پزشکان در تشخیص و درمان ADHD بزرگسالان دچار مشکل هستند

بیماری ADHD می‌تواند نظم زندگی بزرگسالان را به‌هم‌ بزند، اما چون تشخیص مناسبی برای افراد بزرگسال مبتلا وجود ندارد، می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد. قبل از اینکه خانوم کتی مارش دانشگاه را رها کند، از اینکه فکر می‌کرد ممکن است اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی (ADHD) داشته باشد، نگران بود و می‌ترسید.

خانم مارش که اکنون ۳۰ ساله است و درپورتلند اورگن زندگی می‌کند، به نیویورک‌تایمز گفت: «بی‌حوصلگی مانند یک احساس ناراحتی و درد درون من بود. من به ندرت سر کلاس می‌رفتم و وقتی می‌رفتم، احساس می‌کردم که انرژی سرکوب شده‌ی زیادی دارم. مثل اینکه مجبور بودم همیشه در حال حرکت باشم.»

خانم مارش درخواست ارزیابی ADHD را داد و با‌ کمال تعجب برای او بی‌نتیجه بود. وی هرگز به دانشگاه بازنگشت و تازه چهار سال بعد زمانی که دوباره از یک متخصص ADHD کمک گرفت، بیماری‌اش تشخیص داده شد.

ADHD یکی از شایع‌ترین اختلالات روانشناختی در بزرگسالان است. با این حال، بسیاری از ارائه‌دهندگان خدمات درمانی، روش‌های متفاوتی برای چگونگی تشخیص آن دارند. در ایالات متحده هیچ دستورالعمل بالینی‌ای برای تشخیص و درمان مبتلایان به این اختلال بعد از دوران کودکی وجود ندارد.

دکتر دیوید گودمن، استادیار روانشناختی و علوم رفتاری در دانشکده پزشکی دانشگاه جانز هاپکینز، گفت: «برخی از درمانگران، بدون دستورالعمل مشخص، در حالی که نیت خوبی دارند، روش‌های درمانی را در حین کار می‌سازند. مشخص‌نبودن روش تشخیص و درمان، درمانگران و بزرگسالان مبتلا را گرفتار می‌کند.»

دکتر ویندی ویتس، روانپزشک در تاکایاتری (Talkiatry)، یک شرکت سلامت روان آنلاین، درباره‌ی روش‌های درمانی ADHD گفت: «ما شدیداً به راهنما و کمک برای هدایت این رشته نیاز داریم. وقتی دستورالعمل متفاوت وجود داشته باشد، پیدا‌کردن بهترین نحوه‌ی برخورد با آن سخت است.»

ADHD یک اختلال عصبی تکاملی تعریف می‌شود که از کودکی شروع و معمولا با فقدان توجه، بی‌نظمی، بیش‌فعالی و تکانش (تحریک‌پذیری) نمایان می‌شود. بیماران عموما به سه دسته تقسیم می‌شوند: بیش‌فعال-تکانشی، بی‌توجه یا ترکیبی از هر دو.

طبق جدیدترین داده‌ها حدود ۱۱ درصد از کودکان ۵ تا ۱۷ ساله در ایالات متحده مبتلا به ADHD هستند. تخمین‌زده شده حدود ۴ درصد از بزرگسالان نیز این اختلال را دارند. دکتر گودمن گفت: «تا دو دهه‌ی پیش، کادر سلامت روان در واقع به ADHD بزرگسالان اعتقاد نداشتند.»

اکنون ADHD بزرگسالان پذیرفته شده است. طبق مطالعه‌ای که در مجله‌ی روان‌پزشکی انجمن پزشکی آمریکا (JAMA) منتشر شده است، نسخه‌های با داروهای محرک که عمدتاً برای درمان اختلال ADHD استفاده می‌شوند، در طول همه‌گیری کرونا به میزان قابل‌توجهی افزایش یافت. این افزایش به ویژه در میان جوانان و زنان قابل‌توجه بود. تأثیر همه‌گیری بر سلامت روان، ممکن است به این روند کمک کرده باشد.

درمانگران برای تشخیص بیماری ADHD، از نسخه‌ی پنجم کتابچه رسمی راهنمای اختلالات روانی انجمن روانپزشکی آمریکا (DSM-5) استفاده می‌کنند. در این راهنما تشخیص بیماری حاوی یک شرط تا‌ حدی سلیقه‌ای است. معیار تشخیصی ADHD شامل مواردی مهمی مثل فراموشی مداوم و صحبت‌کردن خارج از نوبت است که قبل از اینکه فرد به سن ۱۲ سالگی برسد باید در دو زمینه یا محیط مختلف مشاهده شود.

عکاس: Cristina Gottardi

تشخیص ADHD بر اساس رفتارهای مشاهده‌شده و تأثیر آن‌ها است، نه یک آزمایش مستقیم عصبی. اما گاهی‌اوقات، بیماران مسن‌تر یا علائم دوران کودکی را به خاطر نمی‌آورند یا می‌گویند این علائم در آن‌ها خفیف بوده است.

بیماری ADHD جودی سندلر، زن ۶۲ ساله ساکن لینکولنویل در مین، تا اواسط ۵۰ سالگی‌اش و بعد از بازنشستگی‌اش از شغل معلمی تشخیص داده نشد. در آن موقع او برای اولین‌بار در زندگی‌اش احساس کرد که نمی‌تواند کاری انجام دهد. وقتی می‌خواست چیزی بنویسد، می‌نشست تا تمرکز کند اما دلش می‌خواست فورا بلند شود و کار دیگری انجام دهد، مثلا لباس‌ها را بشورد یا سگش را برای پیاده‌روی به بیرون ببرد.

خانم سندلر در طول سال‌های کاری‌اش تا زمان بازنشستگی یک برنامه «فوق ساختارمند». او گفت: «به یکباره احساس کردم که زیر پایم خالی شده است.»

تشخیص بیماری افرادی مانند خانم سندلر سخت است. او به‌یاد نداشت که علائم مشخص و قابل‌توجهی را در مدرسه یا خانه تجربه کرده باشد. او می‌گوید علائمش در دوره‌ی بعدی زندگی‌اش برایش مشکل ایجاد کرده و متوجه آن‌ها شده بود. شوهر خانم سندلر که ۳۳ سال با او ازدواج کرده، می‌گوید سال‌ها متوجه این علائم بوده؛ مثلا خانم سندلر اغلب فراموش‌کار بوده و برایش سخت بوده تا سرعت خود را کم کند یا کارها را آهسته‌تر انجام دهد.

دکتر گودمن گفت: «تشخیص این [بیماری]، به ویژه در افراد با عملکرد بالا و باهوش، ظرافت‌های بالایی دارد و چیزی بیشتر از تیک‌زدن علائم در یک چک‌لیست است.»

کتابچه‌ی رسمی راهنمای اختلالات روانی انجمن روانپزشکی آمریکا (D.S.M) برای بی‌توجهی ۹ علامت و برای تکانشگری-بیش‌فعالی ۹ علامت را معرفی کرده که از آن‌ها برای ارزیابی ADHD در کودکان و بزرگسالان استفاده می‌شود.

کتابچه‌ی D.S.M علائم مربوط به اختلالات عاطفی را یعنی وقتی فرد در مدیریت خلق‌و‌خویش مشکل دارد، به‌طور رسمی دربرنمی‌گیرد. همچنین رسما به علائمی مانند نقص کارکردهای اجرایی یا مشکلات در برنامه‌ریزی، سازماندهی و خود‌تنظیمی اشاره ندارد. کارکردهای اجرایی فرایندهای شناختی هستند که رفتار هدفمند را ایجاد می‌کنند؛ مانند برنامه‌ریزی توجه و انعطاف‌پذیری. راسل رمزی،‌ روانشناس درمانگر ADHD بزرگسالان، می‌گوید طبق مطالعات، علائمی که کتابچه D.S.M به آن‌‌ها اشاره نکرده، یک سری از علائم شایع ADHD در بزرگسالان هستند.

دکتر گودمن گفت زمانی که نسخه‌‌ی پنجم D.S.M در سال ۲۰‍۱۳ منتشر شد، تحقیقات مناسب و باکیفیت و کافی برای حمایت از این علائم مدیریت خلق‌و‌خو و نقص کارکردهای اجرایی و اضافه‌شدن آن‌ها به لیست انجام نشده بود. کارشناسان می‌گویند علائم ذکرنشده برای ارزیابی و تشخیص ADHD مفید هستند.

دکتر گودمن، دکتر رمزی و سایر متخصصان ADHD با یکدیگر همکاری می‌کنند تا اولین دستورالعمل‌ها‌‌ی ایالات متحده را برای تشخیص و درمان بزرگسالان مبتلا به ADHD ایجاد کنند. این کار با همکاری ‌انجمن حرفه‌ای ADHD و اختلالات مربوطه آمریکا انجام می‌گیرد.

عکاس: Towfiqu barbhuiya

ساخت دستورالعمل برای ADHD بزرگسالان به دلیل نتایج تحقیقات دهه‌ی گذشته ضروری است. دکتر گودمن گفت علاوه‌بر این که ممکن است بزرگسالان مبتلا به ADHD تشخیص داده و درمان نشوند، ممکن است برخی افراد که این بیماری را ندارند، تشخیص داده شده و حتی داروهایی را مصرف کنند که به آن‌ها نیازی ندارد.

دکتر رمزی گفت دستورالعمل‌های جدید که احتمالا اواخر سال جاری برای بازخورد عمومی در‌دسترس قرار می‌گیرند، می‌خواهند فرآیند منسجمی برای تشخیص ADHD بزرگسالان ارائه کنند. با این‌حال کتابچه‌ی D.S.M به عنوان «استاندارد طلایی» برای تشخیص باقی خواهد ماند.

تشخیص ADHD برای بزرگسالان معمولاً نیازمند چندین مرحله است: مصاحبه با بیمار، تاریخچه پزشکی و تکاملی (رشد در کودکی)، پرسش‌نامه‌ی علائم و در صورت امکان گفتگو با سایر افراد‌ی که در زندگی بیمار هستند، مانند همسر.

دکتر لنرد ادلر، استاد روانپزشکی در مدرسه‌ی پزشکی دانشگاه نیویورک، دانشکده پزشکی گروسمن، در حالی که با صدها نفر درمانگر در کنفرانس انجمن روانپزشکی آمریکا صحبت می‌کرد گفت: «هیچ میانبری [برای تشخیص] وجود ندارد و این آسان نیست.»

دکتر ادلر افزود هرچند همه‌‌ی افراد مشکل توجه دارند و گاهی احساس بی‌قراری می‌کنند، مهم است که دریابیم این علائم چقدر فراگیر و چشمگیر هستند و تا چه حد در طول زندگی بیمار ثابت و آسیب‌رسان بوده‌اند تا این در صورت پزشکان بتوانند تصمیم بگیرند که آیا فرد به ADHD مبتلا است یا نه.

عوامل متعددی می‌تواند تشخیص ADHD بزرگسالان را دشوار کند. تحقیقات اشاره دارد افرادی که تا حد بسیار زیادی کاربر فناوری‌های دیجیتال هستند، احتمال بیشتری دارد تا بیان کنند علائم ADHD را دارند.

دکتر ویتس گفت ADHD یک دوراهی «مرغ یا تخم مرغ» برای کاربران فناوری است. آیا افراد مبتلا به ADHD بیشتر از یک فرد عادی به سمت استفاده از فناوری دیجیتال کشیده می‌شوند؟ یا ADHD به دلیل استفاده‌ی زیاد از فناوری دیجیتال ایجاد می‌شود؟

احتمال ابتلای افراد با ADHD به بیماری دیگری به شکل همزمان مانند اختلال مصرف مواد، افسردگی یا اضطراب نیز وجود دارد که می‌تواند برای پزشکان و بیماران درک اینکه علائم آنها نتیجه ADHD است یا خیر را مشکل کند، به خصوص اگر علائم با هم همپوشانی داشته باشند.

خانم مارش که مجبور به ترک دانشگاه شده بود و تشخیص به‌هنگام ADHD نداشت، در نوجوانی به افسردگی مبتلا شده بود و برای درمان آن تا ۱۰ داروی مختلف را بدون گرفتن نتیجه‌ی زیاد مصرف می‌کرد. ADHD او سرانجام بعد از مراجعه به یک روانشناس در شهر محل تولدش تشخیص داده شد. برای این تشخیص، درمانگر زمان گذاشت تا با والدین و شریک‌ زندگی خانم مارش صحبت کند و نتایج آزمون‌ها را دوباره تحلیل کرد.

بعد از اینکه خانم مارش شروع به درمان و مصرف محرک فوکالین کرد، اظهار داشت که تغییری که احساس می‌کند «دیوانه‌وار» بود. افسردگی او نیز بهبود یافت. او افزود: «من می‌توانستم چیزهای را که در مغزم بود، راحت‌تر پیگیری کنم. من توانایی انجام کارهای خیلی بیشتری را دارم، زیرا انگیزه‌ی انجام آن‌ها را دارم.»