ADHD ممکن است به بقای اجداد ما کمک کرده باشد

دانشمندان شواهدی را از مزایای تکاملی اختلال بیش‌فعالی و نقص توجه (ADHD) در دوران پارینه‌سنگی به‌دست آورده‌اند که به‌طور بالقوه حضور آن را در عصر حاضر توضیح می‌دهند. درواقع، مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد که ADHD به‌قدری برای بشر مفید بوده که حق داریم بپرسیم چرا همه به آن مبتلا نیستند.

وجود شرایط ژنتیکی که به‌عنوان نامطلوب درنظر گرفته می‌شوند، حداقل از زمان داروین به یک معما تبدیل شده‌ است. در برخی از موارد، جهش‌های بسیار جدید را که به‌‌وسیله‌ی انتخاب طبیعی حذف شده‌اند، می‌توان مقصر این اتفاق دانست؛ اما بقای سایر صفات تنها زمانی معنا پیدا می‌کند که اذعان کنیم آن‌ها با عوامل افزایش‌دهنده‌ی بقا همراه هستند.

شرایط نامطلوب ژنتیکی ممکن است کمتر از معایب آشکار باشند؛ اما به‌همان اندازه واقعی هستند. به‌عنوان مثال شرایطی مانند کم‌خونی داسی‌شکل از مدت‌ها پیش به‌عنوان عارضه‌ی جانبی افزایش‌دهنده‌ی بقا شناخته شده است؛ بدین صورت که این بیماری برای ناقلانش محافظت نسبی دربرابر مالاریا ارائه می‌دهد. درحال‌حاضر، تفاوت‌های ذهنی و روانی نیز به‌همین صورت درنظر گرفته می‌شود. پیشنهاد شده که ADHD ممکن است به جلوگیری از اتلاف وقت آذوقه‌جویان در جستجوهای بی‌نتیجه کمک کرده باشد و اکنون تیمی از محققان، راهی برای آزمایش این ایده کشف کرده‌اند.

محققان دانشگاه پنسیلوانیا از داوطلبان خواستند تا یک بازی جستجوی مجازی برای پیدا‌کردن توت‌ها انجام دهند و در عرض هشت دقیقه هر تعداد توتی را که توانستند، جمع‌آوری کنند. پس از یافتن آشکارترین میوه، داوطلبان این اجازه را داشتند که در همان بوته بمانند یا به‌سراغ بوته‌ی دیگری بروند. در آزمایش، کاهش غنای منابع باید با زمان «سفر» به بوته‌ی جدید سنجیده می‌شد.

مشخص نبود که این نتیجه به دلیل نحوه‌ی استخدام شرکت‌کنندگان و تاثیر آن بر ثبت‌نام تعداد بیشتری از افراد دارای علائم ADHD یا انجام آزمایش در طول دنیاگیری کووید-۱۹ به‌دست آمده است. در دوران دنیاگیری حتی افراد معمولی نیز که ADHD نداشتند، شروع به نشان‌دادن علائم این اختلال کردند.

همه‌ی افراد حاضر در آزمایش (چه آن‌هایی که علائم ADHD داشتند و چه گروهی که این علائم را نداشتند)، هنگامی که زمان سفر به گزینه‌ی جایگزین، کوتاه‌تر بود، احتمال بیشتری داشت که بوته‌های خود را جابه‌جا کنند. هر نتیجه‌ی دیگری نشان‌دهنده‌ی وجود مشکلی بد در آزمون است یا باعث می‌شود تا انسان تعجب کند که اصلا بشر چگونه تا به امروز دوام آورده است.

همان‌طور که قابل پیش‌بینی بود، افراد مبتلا به ADHD نسبت به افراد عادی بیشتر احتمال داشت که بوته‌ی خود را رها کنند. جالب اینجا است که شرکت‌کنندگان بسیار بیشتر از چیزی که مدل‌های ریاضی ایدئال پیش‌بینی می‌کنند (علی‌رغم کاهش پاداش‌ها)، در بوته‌های آشنا توقف کردند. نتیجه‌ی آزمایش نشان داد که افراد مبتلا به اختلال بیش‌فعالی و نقص توجه ۱۶ درصد توت بیشتری جمع‌آوری کردند؛ حتی با وجود آنکه بیشتر از زمان مناسب برای شرایط، درگیر بوته‌ها بودند.

نتایج این احتمال را مطرح کرد که بازی انجام‌شده به‌طور دقیق نمی‌تواند شرایط تکامل انسان‌ها را منعکس کند. به‌عنوان مثال در این بازی انرژی مورد‌نیاز برای جابه‌جاشدن بین بوته‌ها درنظر گرفته نمی‌شود. بااین‌حال آزمایش به‌خوبی نشان می‌دهد که در شرایط خاص، خوب است که آن‌قدر درگیر یک وظیفه نشوید.

نویسندگان می‌گویند: «یافته‌های ما نشان می‌دهد که ADHD ممکن است در برخی از محیط‌ها مزایای جستجوی غذا را به‌همراه داشته باشد و این احتمال را مطرح کند که چنین شرایطی ممکن است نشان‌دهنده‌ی نوعی سازگاری باشد که اکتشاف را به بهره‌برداری ترجیح می‌دهد.»

اگر ADHD برگ برنده‌ی اجداد ما بود، انتظار داشتیم که تقریبا همه‌ی مردم به آن مبتلا باشند. علاوه‌براین، نویسندگان خاطرنشان می‌کنند که رویکرد صدها گونه به چنین وظایفی آزمایش شده است و همگی الگوهای مشابهی را درمورد زمان رهاکردن یک بوته‌ی آشنا، اما رو به‌ زوال برای دست‌یافتن به بوته‌های جدید نشان می‌دهند. چیزی در گذشته‌ی ما باید اکثر مردم را به ماندن بیشتر از حد ایدئال در یک بوته‌ در این بازی سوق داده باشد.

در هر صورت به احتمال زیاد اجداد ما از تنوع عصبی در جمعیت‌های محلی بهره برده‌اند. باتوجه به برخی شرایط، برای کسانی که علائم ADHD را تجربه می‌کردند و برخی از شرایط برای افرادی که چنین علائمی نداشتند، قبایل زمانی‌که دارای جمعیت مختلط بودند عملکرد بهتری داشتند. بقای فردی به اندازه‌ی افراد تحت‌تاثیر تناسب قبیله بود؛ بنابراین تنوعی از رویکردهای ذهنی در جمعیت ثابت شد؛ به‌طوری که اخیرا برخی از این رویکردهای ذهنی به‌عنوان اختلال شناخته می‌شوند.

به‌تازگی ایده‌ی مشابهی برای خوانش‌پریشی رشدی ارائه شده است که نشان می‌دهد وجود چند نفر که کاوش در محیط‌های جدید را به بهره‌برداری موثر از محیط‌های آشنا ترجیح می‌دهند، ممکن است کلید بقا در زمان‌های درحال تغییر بوده باشد.

نتایج مطالعه در ژورنال Proceedings of the Royal Society B منتشر شده است.