روش‌های موثر برای درمان خارش پوست

خارش پوست یا به زبان عامیانه خارش بدن، احساس ناراحت‌کننده‌ای است که میل به خاراندن را تحریک می‌کند و علل شایعی مانند خشکی پوست، آلرژی و بیماری‌های پوستی دارد. خارش باعث می‌شود افراد بخواهند پوست خود را بخارانند و شاید این کار به‌طور موقت خارش را تسکین دهد، ممکن است به پوست آسیب برساند و گاهی‌اوقات به خارش بیشتر یا عفونت منجر شود.

درمان خارش سریع بدن برای جلوگیری از آسیب پوست، شناسایی علل زمینه‌ای، بهبود کیفیت زندگی و جلوگیری از خارش مزمن اهمیت فراوانی دارد. درمان سریع خارش بدن می‌تواند از عوارض جلوگیری و مراقبت مناسب را تضمین کند و سلامت کلی را افزایش دهد.

پوست شما ممکن است به دلایل زیادی خشک شود و بخارد که می‌تواند در هوای گرم یا سرد و خشک اتفاق بیفتد. خشکی ممکن است در اثر استفاده از صابون رخ دهد. پوست خشک پوسته‌پوسته و زبر به نظر می‌رسد که معمولاً خیلی نمی‌خارد یا قرمز نیست؛ اما گاهی‌اوقات ممکن است ترک بخورد که احتمال دارد دردناک باشد. بهترین دارو برای خارش بدن به علت پوست خشک، آبرسانی و چرب‌کردن پوست است.

خارشی که به علت نیش حشرات باشد، معمولاً درای برآمدگی یا تاول در اطراف محل نیش خواهد بود. محل گزش ممکن است قرمز و دردناک و گاهی‌اوقات متورم شود. علت خارش بدن در شب نیز ممکن است نیش حشرات باشد که بهتر است خارانده نشود چون التهاب را بیشتر می‌کند.

کهیر نوعی از بثورات پوستی برجسته و برآمده است که امکان دارد به رنگ قرمز یا بدون رنگ و شکل پوست معمولی باشد. کهیر اغلب روی قفسه‌ی سینه، شکم یا پشت ظاهر می‌شود؛ اما ممکن است در هر جایی از بدن نیز پیدا شود. کهیر از چند ساعت تا یک روز روی بدن می‌ماند و سپس ناپدید می‌شود و جای زخم نمی‌گذارد. بهترین دارو برای خارش بدن در اثر کهیر یافتن علت ایجاد کهیر و درمان آن ازطریق مراجعه به پزشک است. کهیر مانند نیش حشرات ممکن است علت خارش بدن در شب باشد.

Shutterstock

کهیر بیشتر دراثر آلرژی ایجاد می‌شود، اما احتمال دارد ناشی از عفونت‌های ویروسی نیز باشد. اما وقتی کهیر داریم برای خارش بدن چه بخوریم؟ بهترین تغذیه، غذاهای با هیستامین پایین مانند میوه و سبزیجات و غذاهای پروبیوتیک و غیرمحرک و غیرآلرژی‌زا است.

عرق‌سوز‌شدن مانند لکه‌ها یا تاول‌های کوچک صورتی یا قرمز به نظر می‌رسد که خارش‌آور است و احتمال دارد در هر نقطه از پوست شما ظاهر شود. عرق‌سوز در نوزادان بسیار شایع است. بهترین دارو برای خارش بدن در اثر عرق‌سوز شدن کرم کالامین دی و قرص آنتی‌هیستامین است؛ اما بهتر است برای درمان آن مخصوصا برای نوزادان که پوست حساس و ایمنی ضعیف دارند، به پزشک مراجعه شود.

اگزما باعث ایجاد لکه‌های خارش‌دار، قرمز و پوسته‌پوسته روی پوست شما می‌شود که معمولا روی گردن، مچ دست و در چین‌های آرنج شما قرار دارند. لکه‌های اگزما همچنین ممکن است پشت زانوها باشند و در کودکان اغلب روی گونه‌ها ظاهر می‌شوند. اگزما اغلب در خانواده‌هایی که سابقه‌ی بیماری‌هایی مانند آلرژی، تب یونجه یا آسم دارند دیده می‌شود و در کودکان شایع است. برای درمان سریع خارش بدن در اثر اگزما می‌توانید کمپرس سرد روی آن قرار دهید.

گال یا جرب نوعی بیماری انگلی است که توسط حشره‌ی مایت ایجاد می‌شود. ابتلا به این بیماری بروز بثورات پوستی بسیار خارش‌داری را در پی دارد که ممکن است علت خارش دست در شب باشند. احتمال دارد با ابتلا به این بیماری، توده‌های قرمز و ردهای نخ‌مانند روی پوست شما به‌وجود بیاید. بثورات معمولاً بین انگشتان دست و پا در قسمت داخلی مچ دست، آرنج و زیر بغل و کشاله‌ی ران دیده می‌شوند. بهترین دارو برای خارش بدن در اثر گال، پرمترین با تجویز پزشک است.

پسوریازیس یا صدفک یک بیماری خودایمنی است که باعث ایجاد لکه‌های قرمز و پوسته‌پوسته روی بدن می‌شود. لکه‌ها ممکن است پوششی سفید و نقره‌ای داشته باشند و اغلب روی پوست سر، ساق پا، پشت ساعد و ناف شما ظاهر می‌شوند. برای درمان سریع خارش بدن در اثر پسوریازیس باید با مراجعه به پزشک درصدد درمان بیماری خود بربیایید. علت خارش بدن در شب می‌تواند ابتلا به این بیماری باشد.

کلستاز درون کبدی دوران بارداری خیلی شایع نیست و معمولا با رخ‌دادن در چهار ماه آخر بارداری، می‌تواند باعث خارش سراسری پوست شود. کلستاز روی پوست علامتی ندارد و ممکن است کل بدن را تحت‌تاثیر قرار دهد که شامل کف دست و کف پا نیز است. حمام آب سرد می‌تواند به کم‌شدن خارش کمک کند.

تحریک اعصاب حسی، به عنوان مثال، هنگامی که یک عصب فشرده می‌شود، ممکن است باعث خارش موضعی در قسمتی از بدن شود. در مقابل، برخی از اختلالات که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارند، ممکن است باعث خارش گسترده شوند؛ زیرا نورون‌های خارش (یک نوع سلول عصبی) بیش‌از‌حد فعال هستند یا کمتر توسط سایر نورون‌ها مهار می‌شوند. به عنوان مثال، در بیماری مالتیپل اسکلروزیس (MS)، هدایت عصبی به دلیل یک فرآیند خودایمنی که در آن، سیستم ایمنی به میلین، بافت چربی پوشاننده‌ی رشته‌های عصبی، حمله می‌کند، مختل می‌شود. این اتفاق باعث می‌شود نورون‌های خارش کمتر مهار و در نتیجه فعال‌تر شوند. خارش ناشی از اختلالات سیستم عصبی را خارش نوروپاتیک می‌نامند.

برخی از افرادی که اختلالات روانی دارند ممکن است دچار خارشی باشند که هیچ علتی فیزیکی برای آن یافت نمی‌شود. به این نوع خارش، خارش روانی می‌گویند.

گاهی‌اوقات خارش پوست ممکن است ناشی از برخی داروها همچنین مصرف تفریحی مواد یا دارو یا مکمل‌های گیاهی نیز باشد. بهداشت ضعیف که باعث تجمع عرق، خاک و سلول‌های مرده پوست است، به مسدود‌شدن منافذ، رشد باکتری‌ها و خارش منجر می‌شود.

در افراد مسن، خارش پوست گاهی‌اوقات احتمال دارد نشانه‌ی یک مشکل جدی پزشکی باشد. چنین مشکلاتی شامل موارد زیر است:

• نارسایی کلیه
• بیماری کبد
• اختلال خونی

خارش پوست همچنین ممکن است به دلایل زیر باشد:

• تیروئید پرکار یا کم‌کاری تیروئید
• عفونت HIV
• سرطان پیشرفته

هر فردی هر چند وقت یک‌بار دچار خارش می‌شود. با‌این‌حال، اگر خارش بیش از شش هفته طول بکشد، به عنوان خارش مزمن در نظر گرفته می‌شود و به احتمال زیاد زندگی شما را مختل می‌کند. برای کمک به تسکین خارش پوست، متخصصان پوست نکات زیر را توصیه می‌کنند:

• یک پارچه سرد و مرطوب یا کمپرس سرد را روی پوستی که خارش دارد قرار دهید. این کار را حدود پنج تا ۱۰ دقیقه یا تا زمانی که خارش فروکش کند، انجام دهید.
• حمام پرک جو دوسر بگیرید. وان را با یک پیمانه پرک جو دوسر و آب ولرم پر کنید و ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در آب بمانید. حمام پرک جو دوسر به خصوص برای تاول‌ها یا ترشحات پوستی ناشی از آبله‌مرغان، کهیر، پیچک سمی یا آفتاب سوختگی بسیار تسکین‌دهنده است.
• پوست خود را مرطوب کنید. همیشه یک مرطوب‌کننده‌ی بدون مواد افزودنی، عطر و رایحه انتخاب کنید.
• از بی‌حس‌کننده‌های موضعی حاوی پراموکسین استفاده کنید.
• از خنک‌کننده‌هایی مانند منتول یا کالامین استفاده کنید. این موارد به درمان خارش سریع بدن کمک می‌کنند. همچنین می‌توانید مرطوب‌کننده‌ی خود را در یخچال قرار دهید تا به اثر خنک‌کننده کمک کند.
• هنگام درمان پوست خود، از خاراندن خودداری کنید، زیرا این کار باعث تحریک بیشتر پوست شما می‌شود و می‌تواند خطر ابتلا به عفونت پوست را افزایش دهد. همچنین اقداماتی را برای کمک به جلوگیری از خارش پوست خود انجام دهید.

اگر خارش شما با درمان خانگی برطرف نشد، به متخصص پوست دارای مجوز مراجعه کنید. برخی از افراد بیش از یک عامل برای خارش بدن دارند و متخصص پوست می‌تواند با شما همکاری کند تا علت را بیابد، بهترین دارو برای خارش بدن را تجویز کند، بگوید برای خارش بدن چه بخورید و خارش شما را تسکین دهد.

عکاس: Christin Hume

آلوئه‌ورا: ژل آلوئه‌ورا که به دلیل خاصیت تسکین‌دهنده‌اش شناخته شده، به‌ویژه اگر سرد مصرف شود، ممکن است برای برخی افراد بهترین دارو برای خارش بدن باشد.

جوش شیرین: خمیر جوش شیرین (مخلوط با آب ولرم) ممکن است به تسکین خارش موضعی کمک کند.

نوشیدن آب: نوشیدن مقدار زیادی آب به حفظ رطوبت پوست کمک می‌کند و فواید بسیاری از جمله تسکین خارش پوست دارد. دهیدراته بودن ممکن است علت خارش بدن در شب باشد.

ملاحظات غذایی: شاید همیشه سوال برای خارش بدن چه بخوریم صحیح نباشد؛ برای برخی از افراد، پرهیز از یک‌سری غذاهای محرک که ممکن است باعث تشدید خارش شوند، کمک‌کننده است.

برای کمک به جلوگیری از خارش، متخصصان پوست نکات زیر را توصیه می‌کنند:

• با آب ولرم و نه داغ حمام کنید. سعی کنید حمام یا دوش‌گرفتن خود را فقط به ۱۰ دقیقه محدود کنید.
• همیشه از لوسیون‌ها، صابون‌ها و مواد شوینده‌ی «بدون عطر» استفاده کنید تا تحریک را به حداقل برسانید. مراقب محصولاتی که برچسب «بدون بو» دارند، باشید، زیرا ممکن است همچنان دارای موادی شیمیایی باشند که پوست شما را تحریک می‌کنند.
• طبق دستور متخصص پوست، قبل از مرطوب‌کردن پوست، از داروها استفاده کنید سپس مرطوب‌کننده‌ی خود را به تمام نواحی پوست خود، از جمله مناطقی که با دارو درمان شده‌اند، بمالید.
• لباس‌های گشاد و نخی بپوشید. پشم و سایر پارچه‌های زمخت ممکن است پوست شما را تحریک کنند و باعث خارش شدید شوند.
• از تغییرات شدید دما اجتناب کنید. محیطی نسبتاً خنک و با رطوبت خنثی در خانه‌ی خود حفظ کنید و اگر مستعد خشکی پوست و اگزما هستید در زمستان از رطوبت‌ساز یا دستگاه بخور استفاده کنید.
• استرس را کاهش دهید، زیرا استرس احتمال دارد خارش شما را بدتر کند.

داروهای بدون نسخه می‌توانند برای تسکین خارش ناشی از شرایط مختلف مانند خشکی پوست، واکنش‌های آلرژیک، نیش حشرات یا بثورات خفیف موثر باشند. برخی از گزینه‌های رایج داروهای بدون نسخه عبارت‌اند از:

آنتی هیستامین‌ها

اگر خارش ناشی از واکنش آلرژیک باشد، آنتی‌هیستامین‌های خوراکی مفید هستند و انواع بدون نسخه، مانند لوراتادین، ستیریزین یا دیفن هیدرامین، ممکن است به تسکین خارش کمک کنند. در نظر بگیرید که برخی از این داروها خواب‌آور هستند و از داروساز در مورد گزینه‌ها‌ی موجود و مناسب سوال بپرسید. آنتی‌هیستامین‌های موضعی که مستقیماً روی ناحیه‌ی خارش‌دار اعمال می‌شود، به تسکین بثورات پوستی و خارش کمک می‌کند.

کرم هیدروکورتیزون

هیدروکورتیزون موضعی برای کمک به تسکین قرمزی، خارش، تورم یا سایر ناراحتی‌های ناشی از بیماری‌های پوستی استفاده می‌شود. این دارو یک کورتیکواستروئید است که هم بدون نسخه و هم با نسخه‌ی پزشک در دسترس است.

مرطوب‌کننده‌ها و نرم‌کننده‌ها

هیدراته نگه‌داشتن پوست برای پوست‌های خشک می‌تواند خارش ناشی از خشکی را تسکین دهد.

لوسیون کالامین

کالامین برای تسکین درد، خارش و ناراحتی ناشی از تحریکات جزئی پوستی مانند پیچک سمی، نیش حشرات و آبله‌مرغان استفاده می‌شود، همچنین به خشک‌کردن تراوش ناشی از تحریک گیاهان سمی کمک می‌کند.

لوسیون‌های ضد‌خارش

لوسیون ضدخارش به‌طور‌خاص برای تسکین خارش فرموله شده است. این لوسیون‌ها اغلب حاوی موادی مانند منتول، کافور یا پراموکسین هستند که احساس خنکی یا بی‌حسی ایجاد می‌کنند.

ژل‌های خنک‌کننده

برای درمان سریع خارش بدن ژل‌های حاوی منتول یا آلوئه‌ورا می‌توانند احساس خنکی ایجاد کنند که به‌طور موقت خارش را تسکین می‌دهد.

تمامی داروها‌ی بدون نسخه‌ی اشاره‌شده به‌طور‌کلی بی‌خطر هستند، اما پیروی از دستورالعمل‌های روی بسته‌بندی بسیار مهم است. اگر خارش ادامه‌دار، بدتر یا با علائم دیگری همراه شد، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

Adobe Stock

خارش بدن در شب، یا خارش شبانه، ممکن است ناشی از عوامل مختلفی باشد:

• ریتم‌های شبانه‌روزی: چرخه‌ی طبیعی ۲۴ ساعته‌ی بدن شما بر عملکردهای مختلف از جمله دمای پوست و سطح رطوبت تأثیر می‌گذارد. افزایش جریان خون در پوست و کاهش تولید هورمون‌های ضد‌التهابی می‌تواند علت خارش بدن در شب به‌شکل شدیدتر باشد.
• پوست خشک: پوست رطوبت بیشتری را در شب از دست می‌دهد که ممکن است خشکی را تشدید کند و باعث خارش شود.
• مشکلات پوستی: بیماری‌هایی مانند اگزما، پسوریازیس و درماتیت به دلیل افزایش حساسیت و التهاب پوست می‌توانند در شب بدتر شوند.
• آلرژی‌ها و محرک‌ها: علت خارش بدن در شب ممکن است آلرژن‌های موجود در محیط شما، مانند کنه‌ها و گرد‌و‌غبار در رختخواب یا واکنش به صابون‌ها و مواد شوینده باشند، به‌خصوص زمانی که در رختخواب هستید.
• مشکلات سلامت داخلی: شرایط سیستمیک مانند بیماری کبد یا کلیه، اختلالات تیروئید یا کم‌خونی نیز ممکن است علت خارش بدن در شب باشد.

اگر با خارش بدن سر و کار دارید، برخی از غذاها ممکن است با تامین مواد مغذی ضروری که سلامت و آبرسانی پوست را افزایش می‌دهند، به تسکین پوست شما کمک کنند.

اسیدهای چرب امگا ۳ ممکن است از پوست خشک، قرمز یا خارش‌دار محافظت کند. امگا ۳ ممکن است پوست را مرطوب و با پوست قرمز، خشک یا خارش ناشی از اختلالات پوستی مانند درماتیت آتوپیک و پسوریازیس مبارزه کند. به نظر می‌رسد امگا ۳ عملکرد سد پوستی را بهبود می‌بخشد و از عوامل تحریک‌کننده جلوگیری می‌کند.

طبق تحقیقاتی در سال ۲۰۲۰، چندین کارآزمایی تصادفی‌شده و کنترل‌شده نشان دادند که مکمل ویتامین E می‌تواند علائم درماتیت آتوپیک و همچنین واکنش‌های آلرژیک التهابی را بهبود بخشد. خوراکی‌های غنی از ویتامین E عبارت‌اند از غذاهای دریایی مانند ماهی قزل‌آلا، سبزیجات سبز مانند اسفناج و کلم بروکلی.

گروه دیگری از غذاهایی که می‌توانید برای خارش پوست مصرف کنید، منابع ویتامین C هستند. مزایای ویتامین C مانند ویتامین E، شامل خواص آنتی‌اکسیدانی است که در محافظت از پوست شما در برابر آسیب نقش دارد و در ساخت کلاژن به بدن کمک می‌کند. کلاژن نوعی پروتئین است که به حفظ کشسانی پوست و آبرسانی آن کمک می‌کند.

اما به‌غیر از مکمل‌های ویتامینی برای خارش بدن چه بخوریم؟ پروبیوتیک‌ها نوعی باکتری مفید هستند که تاثیرشان در کاهش اگزما که به قرمزی، تورم و خارش پوست منجر می‌شود، بررسی شده است. ادعا شده که استفاده از مکمل‌های پروبیوتیک برای محافظت در برابر اختلال عملکرد سیستم ایمنی و کاهش التهاب، دو عامل کلیدی در ایجاد اگزما، موثر است.

غذاهای غنی از آب مثل میوه‌ها، انواع توت‌ها، خیار و هندوانه به آبرسانی پوست از درون کمک می‌کنند. آبرسانی برای جلوگیری از خارش ناشی از خشکی ضروری است.

در برخی موارد خارش پوست نباید نادیده گرفته شود و برای علت و تجویز بهترین دارو برای خارش بدن باید به پزشک یا متخصص بیماری‌های پوستی مراجعه کرد. اگر علائم زیر را دارید به پزشک مراجعه کنید:

• خارشی که بیش از دو هفته طول می‌کشد و با اقدامات خودمراقبتی بهبود نمی‌یابد.
• خارش شدید که حواستان را از کارهای روزمره منحرف می‌کند یا مانع از خوابیدن شما می‌شود.
• احساس خارش به طور ناگهانی می‌آید و نمی‌توان به راحتی توضیحش داد.
• خارشی که کل بدن شما را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
• خارشی که با علائم دیگری مانند کاهش وزن، تب یا تعریق شبانه همراه است.

اگر خارش به مدت سه ماه با وجود درمان ادامه داشت، برای بررسی بیماری پوستی به متخصص پوست مراجعه کنید. همچنین ممکن است لازم باشد برای بررسی سایر بیماری‌ها به پزشک متخصص داخلی مراجعه کنید.

موارد زیر ممکن است نشان دهد که علت خارش جدی است:

• کاهش وزن، خستگی یا تعریق شبانه ممکن است نشان‌دهنده‌ی ‌عفونت جدی یا تومور باشد.
• ضعف، بی‌حسی یا گزگز ممکن است نشان‌دهنده‌ی اختلال سیستم عصبی باشد.
• درد شکمی یا تغییر رنگ پوست و چشم مایل به زرد (یرقان) ممکن است نشان‌دهنده‌ی اختلال کیسه‌ی صفرا یا کبد باشد.
• تشنگی بیش‌از‌حد، تکرر ادرار غیرطبیعی و کاهش وزن ممکن است نشان‌دهنده‌ی دیابت باشد.

همچنین بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید اگر:

• خیلی خارش دارید و هیچ جوشی وجود ندارد.
• نگران بثوراتی هستید که از بین نمی‌رود.
• ناخوش هستید، بثورات پوستی یا تب دارید.
• بثورات پوستی شما دارای خونریزی، دلمه یا چرک هستند.
• در دوران بارداری دچار خارش شدید.

اگر کودک شما دچار جوش شد، همیشه ایده‌ی خوبی است که به پزشک مراجعه کنید. بسیار مهم است که پزشک را در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید، شامل داروهای بدون نسخه و داروهای گیاهی آگاه کنید تا بتواند بهترین دارو برای خارش بدن و درمان مناسب را تجویز کند.

خارش بدن، چه خفیف یا شدید، ممکن است ناشی از طیف گسترده‌ای از عوامل، از جمله محرک‌های محیطی، شرایط بهداشتی زمینه‌ای و حتی انتخاب‌های غذایی باشد. درک علت اصلی خارش برای درمان موثر ضروری است.

در حالی که داروهای بدون نسخه و درمان‌های موضعی می‌توانند درمان سریع خارش بدن را فراهم کنند، توجه به عوامل سبک زندگی مانند رژیم غذایی، آبرسانی پوست و مدیریت استرس نیز برای سلامت طولانی‌مدت پوست بسیار مهم است. ترکیب غذاهای ضدالتهابی، هیدراته‌ماندن و اجتناب از آلرژن‌های بالقوه می‌تواند خارش و علايم مشکلات پوستی را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد. اگر خارش ادامه یابد یا با علائم دیگری همراه باشد، برای جلوگیری از هر گونه بیماری اساسی جدی، مراجعه به پزشک مهم است.