تغذیه ناسالم می‌تواند آسیب جبران‌ناپذیر به مغز بزند

شواهدی که نشان می‌دهند غذاهای ناسالم نه‌تنها برای بدنمان، بلکه برای مغزمان مفید نیستند، درست مانند انباشته‌شدن مواد اولیه‌ی چیزبرگر روی هم، روز‌به‌روز درحال افزایش است.

اکنون، یافته‌های مطالعه‌ی جدیدی نشان می‌دهد که رژیم غذایی پرچرب و شیرین می‌تواند به ایجاد اختلالات پایدار حافظه در موش‌هایی منجر شود که از سنین پایین با این غذاها تغذیه می‌شوند. دلیلش این است که رژیم غذایی سرشار از قندهای ساده و چربی‌های اشباع، عملکرد استیل‌کولین را مختل می‌کند. استیل‌کولین، یکی از مهم‌ترین انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز حیوانات است و در عملکرد حافظه نقش کلیدی دارد.

به‌گزارش ساینس‌آلرت، اسکات کانسکی، عصب‌پژوه در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی می‌گوید: «نه تنها یافته‌های این مقاله، بلکه از دیگر مطالعات اخیرمان نیز نتیجه می‌گیریم که اگر موش‌ها با رژیم غذایی ناسالم بزرگ شده باشند، به اختلالات حافظه‌ی پایدار و برگشت‌ناپذیر دچار می‌شوند.»

تحقیقات اخیر، رژیم غذایی حاوی غذاهای ناسالم و فرآوری‌شده را با خطر ابتلا به بیماری آلزایمر در دوران پیری مرتبط می‌دانند. استیل‌کولین در حافظه و یادگیری نقش دارد و پس از ابتلا به آلزایمر تحلیل می‌رود، هدف محققان از مطالعه‌ی اخیر این بود که دریابند رژیم غذایی سرشار از غذاهای شیرین و چرب، در طولانی مدت چه بر سر افراد جوان می‌آورد.

مطالعات دیگر نیز نتیجه گرفته‌اند که خوردن بعضی از خوراکی‌ها ناسالم، می‌تواند کنترل اشتها را در مغز تضعیف کند. همچنین، چاقی نیز توانایی مغز انسان را برای تشخیص سیری و احساس رضایت پس از مصرف غذاهای سرشار از قند و چربی، تغییر می‌دهد.

یکی از یافته‌های رایج در مطالعات مورد بحث این است که غذاهای ناسالم که رژیم‌های تغدیه‌ای متداول غربی هستند، حتی اگر گهگاهی خورده شوند، اغلب بر حافظه تأثیر می‌گذارد. بنابراین اگر مردم، یا در این مورد موش‌های نمونه‌ی آزمایش، از سنین پایین به رژیم غذایی ناسالم روی بیاورند، در بزرگسالی چه اتفاقی می‌افتد؟

محققان برای درک این موضوع، گروهی از موش‌های نمونه‌ی آزمایش را از سن ۲۶ تا ۵۶ روزگی، از رژیم غذایی حاوی غذاهای پرچرب و شیرین تغذیه کردند. موش‌ها از ۲۶ تا ۵۶ روزگی، دوره‌ای را می‌گذرانند که به دوران نوجوانی و بلوغ در ما انسان‌ها شباهت دارد و مغز به طور عمده‌ای در حال رشد است. گروه دیگری از موش‌ها (گروه کنترل) با سن مشابه، از غذاهای سالم و مناسب تغذیه شدند.

موش‌های گروه غذاهای ناسالم به مدت ۳۰ روز، دوره‌ای که معادل بزرگسالی انسان است، به خوردن غذاهای سالم روی آوردند، اما مشکلات حافظه همچنان ادامه داشت. همچنین، محققان دریافتند سطح پروتئینی که استیل‌کولین را در هیپوکامپ منتقل می‌کند، در موش‌های گروه غذاهای ناسالم کاهش یافته است. هیپوکامپ بخشی از مغز است که به تثبیت حافظه و اطلاعات مکانی کمک می‌کند.

تصویربرداری بیشتر نشان داد که کاهش پروتئین یادشده، سیگنال‌دهی استیل‌کولین را در حیواناتی که عملکرد حافظه‌ی ضعیفی داشتند، مختل کرده است. اما داروهایی که باعث می‌شوند سلول‌های هیپوکامپ استیل‌کولین ترشح کنند، توانایی‌های حافظه‌ی حیوانات را نیز بازیابی کردند.

آنا هیز، محقق تغذیه در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی و نویسند‌ه‌ی اصلی مطالعه، توضیح می‌دهد: «سیگنال‌دهی استیل‌کولین، سازوکاری است که به موش‌ها کمک می‌کند تا رویدادها را رمزگذاری و به خاطر بسپارند، مشابه حافظه رویدادی در انسان که به ما امکان می‌دهد رویدادهای گذشته را به خاطر بسپاریم. به نظر می‌رسد این سیگنال‌دهی در حیواناتی که با رژیم غذایی چرب و شیرین رشد کرده‌اند، اتفاق نمی‌افتد.»

مطالعه‌ی قبلی محققان، برخی تفاوت‌ها را در زمان مصرف غذاها و جنسیت نشان داد. به‌عنوان مثال، تغذیه از غذاهای ناسالم در اوایل دوره‌ی نوجوانی (نه در اواخر نوجوانی)، تأثیرات طولانی مدتی بر حافظه‌ی موش‌های نر داشت. اما موش‌های ماده‌ای که تا دوره‌های طولانی بعد از نوجوانی سالم غذا می‌خوردند، مشکلی نداشتند.

محققان نتیجه می‌گیرند که ازبین‌بردن تأثیر مصرف غذاهای چرب و شیرین در دوره‌ی نوجوانی بر عملکرد مغز در دوره‌ی بزرگسالی، بسیار دشوار است. همچنین، یافته‌های مطالعات حیوانی ممکن است برای انسان تفسیرپذیر نباشد، اما مطمئناً جامل تامل دارد.

مطالعه در مجله‌ی Brain, Behavior, and Immunity منتشر شده است.