عناب چه خواصی دارد؟

عناب که با اسامی خرمای قرمز یا خرمای چینی نیز شناخته می‌شود، بومی آسیای جنوبی است؛ اما در سراسر جهان به میوه‌ای محبوب تبدیل شده است. این میوه‌های کوچک و گرد که هسته‌ای درون خود دارند، روی درختان یا درختچه‌های بزرگ گلدار (Ziziphus jujuba) رشد می‌کنند. زمانی که میوه عناب رسیده باشد، به رنگ قرمز تیره یا بنفش درمی‌آید و ممکن است کمی چروکیده به‌نظر برسد.

عناب میوه‌ای شیرین است که می‌توان آن را خشک و در دسرها مصرف کرد یا به صورت تازه و به تنهایی به عنوان میان‌وعده به‌کار برد. عناب تازه کالری پایینی دارد و غنی از فیبر و آنتی‌اکسیدان‌ها است.

در طب سنتی، از عناب برای بهبود خواب و کاهش اضطراب استفاده می‌شود. علاوه‌براین، میوه عناب  برای درمان سرماخوردگی و آنفلوانزا با گیاهان دیگر ترکیب می‌شود. در این مقاله به ویژگی‌های تغذیه‌ای، مزیت‌ها و مصارف عناب می‌پردازیم.

عناب کالری کمی دارد، اما سرشار از فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی است. طبق اطلاعات منتشرشده در وب‌سایت هلث لاین، ۱۰۰ گرم عناب خام دارای موارد زیر است:

• کالری: ۷۹
• پروتئین: ۱ گرم
• چربی: ۰ گرم
• کربوهیدرات: ۲۰ گرم
• فیبر: ۱۰ گرم
• ویتامین سی: ۷۷ درصد نیاز روزانه
• پتاسیم: ۵ درصد نیاز روزانه

عناب به دلیل محتوای فیبر بالا و کالری کم، میان‌وعده‌ای عالی و سالم است. عناب مقادیر کمی از چندین ویتامین و ماده معدنی دارد؛ اما به‌طور خاص غنی از ویتامین سی است. ویتامین سی خواص آنتی‌اکسیدانی دارد و سیستم ایمنی را تقویت می‌کند.

عناب همچنین حاوی مقادیر مناسبی پتاسیم است که نقشی حیاتی در کنترل عضلات و تعادل الکترولیت دارد. علاوه‌براین، میوه‌های عناب حاوی کربوهیدرات‌هایی به شکل قندهای طبیعی هستند که انرژی موردنیاز بدن را تامین می‌کنند. با‌این‌حال، عناب خشک‌شده، نسبت‌به عناب تازه با همان وزن، قند و کالری بسیار بیشتری دارد. هنگام خشک شدن، قندهای موجود در میوه غلیظ می‌شوند و ممکن است طی فرآوری، قند نیز به آن اضافه شود.

میوه‌های عناب از دیرباز در طب سنتی برای درمان مشکلاتی مانند بی‌خوابی و اضطراب استفاده می‌شده‌اند. مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی نشان می‌دهند عناب ممکن است فواید قابل‌توجهی برای سیستم عصبی، ایمنی و گوارش داشته باشد.

میوه‌های عناب حاوی مواد آنتی‌اکسیدانی زیادی هستند. ازجمله ترکیبات آنتی‌اکسیدانی موجود در عناب عبارتند از فلاونوئیدها، پلی‌ساکاریدها و اسیدهای تری‌ترپنیک. علاوه‌براین، عناب حاوی سطوح بالایی از ویتامین C است که آن نیز به‌عنوان آنتی‌اکسیدان عمل می‌کند.

آنتی‌اکسیدان‌ها ترکیباتی هستند که می‌توانند از آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد اضافی در بدن جلوگیری یا این آسیب‌ها را ترمیم کنند. تصور می‌شود آسیب ناشی از رادیکال‌های آزاد در ایجاد بیماری‌هایی ازجمله دیابت نوع دو، بیماری قلبی و برخی از سرطان‌ها نقش دارد.

آنتی‌اکسیدان‌ها به دلیل توانایی مبارزه با رادیکال‌های آزاد، ممکن است فواید سلامتی مختلفی داشته باشند. مطالعه‌ای نشان داده است فعالیت آنتی‌اکسیدانی فلاونوئیدهای موجود در عناب به کاهش استرس و التهاب ناشی از آسیب رادیکال‌های آزاد در کبد کمک می‌کند. درواقع بیشتر مزیت‌های عناب به محتوای آنتی‌اکسیدانی آن نسبت داده می‌شود.

در طب سنتی از عناب برای بهبود کیفیت خواب و عملکرد مغز استفاده می‌شود. پژوهش‌ها نشان می‌دهند آنتی‌اکسیدان‌های منحصربه‌فرد عناب ممکن است علت این اثرات باشد.

مشخص شده است عصاره‌ میوه و دانه عناب در افزایش زمان و کیفیت خواب در موش‌ها موثر است. همچنین این میوه اغلب توسط متخصصان طب سنتی برای کاهش اضطراب تجویز می‌شود. علاوه‌بر‌این، مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی نشان می‌دهند عناب ممکن است حافظه را بهبود بخشد و از سلول‌های مغز در برابر آسیب ناشی از ترکیبات تخریب‌کننده اعصاب محافظت کنند.

پژوهش‌های انجام‌شده روی موش‌ها حتی نشان می‌دهد عصاره دانه عناب ممکن است به درمان زوال عقل ناشی از آلزایمر کمک کند. با‌این‌حال، هسته‌های عناب معمولاً مصرف نمی‌شوند. برای درک کامل تأثیر عصاره عناب بر مغز و سیستم عصبی انسان، به تحقیقات بیشتری نیاز است.

عناب ممکن است سیستم ایمنی را تقویت و با رشد سلول‌های سرطانی مبارزه کند. مطالعه‌ای آزمایشگاهی نشان داده است پلی‌ساکاریدهای موجود در عناب که قندهای طبیعی با خواص آنتی‌اکسیدانی هستند ممکن است با رادیکال‌های آزاد مقابله کنند، سلول‌های مضر را از بین ببرند و التهاب را کاهش دهند. کاهش سطح التهاب و رادیکال‌های آزاد می‌تواند به پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های مزمنی مانند دیابت نوع ۲ کمک کند.

مطالعه‌ی دیگری نشان داد لیگنین‌های موجود در عناب (نوعی فیبر با خواص آنتی‌اکسیدانی) تولید سلول‌های ایمنی را تقویت می‌کنند و سرعت خنثی‌سازی ترکیبات مضر توسط این سلول‌ها را افزایش می‌دهند. در مطالعه‌ای روی موش‌ها، عصاره عناب نوعی از سلول‌های ایمنی به نام سلول‌های کشنده طبیعی را تقویت کرد که می‌توانند سلول‌های مهاجم مضر را از بین ببرد.

تصور می‌شود که محتوای غنی از ویتامین سی میوه عناب خواص ضدسرطانی قوی داشته باشد. مطالعه‌ای روی موش‌ها نشان داد تزریق دوز بالایی از ویتامین سی موجب از بین‌رفتن سلول‌های سرطانی تیروئید می‌شود.

مطالعات آزمایشگاهی نشان داده‌اند عصاره عناب انواع مختلفی از سلول‌های سرطانی ازجمله سلول‌های سرطانی تخمدان، دهانه رحم، سینه، کبد، روده و پوست را از بین می‌برد. پژوهشگران معتقدند خواص ضدسرطانی عناب عمدتا نتیجه‌ی ترکیبات آنتی‌اکسیدانی موجود در عناب است. با‌این‌حال، بیشتر مطالعات روی حیوانات یا در شرایط آزمایشگاهی انجام شده است، بنابراین پیش از نتیجه‌گیری قطعی، باید پژوهش‌های بیشتری روی انسان‌ها انجام شود.

فیبر بالای موجود در عناب ممکن است به بهبود گوارش کمک کند. حدود ۵۰ درصد از کربوهیدرات‌های موجود در عناب از نوع فیبر است که اثرات گوارشی مثبتی دارد. فیبر به نرم و حجیم‌شدن مدفوع کمک می‌کند و از این طریق، حرکت غذا را در دستگاه گوارش تسریع می‌کند و یبوست را کاهش می‌دهد. علاوه‌بر‌این، عصاره عناب ممکن است به تقویت پوشش معده و روده کمک کند و خطر آسیب ناشی از زخم، جراحت و باکتری‌های مضر موجود در روده را کاهش دهد. در مطالعه‌ای عصاره‌های پلی‌ساکارید عناب پوشش روده‌ی موش‌های مبتلا به کولیت را تقویت کردند که به بهبود علائم گوارشی آن‌ها منجر شد.

درنهایت، فیبر موجود در عناب ممکن است به عنوان غذا برای باکتری‌های مفید روده به‌کار آید و به آن‌ها کمک کند رشد کنند و قادر به غلبه بر باکتری‌های مضر شوند.

مصرف میوه عناب برای بیشتر افراد خطری ندارد. با‌این‌حال، در صورتی که داروی ضدافسردگی  ونلافاکسین  یا سایر مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین مصرف می‌کنید، از خوردن عناب اجتناب کنید، زیرا ممکن است با این داروها تداخل داشته باشد. علاوه‌بر‌این، مطالعه‌ای روش موش‌ها نشان داد عصاره عناب ممکن است اثرات برخی از داروهای ضدتشنج مانند فنی توئین، فنوباربیتال و کاربامازپین تقویت کند.

در صورت مصرف داروهایی که به آن‌ها اشاره شد، قبل از افزودن عناب به رژیم غذایی خود بهتر است با پزشک مشورت کنید.

عناب که به خرمای قرمز یا خرمای چینی نیز معروف است، کالری کمی دارد و سرشار از فیبر و سایر مواد مغذی است. عناب همچنین حاوی چندین ویتامین و مواد معدنی، به ویژه ویتامین سی و پتاسیم است. عناب به دلیل دارا بودن آنتی‌اکسیدان‌های فراوان، ممکن است فوایدی برای سلامتی داشته باشد اما برای تایید اثرات آن به مطالعات انسانی بیشتری نیاز است.

عناب خشک‌شده و تازه بسیار مغذی است؛ اما عناب خشک در هر وعده قند و کالری بیشتری دارد، بنابراین باید در حد متعادل مصرف شود. درحالی‌که مصرف میوه عناب به‌طورکلی بی‌خطر درنظر گرفته می‌شود، ممکن است با داروهای ضدتشنج ازجمله فنی‌توئین، فنوباربیتال و کاربامازپین و همچنین داروی ضدافسردگی ونلافاکسین و سایر مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین تداخل داشته باشد.