رقیب نورالینک می‌گوید با ایمپلنت چشم خود بینایی را به نابینایان بازمی‌گرداند

داوطلبان شرکت در مطالعه‌ی بالینی «ساینس کورپوریشن»، برای سال‌ها با از دست‌دادن تدریجی دید مرکزی دست‌وپنجه نرم می‌کردند؛ یعنی همان چیزی که به ما امکان می‌دهد چهره‌ها، حروف و جزئیات را با وضوح ببینیم. سلول‌های گیرنده‌ی نور در چشم‌های این افراد، رو به زوال بود و دیدشان را روزبه‌روز تارتر می‌کرد.

اما بعضی از شرکت‌کنندگان با وجود آنکه به‌طور رسمی نابینا محسوب می‌شوند، اکنون پس از دریافت آزمایشی ایمپلنت بازیابی بینایی، به‌اندازه‌ای بهبود یافته‌اند که می‌توانند کتاب بخوانند، کارت‌بازی و حتی جدول کلمات را حل کنند. شرکت ساینس کورپوریشن که در کالیفرنیا مستقر است و در زمینه‌ی رابط مغز و کامپیوتر فعالیت می‌کند، اکنون نتایج اولیه‌ی آزمایش خود را به اشتراک گذاشته است.

مکس هدک، مدیرعامل فعلی ساینس و مدیرکل سابق نورالینک، وقتی برای اولین بار ویدیویی از فرد نابینایی را تماشا کرد که با استفاده از ایمپلنت در حال خواندن بود، شگفت‌زده شد. او که شرکت ساینس را در سال ۲۰۲۱ و پس از ترک نورالینک تأسیس کرد، فناوری ایمپلنت چشم جدید را اوایل امسال از شرکت پیکسیوم ویژن خریداری کرد. هدک می‌گوید: «فکر نمی‌کنم کسی تاکنون چنین چیزی را در این حوزه دیده باشد.»

نتایج خیره‌کننده به‌لطف ایمپلنت «پریما» حاصل شده است؛ تراشه‌ای مربعی با ابعاد دو میلی‌متری که در طی عمل جراحی ۸۰ دقیقه‌ای، در پشت چشم و زیر شبکیه قرار می‌گیرد. این سیستم با استفاده از عینک مخصوص مجهز به دوربین، اطلاعات تصویری را دریافت و الگوهای نور فروسرخ را به تراشه منتقل می‌کند. تراشه با دربرگیری ۳۷۸ پیکسل حساس به نور، مثل پنل خورشیدی کوچکی به‌کار می‌آید که نور را به الگوی تحریک الکتریکی تبدیل می‌کند، سپس آن پالس‌های الکتریکی را به مغز می‌فرستد و مغز این سیگنال‌ها را به تصاویر تبدیل می‌کند. بدین ترتیب، فرآیند دید طبیعی تقلید می‌شود.

وجود نقاط فسفن برای تشخیص کلی اشیاء و افراد به شکل نقطه‌های سفید، مفید است. اما در کل شباهت چندانی به بینایی طبیعی ندارد. یکی از این دستگاه‌ها به نام «آرگوس II» که از الکترودهای بزرگ‌تر روی شبکیه استفاده می‌کرد، در سال ۲۰۱۱ در اروپا و در سال ۲۰۱۳ در آمریکا تأیید شد. بااین‌حال، شرکت سکند سایت، سازنده‌ی آن، به‌دلیل مشکلات مالی در سال ۲۰۲۰ تولید دستگاه را متوقف کرد. در این بین، نورالینک و برخی شرکت‌ها در تلاش هستند که چشم را به‌کلی دور بزنند و مستقیماً قشر بینایی مغز را تحریک کنند.

هدک توضیح می‌دهد که تفاوت اصلی «پریما» با سایر ایمپلنت‌های شبکیه، این است که تراشه پریما توانایی ایجاد «بینایی شکلی» را دارد؛ یعنی شکل‌ها، الگوها و سایر عناصر بصری اشیا را تشخیص می‌دهد. البته دید کاربران پریما همچنان کاملاً طبیعی نیست؛ مثلاً تصاویر را با رنگ‌های واقعی نمی‌بینند، بلکه تصویری پردازش‌شده با ته‌رنگ زرد را مشاهده می‌کنند.

در آزمایش شرکت ساینس، افراد دچار آتروفی جغرافیایی شرکت داشتند؛ نوعی پیشرفته و بی‌بازگشت از بیماری تباهی لکه زرد یا دژنراسیون ماکولای خشک (AMD) که مستقیماً شبکیه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و شایع‌ترین علت نابینایی است. این بیماری با افزایش سن، به تدریج باعث از‌دست‌رفتن دید مرکزی می‌شود. افراد مبتلا، دید محیطی خود را حفظ می‌کنند اما در دید مرکزی نقاط کوری دارند که خواندن، تشخیص چهره‌ها و دید در نور کم را برایشان دشوار می‌سازد.

در بیماری دژنراسیون ماکولای خشک، سلول‌های گیرنده نور به مرور زمان دچار آسیب می‌شوند. این سلول‌ها در پشت شبکیه قرار دارند و نور را به سیگنال‌هایی تبدیل می‌کنند که به مغز ارسال می‌شود. دانیل پالنکر، استاد چشم‌پزشکی دانشگاه استنفورد و مخترع ایمپلنت پریما، می‌گوید: «گیرنده‌های نور از بین رفته‌اند، اما شبکیه تا حد زیادی دست‌نخورده باقی مانده است. در رویکرد ما، ایمپلنت جایگزین گیرنده‌ها می‌شود.»

پس از گذشت یک سال، ۳۲ نفر باقی‌مانده توانستند به طور میانگین ۵ خط بیشتر از نمودار بینایی بخوانند و حدود ۲۳ حرف بیشتر تشخیص دهند. بهبود در بینایی باعث شد که وضوح دید آن‌ها به میانگین ۲۰٫۱۶۰ برسد. پالنکر اشاره می‌کند که برخی شرکت‌کنندگان حتی با استفاده از ویژگی بزرگ‌نمایی و زوم تعبیه‌شده در ایمپلنت، به وضوح ۲۰٫۶۳ نیز رسیدند. اگرچه بیشتر شرکت‌کنندگان پس از یک سال بهبود چشمگیری داشته‌اند، پنج نفر از آن‌ها هیچ بهبودی را مشاهده نکرده‌اند.

دکتر جیمز ویلند، مهندس زیست‌پزشکی و چشم‌پزشک در دانشگاه میشیگان، می‌گوید: «نتایج مطالعه‌ی ساینس بسیار شگفت‌انگیز است.» اما او اشاره می‌کند که داده‌های اولیه نشان نمی‌دهند که آیا شرکت‌کنندگان در زمان انجام وظایف دیداری از ویژگی زوم نیز استفاده کرده‌اند یا خیر. او معتقد است که این موضوع دارای اهمیت بسیاری است، زیرا فعال‌سازی ویژگی زوم به‌طور دستی صورت می‌گیرد و باعث می‌شود که دیدن با ایمپلنت، کمتر طبیعی به نظر برسد.

ویلند می‌گوید: «کار ساینس قطعاً گامی رو‌به‌جلو برای پروتزهای شبکیه است، اما هنوز از برخی جزئیات که می‌توانند میزان بزرگی این پیشرفت را نشان دهند، بی‌اطلاع هستیم؛ ازجمله اینکه آیا بیماران در زمان تشخیص حروف از تصویر زوم‌شده استفاده کردند یا خیر.»

سخنگوی شرکت ساینس تأکید کرده است که شرکت‌کنندگان می‌توانند در صورت نیاز از ویژگی زوم استفاده کنند، اما جزئیاتی در مورد تعداد دفعات استفاده از آن در طول دوره‌ی مطالعه، ارائه نشده است.

دکتر سونیر گارگ، چشم‌پزشک در بیمارستان چشم ویلز در فیلادلفیا و سخنگوی آکادمی چشم‌پزشکی آمریکا، می‌گوید: «از میان فناوری‌های مختلف ایمپلنت تراشه که تاکنون آزمایش شده، به نظر می‌رسد فناوری پریما از پتانسیل بالاتری برخوردار باشد.» او می‌افزاید: «اما هنوز نمی‌دانیم این دستگاه چقدر در عملکرد روزمره‌ی افراد مفید واقع خواهد شد.»

گارگ توضیح می‌دهد که میزان تقاضا برای چنین دستگاهی بسیار بالا است، زیرا بیماری دژنراسیون ماکولای خشک، عامل اصلی کاهش بینایی در افراد مسن است. فقط در ایالات متحده، حدود ۲۰ میلیون نفر به این بیماری مبتلا هستند و انتظار می‌رود که در طی ۲۰ سال آینده، تعداد مبتلایان در سراسر جهان به‌طور چشمگیری افزایش یابد. گارگ می‌گوید: «زمانی که دید مرکزی از دست برود، دیگر هیچ راهی برای بازگرداندن آن نداریم.»