افسانه‌های رایج درباره چشم و بینایی؛ از تاثیر هویج تا علل نزدیک‌بینی

حتما تاکنون شنیده‌اید که می‌گویند خوردن هویج برای بینایی خوب است یا اینکه اگر از فاصله خیلی نزدیک تلویزیون تماشا کنید، چشم‌های شما ضعیف می‌شود. برخی نیز می‌گویند مطالعه در تاریکی بینایی را ضعیف می‌کند. آیا این ادعاها واقعیت دارد؟ در ادامه به برخی از افسانه‌ها و حقایق رایج درباره چشم‌ها و بینایی می‌پردازیم.

واقعیت: هویج سرشار از ویتامین A است که ماده مغذی ضروری برای داشتن بینایی خوب است. خوردن هویج مقدار کمی از ویتامین A مورد نیاز برای بینایی را فراهم می‌کند، اما این ویتامین فقط محدود به هویج نمی‌شود. ویتامین A در غذاهای دیگری مانند شیر، پنیر، زرده تخم مرغ و جگر نیز وجود دارد. بنابراین، اگر مقدار کافی ویتامین A را از طریق رژیم غذایی خود دریافت کنید،  خوردن هویج بیشتر تاثیری روی بهبود بینایی شما ندارد.

افسانه: اگر از فاصله خیلی نزدیک تلویزیون تماشا کنید، ممکن است موجب سردرد شود، اما به بینایی شما آسیب نمی‌رساند. کودکان خصوصا اگر دچار نزدیک‌بینی باشند، ممکن است برای اینکه تلویزیون را بهتر ببینند این کار را انجام دهند. آن‌ها ممکن است درواقع به عینک نیاز داشته باشند.

افسانه: همچون تماشا کردن تلویزیون از فاصله کم، ممکن است به خاطر مطالعه در تاریکی احساس خستگی چشم یا سردرد کنید اما این کار چشم‌های شما را ضعیف نمی‌کند.

افسانه: درنتیجه‌ی استفاده از لنز تماسی برای اصلاح بینایی، چشم‌های شما ضعیف‌تر نخواهند شد. نسخه‌ی تجویزی پزشک برای شما ممکن است در طول زمان به دلیل افزایش سن یا بیماری تغییر کند، اما علت ضعف چشمتان، نسخه‌ی فعلی شما نیست. ممکن است دید با عینک برای شما راحت‌تر باشد، زیرا وقتی بینایی شما به درستی اصلاح می‌شود، نیازی نیست چشم‌های شما به سختی کار کنند، اما بدان معنا نیست که عینک چشم‌های شما را ضعیف می‌کند با به آن وابسته می‌شوید. عینک‌هایی وجود دارد که به کودکان دچار انحراف چشم یا تنبلی چشم داده می‌شود. این عینک‌ها به‌طور موقت برای کمک به صاف کردن چشم‌ها یا بهبود بینایی استفاده می‌شود. عدم استفاده از عینک‌ در این موارد ممکن است منجر به نقص دائمی بینایی شود.

واقعیت: کودکان به تنهایی قادر به غلبه بر  استرابیسم (اصطلاح پزشکی انحراف چشم) نیستند، اما اگر به آن‌ها کمک کنیم امکان اصلاح این وضعیت در سنین پایین وجود دارد و می‌تواند به جلوگیری از تنبلی چشم (آمبلوپی) نیز کمک کند. به همین دلیل لازم است کودکان معاینه چشم را زودتر انجام دهند، ابتدا در زمان نوزادی و سپس دوباره در دوسالگی. انحراف چشم ممکن است ناشی از بیماری، دید اصلاح‌نشده یا آسیب عضلانی یا عصبی باشد.

افسانه: عضلات چشم به شما این امکان را می‌دهند که چشم‌های خود را در همه جهات حرکت دهید. نگاه کردن به چپ یا راست، بالا یا پایین موجب نمی‌شود آن‌ها در آن موقعیت‌ها گیر کنند. همین طور لوچ کردن چشم‌ها نیز باعث نمی‌شود آن‌ها در یک حالت بمانند.

افسانه: هنگام بروز آثار اولین علائم مانند تاری دید، چشم درد، جرقه‌های نورانی یا ظهور ناگهانی مگس‌پران چشم باید به پزشک مراجعه کنید. اگر مشکل به اندازه کافی زود تشخیص داده شود، بسته به علت، درمان‌هایی وجود دارد که می‌تواند بینایی را اصلاح، روند ضعیف شدن بینایی را متوقف یا حداقل روند آن را آهسته کند.

افسانه: بیشتر افراد دچار کوررنگی، برخی از رنگ‌ها را می‌بینند. شدیدترین شکل کوررنگی که در آن همه چیز به شکل سایه‌هایی از خاکستری دیده می‌شود، شایع نیست. بیشتر افراد مبتلا به کوررنگی در تشخیص رنگ‌های سبز و قرمز مشکل دارند.

افسانه: تصور می‌شود استفاده از چراغ خواب در اتاق خواب کودک ممکن است در ایجاد نزدیک‌بینی نقش داشته باشد، اما شواهد کافی در حمایت از این ادعا وجود ندارد. روشن بودن چراغ خواب در اتاق کودک ممکن است درواقع به او کمک کند تا تمرکز را یاد بگیرد و مهارت‌های مهم هماهنگی چشم را در بیداری توسعه دهد.

واقعیت: نگاه کردن به خورشید نه تنها می‌تواند موجب سردرد شود و دید را به‌طور موقف دچار اختلال کند، بلکه می‌تواند موجب آسیب دائمی به شبکیه چشم شود. هرگونه قرار گرفتن درمعرض خورشید به اثرات تجمعی پرتو فرابنفش روی چشم‌های شما می‌افزاید. قرار گرفتن در معرض این پرتوها با اختلالات چشمی مانند دژنراسیون ماکولا، رتينيت ناشی از نور خورشید، آب مروارید، ناخنک چشم و دیستروفی قرنیه ارتباط دارد. خطرناک‌ترین زمان برای نگاه کردن به خورشید در هنگام ظهر و در طول خورشید گرفتگی است. در طول خورشید گرفتگی، روشنایی خورشید پنهان است اما پرتوهای نامرئی خطرناکی که دائما چشم‌ها را می سوزانند، کم نمی‌شوند.

واقعیت: اگر از شیرین‌کننده‌های مصنوعی مانند سیکلامات استفاده می‌کنید، ممکن است چشم‌های شما به نور حساس‌تر شوند. عوامل دیگری ازقبیل آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضدبارداری خوراکی، داروهای فشار خون بالا، دیورتیک‌ها (داروهای ادرارآور) و داروهای دیابت نیز چشم‌های شما را نسبت‌به نور حساس‌تر می‌کنند.

افسانه: استفاده از عینک با شماره نامناسب به چشم‌های شما آسیب نمی‌رساند، اما ممکن است به آن‌ها فشار وارد کند و موجب تاری دید، چشم درد یا سردرد شود. با برداشتن عینک، این مشکلات باید رفع شود.

افسانه: اصطلاح دید ۱۰/۱۰ به فردی با دید مرکزی عالی اشاره می‌کند. اگرچه انواع دیگر دید مانند دید جانبی، دید در شب یا دید رنگ‌ها نیز وجود دارد که می‌تواند در فرد کامل نباشد. بروز برخی از بیماری‌های چشمی که می‌توانند موجب نابینایی شوند مانند گلوکوم یا رتینوپاتی دیابتی ممکن است سال‌ها طول بکشد. در طول این مدت آن‌ها به بخش‌های درونی چشم آسیب می‌زنند، اما ممکن دید مرکزی تحت‌تاثیر قرار نگیرد.

افسانه: خیره‌شدن طولانی‌مدت به صفحه نمایش کامپیوتر موجب آسیب دائمی به چشم‌ها ازجمله نزدیک‌بینی، دوربینی یا آستیگمات نمی‌شود. نور آبی دستگاه‌های الکترونیکی مانند کامپیوترها، تلفن‌های هوشمند و تبلت‌ها به اندازه‌ای روشن نیست که آسیب‌های دائمی به بار آورد. بااین‌حال، آنچه این نور می‌تواند در کوتاه‌مدت ایجاد کند، خستگی و خشکی چشم است که هردو به راحتی درمان‌شدنی هستند.

دلیل خشک‌شدن چشمان ما پس از نگاه‌کردن به صفحه‌نمایش این است که تماشای طولانی‌مدت به اجسام نزدیک، سرعت پلک‌زدن ما را کاهش می‌دهد و همچنین ماهیچه‌های چشم را خسته می‌کند. یک مطالعه روی دانشجویان نشان داد که ۹۰ درصد آن‌ها علائم سندرم بینایی کامپیوتر (CVS)، شامل خستگی چشم، خشکی چشم و سردرد را پس از دو ساعت تماشای صفحه‌نمایش تجربه کردند. توصیه می‌شود که هر ۲۰ دقیقه یک بار با نگاه‌کردن به محیط اطراف به چشمان خود استراحت دهید. به‌طور مرتب پلک بزنید تا چشمانتان روان بمانند و برای افزایش رطوبت از اشک مصنوعی استفاده کنید.

افسانه: بسیاری از مشکلات بینایی که همگام با افزایش سن رخ می‌دهند، قابل درمان هستند. پیرچشمی که از دست دادن دید نزدیک است و همچنین آب مروارید را می‌توان درمان کرد. مهم است که معاینات چشمی به صورت سالیانه انجام شود تا مشکلات قابل بازگشت و دائمی بینایی مانند گلوکوم یا دژنراسیون ماکولا تشخیص داده شود. در بیشتر مواقع، درمان زودهنگام می‌تواند از دست دادن بینایی را متوقف یا روند آن را آهسته کند.

افسانه: آب مروارید را می‌توان به محض اینکه بینایی فرد را به خطر انداخت رفع کرد. به لطف پیشرفت‌های مدرن در جراحی آب مروارید اکنون می‌توان عدسی را به محض اینکه به اندازه‌ای کدر شد که خواندن حروف ریز یا تابلوهای خیابان برای فرد دشوار شود، از چشم خارج کرد.