داروی جدید شرکت گیلیاد با اثربخشی صد درصدی از انتشار HIV جلوگیری می‌کند
بر اساس اولین داده‌های یک کارآزمایی بالینی، داروی جدیدی که دو بار در سال تزریق می‌شود، در جلوگیری از گسترش ویروس HIV به‌طور ۱۰۰ درصدی موثر است. در صورت تایید، این دارو گزینه‌ی پیشگیرانه‌ی دیگری را ارائه می‌دهد که ما را یک قدم به ریشه‌کنی اچ‌آی‌وی نزدیک‌تر می‌کند.
داروهای پروفیلاکسی یا پیشگیری از اچ‌آی‌وی پیش از مواجهه با آن، مانند ترووادا و دسکووی که به اختصار PrEP نامیده می‌شوند، نشانگر پیشرفتی بزرگی در زمینه‌ی مبارزه با این ویروس بودند. وقتی PrEP برای فرد اچ‌آی‌وی منفی تجویز می‌شود، خطر ابتلا به اچ‌آی‌وی از طریق رابطه‌ی جنسی را تا حدود ۹۹ درصد کاهش می‌دهد.
داروی جدید پتانسیل خود را به عنوان ابزار حیاتی جدیدی در کمک به پیشگیری از عفونت اچ‌آی‌وی نشان داده است
اکنون، نتایج کارآزمایی بالینی فاز سوم که از سوی شرکت گیلیاد ساینس انجام شده است، نشان می‌دهد که داروی تزریقی PrEP جدید آن‌ها به نام لناکاپاویر که فقط دو بار در سال مصرف می‌شود، صد درصد در جلوگیری از گسترش HIV موثر است.
به‌گفته‌ی دکتر مِرداد پارسی، مدیر ارشد پزشکی در گیلیاد، لناکاپاویر با اثربخشی صد درصد، پتانسیل خود را به عنوان ابزار حیاتی جدیدی در کمک به پیشگیری از عفونت اچ‌آی‌وی نشان داده است. پارسی می‌گوید مشتاقانه در انتظار نتایج بیشتر از کارآزمایی در دست انجام گیلیاد به نام PURPOSE و پیشبرد هدف شرکت برای کمک به پایان دادن به همه‌گیری اچ‌آی‌وی در کل جهان است.
لناکاپاویر مهارکنندهی کپسید HIV است. در ویروس HIV نوع یک (HIV-1)، کپسید یک پوسته‌ی پروتئینی است که مواد ژنتیکی ویروسی را در خود جای داده و از آن محافظت می‌کند و برای انتقال ویروس به سلول میزبان بسیار مهم است. پس از ورود به سلول میزبان، کپسید باز می‌شود و ویروس شروع به تکثیر خود می‌کند. لناکاپاویر از این اتفاق جلوگیری می‌کند.
از سوی دیگر، دو داروی خوراکی دسکووی و ترووادا که باید یک‌بار در روز مصرف شوند، مهارکنندهی ترانس کریپتاز معکوس نوکلئوزیدی (NRTIs) هستند و از طریق مکانیسم متفاوتی از عفونت HIV اکتسابی جنسی جلوگیری می‌کنند. آن‌ها ترانس کریپتاز معکوس، آنزیم مورداستفاده‌ی ویروس برای تکثیر را مسدود می‌کنند. هر دو دارو حاوی ترکیبی از امتریسیتابین و تنوفوویر، داروهای ضد ویروسی هستند؛ اما از نظر شکل تنوفوویر متفاوت هستند. ترووادا حاوی تنوفوویر دیسوپروکسیل فومارات (TDF) با نام تجاری ویریاد است، در حالی که دسکووی جدیدتر حاوی تنوفوویر آلافنامید (TAF) است. گیلیاد ترووادا و دسکووی را نیز تولید می‌کند.
مرحله‌ی سوم PURPOSE 1 که کارآزمایی تصادفی دوسوکور بود، نتایج بسیار امیدوارکننده داشت. در این مرحله، محققان ایمنی و اثربخشی لناکاپاویر را با داروهای دسکووی و ترووادا برای پیشگیری از مواجهه با اچ‌آی‌وی مقایسه کردند. این مطالعه شامل بیش از ۵٬۳۰۰ زن ۱۶ تا ۲۵ ساله در مناطق مختلف آفریقای جنوبی و اوگاندا بود. از آنجایی که ترووادا و دسکووی در حال حاضر گزینه‌های موثر PrEP هستند، گروه پلاسیبو یا دارونما به دلیل ملاحظات اخلاقی در نظر گرفته نشد.
لنکاپاویر در کارآزمایی بالینی، نتایج قابل‌توجهی را نشان داد:
- عفونت HIV در گروه لنکاپاویر صفر بود.
- ۱۶ مورد در گروه ترووادا دیده شد.
- ۳۹ مورد در گروه دسکووی دیده شد.
شرکت‌کنندگان مطالعه، لنکاپاویر را به خوبی تحمل کردند و هیچ نگرانی ایمنی چشمگیر یا جدیدی مشاهده نشد. از آنجایی که لناکاپاویر نتایج عالی نشان داد، کمیته‌ی مستقل پایش داده‌ها توصیه کرد که مرحله‌ی کور کارآزمایی متوقف و برای همه‌ی شرکت‌کنندگان، گزینه‌ی لناکاپاویر ارائه شود.
- بیماران مبتلا به HIV چگونه از آن نجات می‌یابند؟8 فروردین 02مطالعه '7
- یکی دیگر از کارآزمایی‌های مهم واکسن HIV شکست خورد1 بهمن 01مطالعه '5
- چرا پس از ۴۰ سال، هنوز واکسنی برای ایدز نداریم؟22 خرداد 00مطالعه '10
در‌حال‌حاضر، نه لنکاپاویر و نه دسکووی برای پیشگیری از HIV در زنان تایید نشده‌اند. داده‌های کارآزمایی نشان می‌دهد که لناکاپاویر، به دلیل تطابق بهتر با رژیم روزانه، ممکن است بهتر از گزینه‌های PrEP خوراکی روزانه باشد. این بدان معنا نیست که داروهای PrEP موجود بی‌اثر هستند؛ بلکه باید طبق دستور مصرف شوند.
لناکاپاویر، در صورت تایید، احتمالا گزینه‌ی حیاتی جدیدی برای پیشگیری از HIV خواهد بود. این دارو دو بار در سال تجویز می‌شود و می‌تواند برای بسیاری از افراد در سراسر جهان، به ویژه زنان مفید باشد.
هدف لناکاپاویر پرداختن به چالش‌های عملی و افزایش گزینه‌های پیشگیری از HIV برای همه، از جمله زنان است
کارآزمایی‌های PURPOSE جامع‌ترین و متنوع‌ترین کارآزمایی پیشگیری از HIV انجام‌شده را ارائه می‌دهند. شرکت گیلیاد در نظر دارد با استفاده از داده‌های کارآزمایی اخیر و کارآزمایی مهم بعدی که احتمالا اواخر امسال یا اوایل ۲۰۲۵ انجام خواهد شد، تاییدیه‌ی استفاده از لناکاپاویر را بگیرد و اطمینان حاصل کند که این دارو برای جمعیت‌ها و جوامعی که به گزینه‌های دیگر برای پیشگیری از اچ‌آی‌وی نیاز دارند، در دسترس است.