بیماری ایکس چیست و چرا به موضوع داغ در رسانه‌ها تبدیل شده است؟
درحالی‌که ویروس فرضی موسوم به «بیماری ایکس» درحال‌حاضر شناسایی نشده است، دانشمندان، پژوهشگران و کارشناسان امیدوارند بتوانند برنامه‌ای برای مقابله با چنین ویروسی ارائه دهند تا در صورت ظهور آن به شکل دنیاگیری، سیستم بهداشت و درمان از آمادگی لازم برخوردار باشد.
کارشناسان معتقدند چنین احتمالی ممکن است زودتر از تصور ما رخ دهد. دکتر آمش آدالیا از مرکز امنیت سلامت جانز هاپکینز در گفت‌وگو با سی‌بی‌اس نیوز گفت: «سویه‌هایی از ویروس‌ها وجود دارند که نرخ مرگ و میر بسیار بالایی دارند و می‌توانند توانایی انتقال مؤثر به انسان‌ها را به دست آورند.»
بیماری X چیست؟
در سال ۲۰۲۲، سازمان جهانی بهداشت ۳۰۰ دانشمند را گرد هم آورد تا ۲۵ خانواده ویروس و باکتری را بررسی کنند و فهرستی از عوامل بیماری‌زای بالقوه خطرناکی را تهیه کنند که باید بیشتر مورد مطالعه قرار گیرند. در این فهرست، بیماری ایکس نیز وجود دارد که اولین بار در سال ۲۰۱۸ توسط سازمان به رسمیت شناخته شد. به‌گفته‌ی سازمان جهانی بهداشت، این ویروس نشانگر این دانش است که دنیاگیری جدی می‌تواند در اثر عامل بیماری‌زایی ناشناخته به راه بیفتد.
تدروس ادهانوم، دبیر کل سازمان جهانی بهداشت روز چهارشنبه (۱۷ ژانویه) در داووس سوئیس گفت کووید ۱۹ ممکن است اولین بیماری ایکس ما بوده باشد و دانشمندان و کارشناسان از این تجربه درس می‌گیرند.
پاتوژنی مانند بیماری X از کجا می‌تواند منشأ بگیرد؟
به‌گفته‌ی آدالیا، پاتوژن کشنده‌ای مانند بیماری ایکس که احتمالاً نوعی ویروس تنفسی است، می‌تواند در گونه‌های حیوانی در گردش باشد و هنوز توانایی انتقال به انسان‌ها را ندارد. منشا آن ممکن است مانند کووید به خفاش‌ها بازگردد، ممکن است مانند آنفلوانزای طیور در پرندگان وجود داشته باشد یا در گونه دیگری از حیوانات، مثلاً در خوک‌ها در گردش باشد. این امر به مواجهه‌ی بین انسان‌ها و حیوانات بستگی دارد و تعامل آن‌ها می‌تواند زمینه را برای عمل چنین ویروس‌هایی مهیا کند.
کارشناسان چگونه برای بیماری X آماده می‌شوند؟
اگر آمادگی نداشته باشیم، این احتمال وجود دارد که بیماری واگیرداری در مقیاس بیماری ایکس بتواند بیشتر از کووید ۱۹ که بیش از ۷ میلیون نفر را کشت، آسیب وارد کند. آدالیا با اشاره به دنیاگیری آنفلوانزا در سال ۱۹۱۸ که جان حدود ۵۰ میلیون نفر را در سراسر جهان گرفت، گفت اگر ما در رابطه با کووید ۱۹ ضعیف عمل کرده‌ایم، می‌توانید تصور کنید در مقابله با رویدادی مانند آنفلوانزای ۱۹۱۸ تا چه حد عملکرد ضعیفی داشتیم.
کارشناسان سراسر جهان روی برنامه‌ای قوی و موثر کار می‌کنند تا برای بدترین سناریو آماده شوند. سیستم هشدار اولیه و طرحی برای زیرساخت‌های بهداشتی که آمادگی مقابله با دنیاگیری را داشته باشد، می‌تواند در سناریوی آینده سودمند باشد. در طول دنیاگیری کووید فشار زیادی به سیستم بهداشت و درمان وارد شد و مرگ‌ومیر زیادی به بار آمد.
- دنیاگیری قارچی؛ آیا آخرالزمان تخیلی آخرین بازمانده از ما به واقعیت می‌پیوندد؟22 مرداد 02مطالعه '4
- هشدار سازمان بهداشت جهانی: دنیاگیری بعدی می‌تواند مرگبارتر باشد6 خرداد 02مطالعه '2
یکی دیگر از درس‌های مهم کووید ۱۹ اهمیت شفافیت است. آدالیا گفت: «شاهد بی‌اعتمادی بین پزشکان متخصص بیماری‌های عفونی، پزشکان سلامت عمومی و عموم مردم هستم، زیرا سیاستمداران وارد این جریان شدند و اعتماد مردم از بین رفت. مردم ممکن است پذیرای اقدامات محافظتی که از سوی مقامات بهداشت عمومی توصیه می‌شود، نباشند.»
سازمان جهانی بهداشت با مشارکت سایر سازمان‌های جهانی ابتکاراتی را برای آماده‌سازی برای دنیاگیری یا همه‌گیری بزرگ آینده انجام داده است. این تلاش‌ها شامل ایجاد صندوق دنیاگیری برای مقابله با همه‌گیری جهانی و کمک به کشورهای فقیر، مرکز انتقال فناوری واکسن mRNA برای اطمینان از دسترسی به واکسن در کشورهای کم‌درآمد و مرکز مطالعات همه‌گیری و دنیاگیری برای بهبود نظارت مشترک بین کشورها است.