چرا محصولات لبنی اثر آنتی‌بیوتیک‌ها را کاهش می‌دهند؟

شاید شنیده باشید برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها مانند گریپ فروت و الکل را نباید همراه با برخی داروها مصرف کرد. اما آیا می‌دانستید محصولات لبنی می‌توانند اثربخشی برخی داروها را کاهش دهند؟ این تاثیر خصوصا برای کلاس‌های خاصی از آنتی‌بیوتیک‌ها مشکل‌ساز است.

آنتی‌بیوتیک‌ها داروهایی هستند که برای درمان عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شوند. آنتی‌بیوتیک‌هایی که به شکل قرص یا مایع از راه دهان مصرف می‌شوند، باید جذب گردش خون شوند تا اثر خود را نشان دهند.

برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها وقتی همراه محصولات لبنی مانند شیر، پنیر یا ماست مصرف می‌شوند، آن‌طور که باید جذب گردش خون نمی‌شوند. به‌عنوان مثال، مطالعه‌ای نشان داد جذب آنتی‌بیوتیک دمکلوسیکلین در گردش خون وقتی همراه لبنیات مصرف می‌شد، در مقایسه با زمانی که همراه آب و وعده غذایی عاری از لبنیات مصرف می‌شد، ۸۳ درصد کاهش پیدا می‌کرد. دمکلوسیکلین برای درمان عفونت‌های باکتریایی دستگاه تنفسی مانند ذات‌الریه مصرف می‌شود.

مطالعه دیگری نشان داد وقتی سیپروفلوکساسین همراه شیر مصرف می‌شود، سطح آن در گردش خون در مقایسه با زمانی که با آب مصرف می‌شود، حدود ۳۰ تا ۳۶ درصد پایین‌تر است. این آنتی‌بیوتیک برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها از ذات‌الریه گرفته تا سوزاک استفاده می‌شود.

داده‌های کمتری درباره تأثیر سایر محصولات لبنی وجود دارد، اما به‌طورکلی مطالعات نشان می‌دهند این محصولات نیز سطح آنتی‌بیوتیک‌ها را در خون کاهش می‌دهند، هرچند ممکن است  تأثیر آن‌ها به‌اندازه‌ی تاثیر شیر نباشد.

محصولات لبنی حاوی مقدار زیادی ذرات باردار کلسیم و منیزیم به نام یون هستند. این یون‌ها می‌توانند به برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها متصل شوند و ترکیبی نامحلول را ایجاد کنند. ترکیبات نامحلول در آب حل نمی‌شوند و اگر دارویی نتواند در مایع درون روده حل شود، نمی‌تواند جذب گردش خون شود.

زمانی که یون‌های کلسیم و منیزیم در روده وجود دارند، مولکول‌های آنتی‌بیوتیک را در آنجا به دام می‌اندازند. بنابراین مقدار آنتی‌بیوتیکی که وارد گردش خون می‌شود، کاهش می‌یابد و این امر از اثربخشی دارو در سراسر بدن می‌کاهد.

تداخل با محصولات لبنی فقط درمورد برخی آنتی‌بیوتیک‌ها به‌ویژه آن‌هایی که به دو دسته‌ی تتراسایکلین‌ها و فلوروکینولون‌ها تعلق دارند، مشکل‌ساز است و بر همه‌ی آنتی‌بیوتیک‌ها تأثیر نمی‌گذارد.

خوشبختانه، اجتناب از تداخل دارویی میان لبنیات و داروها نسبتاً ساده است. راه چاره این است که آنتی‌بیوتیک‌ها را با آب مصرف و زمان‌بندی وعده‌های غذایی و داروهایتان را با دقت تنظیم کنید.

طبق توصیه‌ی کارشناسان، برای اطمینان از اثربخشی آنتی‌بیوتیک‌ها، بیماران باید دارو را ۲ ساعت قبل یا ۶ ساعت بعد از مصرف محصولات لبنی مصرف کنند. این کار تماس کلسیم و آنتی‌بیوتیک‌ها در دستگاه گوارش را کاهش می‌دهد.

مهم است نسبت به سایر منابع غیرلبنی کلسیم یا منیزیم، مانند آنتی‌اسیدها (داروهای سوزش سردل) و مکمل‌های غذایی نیز محتاط باشید. این مواد نیز می‌توانند اثربخشی برخی آنتی‌بیوتیک‌ها را کاهش دهند.

البته، فقط آنتی‌بیوتیک‌ها نیستند که با کلسیم موجود در لبنیات تداخل دارند. داروهای دیگر نیز می‌توانند تحت‌تأثیر قرار گیرند.

مطالعه منتشرشده در مجله‌ی European Journal of Pharmacology نشان داد زمانی که داروی استراموستین (داروی سرطان پروستات) همراه با شیر مصرف می‌شود، با کلسیم ترکیبی را تشکیل می‌دهد که جذب دارو را برای بدن دشوارتر می‌کند. مطالعه دیگری که در مجله‌ی Acta Pharmacologica et Toxicologica منتشر شد، نشان داد داروی سوتالول نیز که برای درمان ضربان نامنظم قلب استفاده می‌شود، به کلسیم متصل می‌شود. این پیوند جذب و اثربخشی دارو را کم می‌کند.

گاهی اوقات نیز کلسیم علت تداخل محصولات لبنی و داروها نیست، بلکه علت پروتئین کازئین است که در این محصولات وجود دارد. مطالعه‌ی منتشرشده در مجله‌ی Die Pharmazie نشان داد کازئین می‌تواند به داروهایی نظیر فنی‌تویین که برای کنترل تشنج استفاده می‌شود، متصل شود و با تشکیل ترکیبات پیچیده، جذب دارو را در دستگاه گوارش کاهش دهد.

آنزیم‌های موجود در شیر نیز می‌توانند مشکلاتی ایجاد کنند. براساس مطالعه‌ی منتشرشده در Journal of Oncology Pharmacy Practice، داروی مرکاپتوپورین (از داروهای سرطان) توسط آنزیمی به نام زانتین اکسیداز که در غلظت‌های بالایی در شیر وجود دارد، غیرفعال می‌شود. برای جلوگیری از این تعامل، به بیمارانی که مرکاپتوپوریین مصرف می‌کنند، توصیه می‌شود شیر را با فاصله‌ی زمانی با دارو مصرف کنند تا اثربخشی آن تحت‌تاثیر قرار نگیرد.

برای جلوگیری از هرگونه تعامل ممکن بین غذا و دارو با محصولات لبنی، هنگام دریافت داروها با داروساز مشورت کنید.