دندان

پیوند از شاهکارهای شگفت‌انگیز علم پزشکی است. از کلیه‌ها گرفته تا دست‌ها و کره چشم، قسمت‌های مختلف بدن را می‌توان از اهداکننده به گیرنده نیازمند پیوند زد، اما آیا تابه‌حال فکر کرده‌اید چرا درباره‌ی دندان‌هایی نشنیده‌اید که از اهداکنندگان انسانی به افراد نیازمند پیوند زده می‌شد؟ تاریخچه این روش که پیوند دندان غیرخودی نامیده می‌شود، بسیار وحشتناک است.

دکتر پل کرادوک، مورخ متخصص درزمینه‌ی تاریخ جراحی پیوند و نویسنده کتاب «قطعات یدکی: تاریخچه غیرمنتظره جراحی پیوند» می‌گوید: «به‌سختی می‌توان گفت اولین پیوند دندان چه زمانی انجام شد. اما پیوند یکی از قدیمی‌ترین اشکال جراحی است و از باغبانی علمی به ما می‌رسد. متصل‌کردن موجودات زنده به هم به طوری که به‌عنوان یک بدن با هم رشد کنند، از زمانی که هر کسی به یاد می‌آورد، بخشی از جراحی بوده است. این عمل حداقل از قرن ششم به شکل پیوند پوست وجود داشته، اما قطعا خیلی زودتر از این هم انجام می‌شده است.»

کاشت مجدد دندان که در آن دندانی که افتاده است، به جای اولیه خود برگردانده می‌شود، توسط ابوالقاسم الزهراوی، پزشک اندلسی در حدود قرن ۱۱ پس از میلاد شرح داده شد. آمبروز پاره، جراح فرانسوی قرن ۱۶ نیز درمورد داستان زنی از طبقه اشراف نوشت که دندانی را دریافت کرد که از یک خدمتکار گرفته شده بود. کرادوک توضیح داد: «به‌نظر می‌رسد تا قبل از قرن ۱۸ تعداد زیادی پیوند دندان ثبت نشده باشد و طبق دانش من این تنها دوره‌ای است که در آن پیوند دندان رایج بود.»

کرادوک در کتاب خود روش پیشنهادی چارلز آلن را بازگو می‌کند که شامل اهداکننده حیوانی مانند بابون به جای اهداکننده انسانی بود: هر دو مهار می‌شدند، دندان اهداکننده به همراه مقداری از لثه متصل به آن کنده می‌شد، دندان گیرنده خارج می‌شد و دندان اهداکننده به این امید که درنهایت در آن محل جوش بخورد، درون دهان دریافت‌کننده گیر داده می‌شد.

هانتر امید خود را از دست نداد و به انجام پیوندهای غیرخودی دندان در انسان ادامه داد و توضیح داد که چگونه می‌توان از ابریشم و جلبک دریایی برای محکم کردن دندان اهدایی استفاده کرد و آن را در حفره فشار داد تا زمانی که این دو به هم متصل شوند.

درحالی‌که امروزه اگر به سرعت و با دقت اقدام کنید، می‌توانید دندان بیرون آمده خود را دوباره سرجایش بکارید، دندان‌های پیوندی در روزگار هانتر اغلب رد می‌شدند و عمر زیادی نداشتند.

کرادوک توضیح داد: «فکر نمی‌کنم تجارت پیوند دندان بدون وجود طبقه ثروتمند و فقیر و بدون احساس پست‌تر بودن یک دسته از افراد نسبت به افراد دیگر وجود می‌داشت. این عمل به افراد ثروتمندی که درمورد ظاهر خود نگران بودند و افراد فقیری که به شدت به پول نیاز داشتند، وابسته بود.

دندان‌ها از دهان افراد نیازمند پول (اغلب کودکان) بیرون کشیده می‌شد و در دهان افراد ثروتمندی قرار می‌گرفت که هزینه آن‌ها را می‌پرداختند.

کرادوک از کتاب جراحی دندان سال ۱۶۸۵ آلن که اولین اثر انگلیسی زبان شناخته‌شده درمورد دندان‌پزشکی است، نقل می‌کند: «من روش کشیدن دندان از سر دیگران و قرار دادن آن در دهان دیگر را هم به خاطر غیرانسانی بودن و هم به خاطر مشکلات زیاد همراه آن دوست ندارم. نمی‌توان هیچ‌یک از این‌ها را بازسازی دندان نامید، زیرا ترمیم یکی مساوی تخریب دیگری است. این فقط دزدی از یکی برای دادن پول دیگری است.»

کرادوک اشاره می‌کند که کتاب راهنمای جراحی لانگنبک سال ۱۸۶۵ پیوند دندان امر خاص انگلیسی می‌دانست و آن را استثمار انگلیسی دندان‌های افراد زنده می‌نامید. وقتی جراحان آلمانی خودشان پیوند دندان را شروع کردند، با استفاده از دندان‌های افراد جوان و سالمی که براثر خشونت جان خود را از دست داده بودند، به کار خود وجهه اخلاقی دادند.

کرادوک گفت: «باید بگویم تا قرن بیستم کلمات پیشرفت و پیوند را نباید در کنار هم قرار داد. آن‌ها برای قرن‌ها ساده و بی‌رحمانه بودند و پیوند دندان به دلیل تبلیغ توسط داندانپزشکان (نوع جدیدی از دانشمندان در قرن هجدهم) به‌عنوان درمان زییابی رواج پیدا کرد. اما مقرراتی برای این کار وجود نداشت و در این شرایط ایمنی نسبت‌به سودآوری در درجه دوم اهمیت قرار می‌گرفت.»

کرادوک افزود: «این رویه با معایب فراوانی همراه بود: ازنظر پزشکی، انتقال بیماری‌ها و عمدتا سیفلیس وجود داشت. یکی از روایت‌ها درباره زنی از ساوتهمپتون است که دندانی را دریافت کرد که توسط برخی از جراحان برجسته بسیار ایمن تشخیص داده شد، اما خیلی زود به بیماری مقاربتی دچار شد که یک سمت صورتش را از بین برد و او را خیلی زود به کام مرگ کشاند.

کرادوک توضیح داد: «البته بارزترین عارضه این بود که آن‌ها واقعا کارآمد نبودند.» دندان‌های مصنوعی ساخته‌شده از جنس چینی با آغاز قرن نوزدهم جای پیوند دندان را گرفتند.

گزارش‌های موردی که پیوند دندان غیرخودی انسان را مستند کرده‌اند، وجود دارد. مطالعه‌ای گذشته‌نگر در سال ۱۹۸۷، انجام ۷۳ پیوند دندان غیرخودی را بین سال‌های ۱۹۵۶ تا ۱۹۸۰ نشان می‌دهد. به نقل از مقاله، میانگین عملکرد این پیوندها ۶٫۸ سال بوده است؛ هرچند یک مورد پس از ۲۸٫۵ سال هنوز سرجایش بود.

مقاله‌ای از سال ۱۹۷۷ حاوی گزارشی از دختر جوانی بود که به‌طور مادرزادی دندان نداشت و دندان‌های برادرش به دهانش پیوند زده شد (از قضا، برادرش مجبور بود قبل از درمان ارتودنسی برخی از دندان‌های خود را خارج کند.) این عمل در می ۱۹۷۳ انجام شد و دندان پیوند شده موفقیت‌آمیز نبود و در نوامبر برداشته ‌شد، اما دومین تلاش در دسامبر ۱۹۷۴ موفقیت‌آمیز بود. بااین‌حال، مقاله خاطرنشان می‌کند: «به‌طورکلی آثار علمی کنونی دندان‌پزشکی منعکس‌کننده دیدگاه بدبینانه بارزی نسبت‌به پیوند دندان غیرخودی است.»

کاشت دندان از خود فرد، روشی است که برای اولین‌بار در دهه ۱۹۵۰ گزارش شد. درجریان این عمل، یک دندان (مانند دندان عقل) بیرون آورده و دوباره در محل دیگری در دهان همان فرد کاشته می‌شود. همان‌طور که در یکی از بررسی‌های آثار علمی منتشرشده در سال ۲۰۱۸ درباره پیوند دندان از خود، اشاره شده است: «اگرچه امروز ایمپلنت دندان انتخاب اول برای درمان است، همیشه در بیماران کودک مناسب نیست.» بااین‌حال، پژوهش‌هایی که این مطالعه مروری مورد بررسی قرار داد، از نرخ موفقیت حدود ۸۱ درصدی این رویه حکایت می‌کردند. نویسندگان خاطرنشان کردند به مطالعات بزرگ‌تر و با طراحی بهتر نیاز است.

پژوهشگران دانشکده دندان‌پزشکی دانشگاه کارولینای شمالی در سال ۲۰۱۸ پیوند دندان خودی را برای کودکان معرفی کردند.

در حالت ایده‌آل، دندان خودی برای کنار آمدن با دهان درحال رشد کودک نسبت‌به ایمپلنت و تشویق رشد استخوان مناسب‌تر است، زیرا درحال‌حاضر روش‌های خوب زیادی برای القای رشد استخوان در پزشکی وجود ندارد.

علم پزشکی از زمان پیوند دندان از دیگران فاصله زیادی گرفته است، اما باید تاریخچه این روش را به‌عنوان داستانی هشداردهنده در‌نظر بگیریم. همان‌طور که کرادوک توضیح می‌دهد: «پیوند دندان عملیاتی وحشیانه از گذشته‌ای غیرعلمی بود. افرادی که دست به این کار می‌زدند، لباس علم بر تن کرده بودند، اما به‌نظرم نوعی ترفند بازاریابی بود.»

اما به‌عنوان روش جراحی، پیوند دندان ریشه‌های فرهنگی عمیقی داشت که به قرن‌ها قبل می‌رسید و در آن زمان ازنظر فنی پیشرفته‌تر از دوران‌های گذشته نبود.»