چگونه از کرم ضد آفتاب به‌طور صحیح استفاده کنیم؟

استفاده از ضد‌آفتاب، یکی از بهترین لطف‌هایی است که می‌توانیم در حق سلامت پوستمان انجام دهیم. عامل بیش‌از ۸۰ درصد از موارد ابتلا به سرطان پوست ملانوما، آفتاب سوختگی است و این رقم سالیانه افزایش می‌یابد. بر اساس تخمین‌ها، هر سال ۱٫۵ میلیون مورد جدید ابتلا به سرطان پوست در جهان شناسایی می‌شود و انتظار می‌رود که این رقم تا سال ۲۰۴۰، ۵۰ درصدی افزایش یابد.

محصولات ضدآفتاب تنوع بسیاری دارند، ضدآفتاب‌های فیزیکی و شیمیایی، در اشکالی از جمله کرمی، ژل‌کرم، استیکی و فلویید، بی‌رنگ و حتی رنگی آرایشی، در دسترس همگان قرار دارند و امروزه بیشتر مردم به استفاده از این محصولات روی آورده‌اند. اما با وجود تمامی حقایق آشکار و هشدارهای مکرر بهداشتی در مورد خطرات قرارگیری در معرض تابش نور خورشید، همچنان ابهام‌های بسیار زیادی در مورد زمان، چگونگی و روش‌های صحیح استفاده از ضد‌آفتاب‌ها وجود دارد.

ریچارد گالو، استاد پزشکی در دانشگاه کالیفرنیا، در پاسخ به این پرسش رایج، می‌گوید وقتی که در معرض نور خورشید قرار می‌گیریم، تابش فرابنفش (UV) به دی‌ان‌ای، پروتئین‌ها و سایر مولکول‌های موجود در سلول‌های پوستی ما آسیب می‌رساند.

اگر نور خورشید ملایم و متعادل باشد، تابش فرابنفش به سلول‌های پوستی ما کمک می‌کند تا ویتامین دی تولید کنند. اما به گفته‌ی دکتر گالو، هرچقدر که پوست خود را در معرض نور خورشید بیشتری قرار بدهیم، پوست تلاش می‌کند تا از طریق تولید ملانین (تولیدکننده‌ی رنگدانه) و برنزه‌شدن، از خودش محافظت کند. اگر نور خورشید بیش‌از‌حد مورد نیاز باشد، پوست نمی‌تواند از خودش محافظت کند و دچار سوختگی می‌شود.

فاکتور اس‌پی‌اف در ضدآفتاب، معیار اندازه‌گیری میزان محافظت محصول از پوست در برابر نور خورشید است. گالو می‌گوید کرم‌های ضد‌آفتاب با میزان اس‌پی‌اف پایین، قرارگیری پوست در معرض آثار مضر تابش نور خورشید را کمی کاهش می‌دهند، اما در بیشتر موارد، باعث می‌شوند تا تمام آثار آسیب‌زا همچنان به قوه‌ی خود باقی بمانند. تابش نور خورشید حتی در مقادیر بسیار پایین، عامل سرطان‌زای بالقوه است.

اس‌پی‌اف مخفف عبارت Sun Protection Factor و به معنای عامل محافظت در برابر نور خورشید است. عدد اس‌پی‌اف که روی جعبه‌های کرم‌های ضدآفتاب می‌بینیم، نشانگر این است که ضدآفتاب پیش از بی‌اثر شدن، از چه مقدار تابش فرابنفش خورشید محافظت می‌کند. بنابراین هر چه میزان اس‌پی‌اف بالاتر باشد، محافظت از پوست نیز بیشتر خواهد بود. با این حال، اس‌پی‌اف معمولاً فقط سطح محافظت در برابر تابش اشعه UVB (مسئول آفتاب‌سوختگی) را تعیین می‌کند. میزان محافظت در برابر تابش اشعه UVA (مسئول پیری پوست)، از طریق رتبه‌بندی جداگانه‌ای تعیین می‌شود.

میزان تابش اشعه فرابنفش، در طول روز تغییر می‌کند. با قوی‌تر‌شدن اشعه‌های خورشیدی در طول روز، ما در معرض انرژی خورشیدی بیشتری قرار می‌گیریم. اشعه‌های خورشیدی معمولاً بین ساعت ده صبح تا چهار بعد‌از‌ظهر، در قوی‌ترین حالت تابش قرار دارند.

مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۸ نشان داد که بلافاصله پس‌از مصرف ضدآفتاب روی پوست، مقداری از عوامل محافظت در برابر تابش فرابنفش وارد عمل می‌شود؛ هرچند معمولاً حدود ده دقیقه طول می‌کشد تا ضد‌آفتاب روی پوست پایدار شود. با این حال، متخصصان توصیه می‌کنند که افراد از ۲۰ تا ۳۰ دقیقه قبل از قرارگیری در معرض آفتاب، از ضد‌آفتاب استفاده کنند تا محصول به خوبی در پوست جذب شود. شاید عاقلانه‌تر باشد که پیش از بیرون رفتن دو‌باره از ضدآفتاب استفاده کنیم، زیرا مطالعات نشان داده‌اند که بیشتر افراد، ضدآفتاب را کمتر از مقدار موردنیاز برای محافظت به‌کار می‌برند.

محققان در مطالعه‌ای از ۳۱ شرکت‌کننده خواستند تا در آزمایشگاه و زیر نور سیاه، از کرم ضد‌آفتاب استفاده کنند. محققان دریافتند که مصرف مجدد ضدآفتاب روی پوست، میزان سطوحی از پوست را که دفعه‌ی اول به‌طور غیرعمدی و تصادفی ضدآفتاب دریافت نکرده بود، دو برابر کاهش می‌دهد.

علاوه بر این، متخصصان همچنین توصیه می‌کنند پس از تعریق، شنا و خیس‌شدن پوست، یا ساییدگی پوست به لباس و دیگر سطوح، ضد‌آفتاب را دوباره استفاده کنیم.

اما به گفته‌ی بلکبرن، این بدان معنا نیست که ما نباید از ضد‌آفتاب استفاده کنیم. مهم‌ترین پیام در استفاده از ضد‌آفتاب، این است که در تمام روزهای آفتابی سال، از آن استفاده کنیم.

فرمول‌های ساخت بیشتر کرم‌های ضدآفتاب موجود در بازارها، فقط زمانی معتبر و مطمئن هستند که به‌تنهایی استفاده شوند، اما بلکبرن توصیه می‌کند که از ترکیب‌کردن مدل‌های مختلف کرم ضدآفتاب، یا ترکیب‌کردن ضد‌آفتاب‌ها با سایر محصولات پوستی خودداری کنیم، زیرا برخی ترکیبات این محصولات با یکدیگر ناسازگار هستند.

تفاوت‌هایی بین ضد‌آفتاب‌های ساخته‌شده در کشورهای مختلف وجود دارد، اما این تفاوت تا حدودی به دلیل تضاد در نحوه‌ی طبقه‌بندی این محصولات است. برای مثال، در ایالات متحده، کرم‌های ضد‌آفتاب در رده‌ی داروهای بدون‌نسخه دسته‌بندی می‌شوند، بنابراین هر عنصری باید فرآیند طولانی‌مدت نظارتی را طی کند، بدین معنی که تأیید فیلترهای ضدآفتاب جدید ممکن است بسیار زمان‌بر باشد. اما در اتحادیه اروپا، کرم‌های ضد‌آفتاب در رده‌ی محصولات آرایشی دسته‌بندی می‌شوند.

در نتیجه‌ی این فرآیند طولانی‌تر برای اخذ تأیید فیلترهای فرابنفش جدید و بالقوه مؤثرتر، محققان دریافته‌اند که برخی ضدآفتاب‌های ساخت ایالات متحده، استانداردهای محافظتی بالاتر اتحادیه اروپا را برآورده نمی‌کنند.

گالو می‌گوید شیشه خطرناک‌ترین اشعه‌های خورشید (تابش UVB فرابنفش) را فیلتر می‌کند، اما همچنان اشعه‌هایی را عبور می‌دهد. این اشعه‌ها باعث آسیب کمتری می‌شوند، اما قرارگیری مکرر در معرض نور خورشید، حتی از طریق پنجره‌های شیشه‌ای، به پوست آسیب می‌رساند. تابش UVA فرابنفش که تصور می‌شود علت ۹۰ درصد از تغییرات آشکار و پیری در پوست است، همچنان می‌تواند از طریق شیشه عبور کند و به پوست آسیب برساند.

کارشناسان می‌گویند کارایی و تأثیر کرم‌های ضد‌آفتاب با گذشت زمان کاهش می‌یابد، اما به طور کلی، ضدآفتاب‌ها باید تا سه سال پس از تاریخ تولید، ماندگاری داشته باشند. بیشتر جعبه‌های ضد‌آفتاب دارای تاریخی هستند که نشان می‌دهد محصول پس از باز‌شدن تا چند ماه دوام می‌آورد. بیشتر محصولات ضدآفتاب ملزم هستند که حداقل تا سه سال پس از تولید ماندگاری داشته باشند، مگر اینکه انقضای خاصی داشته باشند، یا در معرض تابش مستقیم نور خورشید و گرمای بیش‌از‌حد نگهداری شوند.

همچنین، کارشناسان توصیه می‌کنند که در صورت اطمینان‌نداشتن به تاریخ روی جعبه، تغییرات در رنگ و درجه‌ی غلظت ضد‌آفتاب را بررسی کنید. دور نگه‌داشتن ضدآفتاب از تابش مستقیم نور خورشید و محیط‌های گرم مانند ماشین، به جلوگیری از تسریع تجزیه‌ی مواد تشکیل‌دهنده کمک می‌کند.

ویتامین دی نقش مهمی در جذب کلسیم دارد و بدین صورت، به حفظ سلامتی و استحکام استخوان‌ها و در نهایت، به حفظ سلامتی سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. برخی افراد نگران هستند که استفاده از کرم ضد‌آفتاب جذب ویتامین دی را کاهش دهد، اما بسیاری از مطالعات نتیجه گرفته‌اند که در حالت تعادل، تأثیر ضد‌آفتاب بر میزان جذب ویتامین دی بسیار پایین است.

برخی افراد نگران هستند که ضد‌آفتاب‌ها، حاوی سموم و مواد خطرناکی باشند که در بدن ما گسترش یافته و به ما آسیب می‌رسانند. اما بر اساس شواهد، ترکیبات استفاده‌شده در ضدآفتاب‌های تأیید‌شده‌ی روز دنیا، بی‌خطر و مؤثر هستند و استفاده از این محصولات و محافظتشان از پوست در برابر تابش فرابنفش، به خودی خود از هر‌گونه آسیب احتمالی محافظت می‌کند. در واقع، مزایای ضدآفتاب‌ها هر آسیبی را جبران می‌کند.

گالو می‌گوید بزرگترین نگرانی در مورد ضدآفتاب‌ها، این است که به هر یک از ترکیبات به‌کار‌رفته در محصول حساسیت یا آلرژی داشته باشید. زیرا حساسیت و آلرژی به ترکیبات، می‌تواند باعث تحریک و حساسیت پوست شود.

به گفته‌ی گالو، افسانه‌های رایج درباره‌ی خطرات و سموم موجود در ضدآفتاب‌ها اغراق‌آمیز هستند و با اثرات سمی اشعه‌های خورشیدی، مقایسه‌شدنی نیستند. ضدآفتاب‌ها در صورتی که مطابق دستور‌العمل مصرف شوند، کاملاً ایمن هستند و این بسیار بهتر از ابتلا به سرطان پوست است.

یعنی بزرگسالی با جثه‌ی متوسط، تقریباً به شش قاشق چای‌خوری از ضدآفتاب برای صورت و بدن نیاز دارد. با این حال، مطالعات نشان داده‌اند که مردم معمولاً مقداری کمتر از مقدار موردنیاز را مصرف می‌کنند و بنابراین، محافظت مناسب را دریافت نمی‌کنند.

پوست کودکان خردسال نسبت به تابش فرابنفش بسیار حساس است، بنابراین محافظت از آن‌ها در برابر نور خورشید دارای اهمیت بسیاری است. اما نوزادان زیر شش ماه نباید از ضد‌آفتاب استفاده کنند. آن‌ها اصلا نباید در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار بگیرند و در صورت نیاز، باید در سایه باشند و با لباس‌های راحت پوشانده شوند.

کارشناسان توصیه کرده‌اند که برای کودکان دو ساله از دو قاشق چای‌خوری، پنج ساله‌ها تا سه قاشق چای‌خوری، نه ساله‌ها تا چهار قاشق چای‌خوری و برای ۱۳ ساله‌ها، از پنج قاشق چای‌خوری ضد‌آفتاب استفاده کنید. نوجوانان بزرگ‌تر از این سن، مانند بزرگسالان باید شش قاشق چایخ‌وری از ضد‌آفتاب را استفاده کنند و آن را هر دو ساعت یک‌بار تمدید کنند.

ضد‌آفتاب شیمیایی، به عنوان مانعی شیمیایی بین پوست و تابش نور خورشید عمل می‌کند. این نوع ضدآفتاب، پرتوهای فرابنفش خورشید را به جای مسدود‌کردن، قبل از رسیدن به پوست در خودش جذب می‌کند و از بین می‌برد. اما ضد‌آفتاب فیزیکی، مانند مانعی فیزیکی بین نور خورشید و پوست قرار می‌گیرد که فرابنفش نمی‌تواند از آن عبور کند.

بهترین نوع از ضدآفتاب‌ها، ضدآفتابی است که محافظت موردنیاز در برابر اشعه‌های UVA و UVB را ارائه دهد. سطح محافظت در برابر UVB با اس‌پی‌اف تعیین می‌شود. هرچه اس‌پی‌اف بالاتر باشد، میزان محافظت نیز بیشتر است. روش‌هایی نیز برای تعیین سطح محافظت در برابر اشعه UVA در ضد‌آفتاب‌ها وجود دارد. این روش‌ها معمولاً بر اساس محل ساخت ضدآفتاب تعیین و روی جعبه درج می‌شوند.

یکی از روش‌های ارزیابی درجه‌ی محافظت در برابر UVA، سیستم درجه حفاظتی (PA) است. این سیستم معمولاً با عنوان UVA-PF یا PPD روی کرم‌های ضد آفتاب برچسب‌گذاری می‌شود. بالاترین سطح محافظت در این سیستم PA**** است، بدین معنی که محافظت ارائه‌شده در صورت استفاده از این ضد‌آفتاب، شانزده برابر بیشتر از استفاده‌نکردن از آن است. تعداد ستاره‌های کمتر، نشانگر سطح حفاظتی کمتری است. این سیستم رتبه‌بندی اغلب در ضد‌آفتاب‌های ساخت ایالات متحده و ژاپن دیده می‌شود.

به گفته‌ی بلکبرن، ضدآفتاب‌های پنج ستاره با اس‌پی‌اف حداقل ۳۰، بهترین محافظت را ارائه می‌دهند. همچنین، بهتر است که در زمان بیرون‌رفتن از خانه در هر روزی از سال، از ضدآفتاب بر روی تمام سطوحی از پوست که در معرض نور آفتاب قرار دارد، استفاده کنیم. همچنین، حتی زمانی که از ضدآفتاب استفاده می‌کنیم، بهتر است که تابش مستقیم نور خورشید به پوستمان را به هر شکلی محدود کنیم.