اختلالی نادر موجب می‌شود چهره دیگران را شیطانی ببینید

ویکتور شارا همیشه چشم‌های تیزی داشت. اما در روز دگرگون‌کننده‌ای از زندگی‌اش در نوامبر ۲۰۲۰ او ناگهان متوجه شد چهره افراد اطرافش شیطانی به‌نظر می‌رسند.

گوش‌ها، بینی و دهان آن‌ها کشیده شده بود و شیارهای عمیقی در پیشانی، گونه‌ها و چانه آن‌ها به چشم می‌آید. شارا ۵۹ ساله از کلارک‌اسویل ایالت تنسی گفت: «اول فکر کردم در جهانی شیطانی از خواب بیدار شده‌ام. نمی‌توانید تصور کنید چقدر ترسناک بود.»

یکی از افرادی که شارا را می‌شناخت و به افرادی دارای اختلال بینایی آموزش می‌داد، احتمال داد که وی ممکن است دچار اختلال پروسپامتامورفوپسیا (PMO) شده باشد. این اختلال عصبی بسیار نادر موجب می‌شود چهره‌ها ازنظر شکل، اندازه و بافت یا رنگ حالت تحریف‌شده به‌نظر برسد. شارا احساس کرد علائم او ممکن است نشانه مشکلی باشد و سال گذشته رسما اختلال او تشخیص داده شد.

به‌نوشته‌ی وب‌سایت ان‌بی‌سی نیوز، تحریفات فقط زمانی ظاهر می‌شدند که او افراد را شخصا می‌دید و در تصاویر یا صفحه نمایش کامپیوتر ظاهر نمی‌شد. این امر به دانشمندان فرصتی داد برای اولین بار تجسم کنند چهره‌های غیرعادی برای فرد مبتلا چگونه ممکن است به‌نظر برسد.

پژوهشگران کالج دارتموث بازنمایی دیجیتالی از آنچه را که شارا درحال تجربه آن بود، ایجاد کردند. تصاویر حاصل اخیرا در مجله لنست منتشر شد.

به‌منظور ایجاد این تصاویر از شارا خواستند تفاوت بین عکس و چهره واقعی افرادی را که جلوی آن‌ها ایستاده‌اند، توصیف کنند. پژوهشگران سپس از نرم‌افزار ویرایش‌کننده عکس به‌منظور تغییر تصاویر برای انطباق با توصیفات شارا استفاده کردند.

علائم PMO اغلب پس از چند روز یا چند هفته برطرف می‌شوند، گرچه در مواردی ممکن است برای سال‌ها باقی بمانند. شارا گفت هنوز چهره‌ها را شیطانی می‌بیند.

کمتر از ۱۰۰ گزارش موردی منتشرشده از PMO وجود دارد. پژوهشگران گمان می‌کنند اختلال یادشده می‌تواند ناشی از اختلال در شبکه مغزی باشد که پردازش چهره را انجام می‌دهد، گرچه آن‌ها به‌طور کامل متوجه نشده‌اند چه عاملی موجب این اختلال شده است. برخی موارد با ضربه به سر، سکته مغزی، صرع یا میگرن ارتباط دارد، اما افراد دیگر بدون تغییرات ساختاری آشکار در مغزشان دچار PMO هستند.

پژوهشگران دو عامل احتمالی مسبب مورد شارا را ارائه کردند. اول، او چهار ماه پیش از شروع علائم PMO دچار مسمومیت با مونوکسید کربن شده بود. دوم اینکه در ۴۳ سالگی آسیب قابل‌توجهی به سر او وارد شد و اسکن‌های MRI ضایعه‌ای را در سمت چپ مغز وی نشان داد.

آنتونیو ملو، نویسنده نخست مقاله که در آزمایشگاه ادراک اجتماعی کالج دارتمورث کار می‌کند، می‌گوید افراد دیگری با علائم PMO به آزمایشگاه مراجعه کرده‌اند که تفاوت زیادی با مورد شارا داشته‌اند. ملو گفت: «برخی می‌گفتند از زمان کودکی، چهره دیگران را غیرعادی می‌دیدند. حداقل در موارد آن‌ها مشخص کردن یک رویداد واحد که مسئول بروز اختلال مذکور باشد، غیرممکن است.»

پژوهشگران مشکوک هستند که ممکن است موارد گزارش‌شده این اختلال کمتر از حد واقعی آن در جامعه باشد. برد دوچین، از نویسندگان مطالعه و پژوهشگر اصلی آزمایشگاه ادراک اجتماعی گفت: «هر یکی دو هفته درمورد فردی مطلع می‌شویم که علائم مطابق با اختلال مذکور را توصیف می‌کند.» او افزود برخی از بیماران که در آزمایشگاه با آن‌ها کار کرده است، مشکل خود را به کسی نمی‌گویند، زیرا از این موضوع که دیگران ممکن است درباره آن‌ها چه فکر کنند، هراس دارند.