در شرایط بسیار نادر، بیماری آلزایمر ممکن است منتقل شود

به‌نظر می‌رسد در شرایط بسیار نادر، بیماری آلزایمر می‌تواند بین افراد منتقل شود. پژوهشگران ۲۹ ژانویه در مجله‌ی Nature Medicine گزارش کردند پنج فردی که در دوران کودکی هورمون رشد آلوده دریافت کرده بودند، به‌طور غیرعادی زودتر از حالت معمول دچار آلزایمر شدند. جان کالینج، متخصص مغز و اعصاب از موسسه بیماری‌های پریون کالج دانشگاهی لندن گفت: «این مطالعه برای اولین‌بار بیماری آلزایمر یاتروژنیک (درمان‌زاد: ناشی از رویه‌های پزشکی) را نشان می‌دهد.»

پژوهشگران بر این موضوع تاکید می‌کنند که بیماری آلزایمر ازطریق روال‌های زندگی روزمره مانند مراقبت و بیشتر محیط‌های پزشکی مسری نیست. کالینج گفت: «نمی‌گوییم که ممکن است بیماری آلزایمر را از دیگران بگیرید. این بیماری به شکل عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی قابل انتقال نیست.»

کارلو کوندلو، متخصص زیست‌شناسی عصبی دانشگاه کالیفرنیا که در مطالعه شرکت نداشت، نیز این موضوع را تصدیق می‌کند. او می‌گوید: «به هیچ عنوان معتقد نیستیم که بیماری آلزایمر اسپورادیک (تک‌گیر یا پراکنده) نوعی بیماری مسری است. فقط تحت شرایط پزشکی بسیار مصنوعی و منسوخ‌شده رخ می‌دهد و در شرایط امروزی اتفاق نمی‌افتد.»

علائم پنج فرد مبتلا به آلزایمر زود شروع شد (بین ۳۸ تا ۵۵ سالگی) و پژوهشگران در سه نفر از بیماران که اطلاعات ژنتیکی‌شان دردسترس بود، وجود جهش‌های شناخته‌شده‌ای را رد کردند که موجب اشکال زودرس آلزایمر می‌شوند.

همه افراد مورد مطالعه در دوران کودکی یا نوجوانی تزریق هورمون رشد دریافت کرده بودند. این هورمون‌ها که برای درمان اختلالات رشدی مختلف استفاده می‌شوند، از غده هیپوفیز اجساد استخراج شده و با هم ترکیب می‌شدند (این رویه دیگر انجام نمی‌شود). بعدها مشخص شد برخی از این ترکیب‌ها به پریون‌ها یعنی پروتئین‌های عفونی و غیرطبیعی آلوده هستند و موجب بیماری به نام کروتزفلد جاکوب می‌شوند. در سراسر جهان بیش از ۲۰۰ نفر دچار این بیماری شدند. این نوع درمان با هورمون رشد در سال ۱۹۸۵ متوقف شد و پزشکان اکنون از نسخه‌های مصنوعی هورمون رشد استفاده می‌کنند.

به‌نظر می‌رسد ترکیب هورمون‌های رشد که قبلا استفاده می‌شد، مشکل دیگری نیز داشتند. کالینج و همکارانش در مطالعه قبلی خود سطوح بالاتر از حد انتظار آمیلوئید بتا را در مغز چهار فرد فوت‌شده مبتلا به کروتزفلد جاکوب پیدا کردند. تجمع این پروتئین چسبنده از مشخصه‌های آلزایمر است و در این مورد سیگنال هشداردهنده‌ای بود که شاید برخی از این پروتئین‌ها همراه پریون‌ها به دریافت‌کنندگان منتقل شده باشد.

پژوهشگران در سال ۲۰۱۸ گزارش کردند آمیلوئید بتا موجود در برخی از ترکیب‌های هورمونی می‌تواند در مغز موش‌ها منتشر شود که نشان می‌دهد این پروتئین از برخی جهات همانند پریون‌های عفونی عمل می‌کند.

اکنون پژوهشگران هشت نفر دیگر را گزارش می‌کنند که هورمون رشد آلوده دریافت کرده بودند و به تیم بالینی آن‌ها ارجاع داده شده بودند. هیچ‌یک از افراد به بیماری کروتزفلد جاکوب مبتلا نبودند، اما سه نفر قبلا مبتلا به آلزایمر تشخیص داده شده بودند. بررسی‌های بیشتر نشان داد دو فرد دیگر نیز به دچار آلزایمر هستند و دو نفر نیز علائم اختلال شناختی را نشان می‌دادند. یک نفر نیز علائمی نداشت.

طبق نتیجه‌گیری پژوهشگران، محتمل‌ترین علت این موارد آلزایمر، دریافت آمیلوئید بتا ازطریق هورمون‌‌ رشد آلوده در اوایل زندگی است. کاندلو این تفسیر را قابل قبول می‌خواند و می‌گوید: «آنچه در آن عصاره‌ها بوده، می‌توانسته چنین تاثیری داشته باشد.»

دانشمندان نمی‌توانند به‌طور قطعی بگویند هورمون رشد آلوده موجب بروز آلزایمر در این افراد شده است. برای مثال، مشکلات دوران کودکی که به درمان با هورمون رشد یا روش‌های پزشکی دیگر مانند پرتودرمانی نیاز داشته است، ممکن است در ایجاد آلزایمر زودرس یا مشکلات شناختی نقش داشته باشد. تعدادی از افراد دچار تشنج بودند که شاید بر مشکلات شناختی یا آسیب‌شناسی مغز اثر بگذارد. به‌گفته‌ی کوندلو، ممکن است هرگز به پاسخ قطعی دست پیدا نکنیم.

فراتر از شرایط نادر توصیف‌شده، نتایج مطالعه حاضر ممکن است سرنخ‌هایی دراین‌باره ارائه دهد که بیماری آلزایمر چگونه می‌تواند به مغز نفوذ کند.