با خواص و مضرات زنجبیل آشنا شوید

زنجبیل (Zingiber officinale) گیاهی بومی آسیا است. ادویه زنجبیل از ریشه گیاه به دست می‌آید و به‌عنوان طعم‌دهنده غذا و دارو استفاده می‌شود.

مردم معمولاً از زنجبیل برای درمان تهوع و استفراغ استفاده می‌کنند. زنجبیل حاوی موادی شیمیایی است که ممکن است تهوع و تورم را کاهش دهد. زنجبیل همچنین برای درمان دردهای قاعدگی، استئوآرتریت، دیابت، سردردهای میگرنی و مشکلات دیگر استفاده می‌شود.

عطر و طعم منحصربه‌فرد زنجبیل از روغن‌های طبیعی آن ریشه می‌گیرد که مهم‌ترین آن‌ها گینجرول  است. گینجرول  ترکیب زیست‌فعال اصلی در زنجبیل و مسئول بسیاری از خواص دارویی این گیاه است. به‌نوشته‌ی وب سایت وب ام‌دی، زنجبیل می‌تواند برای موارد زیر مفید باشد.

دردهای قاعدگی: مصرف زنجبیل در طول سه چهار روز اول سیکل قاعدگی تاحدودی دردهای قاعدگی را کاهش می‌دهد. به‌نظر می‌رسد این داروی گیاهی به اندازه برخی از مسکن ها مانند ایبوپروفن، مفنامیک اسید یا نوافن موثر باشد.

استئوآرتریت (آرتروز): مصرف خوراکی زنجبیل می‌تواند درد را در برخی از افراد مبتلا به آرتروز کاهش دهد، اما به‌نظر نمی‌رسد مالیدن ژل یا روغن زنجبیل روی زانو در تسکین درد اثری داشته باشد.

بیماری صبحگاهی: به‌نظر می‌رسد مصرف خوراکی زنجبیل باعث کاهش تهوع و استفراغ در برخی افراد در دوران بارداری می‌شود. اما زنجبیل ممکن است از برخی از داروهای درمان تهوع دیرتر عمل کند یا اثر کمتری داشته باشد.

براساس پژوهش‌های معتبر، گینجرول  دارای اثرات ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی قوی است. برای مثال، این ترکیب موجود در زنجبیل ممکن است به کاهش استرس اکسیداتیو که ناشی از وجود مقادیر بالای رادیکال‌های آزاد در بدن است، کمک کند. به‌نوشته‌ی وب‌سایت هلث لاین، زنجبیل ممکن است در موارد زیر سودمند باشد:

کاهش وزن: براساس مطالعات انجام‌شده روی انسان و حیوان، زنجبیل ممکن است به کاهش وزن کمک کند. مروری که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد، به این نتیجه رسید که مصرف مکمل زنجبیل به طور قابل توجهی وزن بدن و نسبت دور کمر به لگن را کاهش می‌دهد. تاثیر زنجبیل بر کاهش وزن ممکن است به دلیل مکانیسم‌های خاصی مانند توانایی آن برای کاهش التهاب باشد.

کاهش قند خون: برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهند زنجبیل ممکن است خواص ضددیابتی داشته باشد. مروری که سال ۲۰۲۲ منتشر شد، نشان داد پس از مصرف مکمل‌های زنجبیل، قند خون ناشتا کاهش پیدا می‌کند. این مطالعه مروری نتایج ده کارآزمایی را بررسی کرده بود که در آن شرکت‌کنندگان به مدت ۸ تا ۱۳ هفته هر روز ۱۲۰۰ تا ۳۰۰۰ میلی‌گرم پودر زنجبیل مصرف کرده بودند.

کاهش کلسترول: سطوح بالای کلسترول بد (LDL) با افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی همراه است. در مروری از ۲۶ کارآزمایی، پژوهشگران دریافتند مصرف زنجبیل تری‌گلیسریدها و کلسترول LDL را کاهش، درحالی‌که سطح کلسترول HDL را افزایش می‌دهد.

کاهش خطر ابتلا به سرطان: زنجبیل به خاطر داشتن ترکیب گینجرول و ترکیبات آنتی‌اکسیدان و ضدالتهاب دیگر ممکن است خواص ضدسرطانی داشته باشد. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد این ترکیبات ممکن است به کاهش خطر ابتلا به سرطان‌های دستگاه گوارش کمک کند.

بهبود عملکرد مغز و محافظت دربرابر ابتلا به بیماری آلزایمر: پژوهش‌ها نشان می‌دهند برخی از ترکیبات موجود در زنجبیل ممکن است به پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های تخریب‌کننده عصب مانند آلزایمر، پارکینسون و ام اس کمک کنند.

استرس اکسیداتیو و التهاب مزمن ممکن است محرک‌های کلیدی ابتلا به آلزایمر و زوال شناختی مرتبط با پیری باشند.  برخی از مطالعات حیوانی نشان می‌دهند آنتی اکسیدان‌ها و ترکیبات زیست فعال موجود در زنجبیل می‌توانند واکنش‌های التهابی را که درون مغز رخ می‌دهد، مهار کنند. این امر ممکن است به پیشگیری از زوال شناختی کمک کند.

مبارزه با عفونت‌ها: خواص ضدمیکروبی زنجبیل می‌تواند آن را به ابزاری مفید برای مبارزه با عفونت‌های باکتریایی و قارچی تبدیل کند. مطالعات آزمایشگاهی نشان داده‌اند زنجبیل ممکن است دربرابر عوامل عفونی زیر موثر باشد:

• استافیلوکوک اورئوس که مسئول طیف وسیعی از بیماری‌ها است
• اشریشیا کلی که یکی از علت‌های عفونت‌های روده‌ای است
• کاندیدا آلبیکانس که موجب عفونت‌های قارچی در دهان، واژن و موارد دیگر می‌شود

مصرف خوراکی: مصرف زنجبیل در مقادیر کم احتمالا بی‌خطر است و می‌تواند عوارض جانبی خفیفی ازقبیل سوزش سردل، اسهال، آروغ زدن و ناراحتی معده را موجب شود. مصرف بیش از پنج گرم زنجبیل در روز خطر بروز عوارض جانبی را افزایش می‌دهد.

استفاده روی پوست: زنجبیل در صورت استفاده کوتاه‌مدت احتمالا بی‌خطر است، ولی ممکن است در برخی افراد موجب تحریک پوست شود.

بارداری: مصرف غذاهای حاوی زنجبیل احتمالا بی‌خطر است؛ اما از آنجایی که زنجبیل ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهد، بهتر است نزدیک زمان زایمان از آن استفاده نشود. قبل از استفاده از زنجبیل در دوران بارداری با پزشک مشورت کنید.

اختلالات خونریزی: مصرف زنجبیل ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهد.

بیماری‌های قلبی: دوزهای بالای زنجبیل ممکن است برخی از بیماری‌های قلبی را تشدید کند.

جراحی: زنجبیل ممکن است روند لخته‌شدن خون را آهسته کند. مصرف زنجبیل در زمان نزدیک جراحی و پس از جراحی ممکن است موجب خونریزی بیشتر شود. مصرف زنجبیل را حداقل دو هفته پیش از زمان برنامه‌ریزی‌شده جراحی متوقف کنید.

زنجبیل با برخی از داروها تداخل دارد. درمورد مصرف همزمان زنجبیل و داروهای زیر احتیاط کنید:

داروهای دیابت (داروهای ضددیابت) با زنجبیل تداخل دارند

زنجبیل ممکن است سطح قند خون را کاهش دهد. مصرف زنجبیل همراه با داروهای دیابت ممکن است باعث کاهش بیش از حد قند خون شود.

داروهایی که لخته شدن خون را کند می‌کنند (داروهای ضد انعقاد / ضد پلاکت) با زنجبیل تداخل دارند

زنجبیل ممکن است مانع از لخته شدن خون شود. مصرف زنجبیل همراه با داروهایی که لخته شدن خون را کند می‌کنند، ممکن است خطر کبودی و خونریزی را افزایش دهد.

فن پروکومون با زنجبیل تداخل دارد

داروی فن پروکومون برای کند کردن لخته شدن خون استفاده می‌شود. مصرف زنجبیل همراه با فن پروکومون احتمال کبودی و خونریزی را افزایش می‌دهد.

وارفارین (کومادین) با زنجبیل تداخل دارد

وارفارین از داروهای ضدانعقاد خون است. مصرف وارفارین و زنجبیل به‌طور همزمان ممکن است احتمال کبودی و خونریزی را افزایش دهد.

نیفدیپین با زنجبیل تداخل دارد

مصرف زنجبیل همراه با نیفدیپین ممکن است لخته شدن خون را کند کند و احتمال کبودی و خونریزی را افزایش دهد.

لوزارتان با زنجبیل تداخل دارد

زنجبیل می‌تواند میزان جذب لوزارتان در بدن را افزایش دهد. مصرف زنجبیل همراه با لوزارتان ممکن است اثرات و عوارض جانبی این دارو را افزایش دهد.

داروهای فشار خون بالا (مسدودکننده‌های کانال کلسیم) با زنجبیل تداخل دارند

زنجبیل ممکن است فشار خون را کاهش دهد. مصرف زنجبیل همراه با داروهایی که فشار خون را کاهش می‌دهند، ممکن است باعث کاهش بیش از حد فشار خون شود.

سیکلوسپورین با زنجبیل تداخل دارد

مصرف زنحبیل دو ساعت پیش از مصرف داروی سیکلوسپورین ممکن است میزان جذب سیکلوسپورین در بدن را افزایش دهد و احتمالا عوارض جانبی این دارو را تشدید کند. به‌نظر نمی‌رسد مصرف همزمان زنجبیل با سیکلوسپورین بر میزان جذب سیکلوسپورین در بدن اثر داشته باشد.

مترونیدازول با زنجبیل تداخل دارد

زنجبیل می‌تواند میزان جذب مترونیدازول توسط بدن را افزایش دهد. مصرف زنجبیل همراه با مترونیدازول ممکن است اثرات و عوارض جانبی مترونیدازول را افزایش دهد.

داروهایی که توسط کبد تغییر پیدا می‌کنند (سوبستراهای سیتوکروم P450 1A2) با زنجبیل تداخل دارند

برخی از داروها توسط کبد تغییر یافته و تجزیه می‌شوند. زنجبیل ممکن است سرعت تجزیه این داروها توسط کبد را تغییر دهد. این امر می‌تواند اثرات و عوارض جانبی این داروها را افزایش دهد.

داروهایی که توسط پمپ‌های سلولی منتقل می‌کنند (سوبستراهای پروتئین پی‌جی‌پی) با زنجبیل تداخل دارند

برخی از داروها به‌وسیله‌ی پمپ‌های سلولی به درون و خارج سلول‌ها منتقل می‌شوند. زنجبیل ممکن است نحوه عملکرد این پمپ‌ها را تغییر دهد و مقدار دارویی را که در بدن می‌ماند، تغییر دهد. در برخی موارد، این امر ممکن است اثرات و عوارض جانبی دارو را تغییر دهد.

زنجبیل معمولا در غذاها و به‌عنوان طعم‌دهنده در نوشیدنی‌ها مصرف می‌شود. به عنوان دارو، زنجبیل در اشکال مختلفی ازجمله چای، شربت، کپسول و عصاره مایع موجود است. زنجبیل اغلب توسط بزرگسالان در مقادیر ۰٫۵ تا ۳ گرم در روز به شکل خوراکی به مدت ۱۲ هفته مصرف می‌شود. زنجبیل در ژل‌های موضعی، پمادها و اسانس‌های معطر درمانی نیز موجود است. قبل از مصرف زنجبیل به‌عنوان دارو با پزشک خود مشورت کنید.

برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند زنجبیل ممکن است سلامت دستگاه گوارش را بهبود بخشد، التهاب را کاهش دهد و اثرات تسکین درد داشته باشد. با‌این‌حال، در مطالعات اغلب مقادیر بسیار بالایی از عصاره‌ها آزمایش می‌شود. فرد ممکن است با افزودن مقداری زنجبیل به رژیم غذایی خود شاهد اثرات مثبت آن نباشد. همچنین، مطالعاتی که به بررسی فواید سلامتی زنجبیل پرداخته‌اند، اغلب کوچک بوده یا به نتیجه قطعی نرسیده‌اند. درک کامل اثرات و ایمنی مکمل‌های زنجبیل به پژوهش‌های بیشتری نیاز دارد.

مقادیر بالاتر زنجبیل مانند مقادیری که در مکمل‌ها وجود دارد، ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهد، بنابراین افرادی که داروهای ضدانعقاد خون مصرف می‌کنند (مانند وارفارین، آسپرین و غیره) بهتر است در مصرف زنجبیل احتیاط کنند. با توجه به تاثیر احتمالی زنجبیل بر کاهش قند خون، بهتر است افراد مبتلا به دیابت نیز از مصرف مکمل‌های زنجبیل با دوز بالا پرهیز کنند.