نوستالژی: سرگذشت آتاری دستی و گیم بوی
اگر به شما میگفتند ۱۵ سال اول زندگیتان را با تمام خاطرات و تجربههایتان بدهید و در عوض، شانس زندگی به مدت ۱۵ سال در آیندهای دورتر داشته باشید تا تکنولوژی پیشرفتهتر را تجربه کنید، چه جوابی میدادید؟
من به این سؤال خیلی فکر کردهام؛ اما هنوز به جواب قطعی نرسیدهام. از طرفی پیشرفت تکنولوژی برای من همیشه هیجانانگیزترین جنبهی زندگی بشر بوده و بزرگترین حسرتم این است که احتمالا عمرم به پیشرفتهای بزرگ و تکاندهندهای در حد اختراع اینترنت نرسد؛ منظورم تکنولوژیهایی به سبک سریال Black Mirror است؛ مثل آپلود کردن ذهن در فضای ابری و امکان ادامهی زندگی پس از مرگ یا یادآوری دقیق خاطراتی همچون تماشای فیلم به کمک تراشهای که زیر پوست جاسازی شده است.
از طرف دیگر، نسل ما ظهور و افول فناوریهایی را تجربه کرده است که دیگر هیچوقت تکرار نخواهند شد و من همیشه از شنیدن اینکه کسی نمیداند فلاپی چیست، شگفتزده میشوم.
به نظر شما اگر این تجربیات را از ما بگیرند، آیا نگاهمان به دنیا و تکنولوژی همچون قبل باقی خواهد ماند؟ گاهی به این قضیه به شکل یک بازی ویدیویی یا فیلم چندقسمتی نگاه میکنم و فکر میکنم نگاه افرادی که تنها آخرین قسمت بازی یا فیلم را تجربه کردهاند با افرادی که از همان قسمت اول درگیر داستان بودند، بدون شک فرق میکند. البته میشود خط داستان را در اینترنت خواند یا حتی سالها بعد از عرضهی قسمت اول، آن را با تماشا یا بازی کردن واقعا تجربه کرد؛ اما فکر میکنم پسنگری، لذت تجربهی بار اولی را از آن میگیرد.
کنسول بازی Brick Game
کنسول آتاری دستی (Brick Game)
امروز در دنیای بازی ویدیویی همهجا صحبت از پلیاستیشن ۵ و ایکسباکس سری ایکس است؛ خیلی از افراد شاید اولین تجربهشان با کنسولبازی به پلیاستیشن ۲ یا نهایتا ۱ برگردد. اما یک دههی شصتی و قدیمیتر، به احتمال زیاد کنسولهایی مانند آتاری و سگا را هم در دورهی اوج محبوبیتشان تجربه کرده و در کنارش، از بازی با کنسولهای دستی لذت برده است.
محبوبترین کنسول دستی در ایران بهاشتباه به «آتاری دستی» معروف بود؛ چون شرکت چینی سازندهی آن هیچ نسبتی با شرکت آمریکایی آتاری نداشت و در خود چین هم این کنسول با نام تجاری بریکگیم (Brick Game) به معنی «بازی آجر» عرضه شد.
کنسول بریک گیم چینی از گیم بوی نینتندو ارزانتر و فراوانتر بود
اگر خوش شانس بودید (و پولدار!)، میتوانستید در آن زمان بازی با کنسول دستی را با نسخهی اصلی و ژاپنی آن یعنی گیمبوی (Game Boy) که ساخت نینتندو بود، تجربه کنید. اما گیمبوی در آن زمان بهسختی در ایران پیدا میشد؛ درحالیکه نسخهی چینی آن در بازار فراوان بود و قیمت بسیار پایینی داشت. دستی بودن این کنسول این مزیت را داشت تا آن را مثل واکمن همه جا همراه خود برد و ساعتها به بازی مشغول بود.
بریکگیم در دههی ۹۰ میلادی اولین بار در چین عرضه شد و به خاطر فراوانی، قیمت پایین و تنوع بازیها خیلی زود به محبوبیت زیادی در دنیا و بهخصوص در روسیه دست پیدا کرد. این کنسول دستی دارای شکلی مستطیلی با گوشههای گرد و صفحهی نمایش ۱۰ در ۲۰ پیکسل تکرنگ بود، از دو باتری قلمی AA استفاده میکرد و برخلاف گیمبوی اولیه که طراحی ثابتی داشت، در اندازه، شکل و رنگهای مختلفی عرضه شد.
کنسول بریکگیم در رنگهای مختلف؛ روی کنسول با اغراق به ۹۹۹۹ بازی اشاره شده
ایدهی اصلی ساخت این دستگاه از روی بازی نامآشنای تتریس (Tetris) گرفته شده بود که در سالهای ۱۹۸۴ و ۱۹۸۵ توسط برنامهنویس روسی الکسی پاژیتنوف برای کامپیوتر الترونیکا ۶۰ ساخت اتحاد جماهیر شوروی تولید شد. در واقعخیلی از افراد بریکگیم را با نام تتریس میشناسند؛ چون با این کنسول چینی بود که این بازی به شهرت جهانی رسید.
معروف ترین بازی بریکگیم، تتریس بود
بازیهای محبوب آتاری دستی در آن زمان شامل تتریس، اتومبیلرانی، تانک، مار و البته بازی Brick Breaker (آجرشکن) بود که در آن باید با شلیک توپ به سمت آجرها، آنها را نابود میکردید. این بازیها از پیش در کنسول نصب شده بود و نصب بازیهای جانبی در این دستگاه ممکن نبود. روی برخی از این کنسولها تعداد بازیهای نصبشده بهطور اغراق آمیزی تا چندین هزار نوشته شده بود که البته این فقط یک ترفند مارکتینگ بود و کوچکترین تفاوت در یک سبک بازی، یک بازی جداگانه در نظر گرفته میشد. تعداد واقعی بازیهای بریکگیم بر اساس سبک بازی معمولا بین ۱ تا ۵ بود و همیشه شامل بازی تتریس میشد. امتیازی که از انجام بازی بدست میآمد تا زمانیکه باتری از دستگاه خارج نمی شد، در حافظهی کنسول باقی میماند.
بازی محبوب تتریس در بریک گیم
بازی اتومبیلرانی
بازی مار Snake
متاسفانه از بریکگیم تاریخچهی چندانی در اینترنت وجود ندارد و هرچه از این کنسول دستی دوستداشتنی باقی مانده، بیشتر خاطرات و تجربیات شخصی است تا اطلاعات دقیق آماری. در عوض نسخهی اصلی آن، یعنی گیمبوی که توسط شرکت نینتندو در سال ۱۹۸۹ به بازار عرضه شد، تاریخچهی طولانیتر و دقیقتری دارد. بریکگیم با همهی خوبیها و محدودیتهایش به همان شکل باقی ماند؛ درحالیکه نینتندو به توسعه و بهبود گیمبوی ادامه داد.
اگر میخواهید خاطرات گذشته را زنده کنید (یا شاید برای اولین بار بخواهید حس بازی با آتاری دستی را تجربه کنید)، میتوانید بازی اندرویدی Brick Game را از گوگل پلی به رایگان دانلود کنید. این بازی دارای ۱۹ بازی معروف آتاری دستی با همان طراحی و صدای ۸ بیتی نسخهی اصلی است؛ اما قابلیت انتخاب رنگهای مختلف دارد. در نسخهی اندرویدی این بازی حتی میتوانید امتیازهایتان را در جدول رتبهبندی (Leaderboard) ثبت کنید؛ قابلیتی که حتی تصور آن در سالهای اولیه عرضهی بریکگیم ممکن نبود.
اگر مایلید کنسول را در دست بگیرید و با آن بازی کنید، با یک جستجوی سریع در اینترنت میتوانید کنسولهای قدیمی و کارکرده را ببینید که با قیمتهای مختلف به فروش گذاشته شدهاند.
کنسول بازی Game Boy
کنسول دستی گیمبوی (Game Boy)
کنسول گیمبوی را یکی از خلاقترین کارمندان شرکت نینتندو بهنام گونپی یوکوی (Gunpei Yokoi) طراحی کرد. گونپی طراح اسباببازی بود و استعداد کمنظیری در خلق اسباببازیهای عجیب و شگفتانگیز داشت. زمانیکه در نینتندو کار میکرد، اسباببازی Ultra Hand را ساخت که درواقع یک دست پلاستیکی دراز بود و به کمک آن فرد میتوانست وسایلی که در جای دور از دسترسی قرار داشتند، بگیرد و به خود نزدیک کند. مدیر نینتندو آنقدر از این اختراع خوشش آمده بود که تصمیم گرفت از این مدل اسباببازی بیشتر تولید کند و اینگونه بود که گونپی در مسیر ساخت یکی از بهترین اسباببازیهای الکترونیکی تاریخ قرار گرفت. از گونپی همچنین بهعنوان فرد تأثیرگذاری در تاریخ کنسول بازی و توسعهی دستهی بازی یاد میشود؛ زیرا او بود که D-pad صلیبی شکل را اختراع کرد.
اسباب بازی Ultra Hand ساخت نینتندو
هدف از طراحی گیمبوی این بود که شبیه اسباببازی باشد اما حس کار کردن با کامپیوتر به کاربر بدهد. اولین نسخهی گیمبوی صفحهی نمایش سبزرنگ کوچکی داشت که فقط میتوانست چند طیف از رنگ خاکستری را نمایش دهد. محبوبترین بازیهای گیمبوی، تتریس و سوپر ماریو لند بود.
طراحی گیمبوی وامدار طراحی سری کنسولهای دستی NES و Game & Watch است که توسط خود گونپی طراحی شده بود و نینتندو آنها را بین سالهای ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۱ در ژاپن عرضه کرد. اولین کارتریج کنسول Game & Watch شامل سه بازی Oil Panic، Donkey Kong و Green House بود.
گیمبوی آنقدر محکم ساخته شده بود که از جنگ هم جان سالم به در برد
گونپی در نظر داشت کطراحی گیمبوی بهگونهای باشد که گیمر بتواند یک روز کامل با آن بازی کند؛ برای همین به جای طراحی بدنهی باریک و استفاده از تنها دو باتری AA (همچون بریکگیم)، گیمبوی بدنهی ضخیم و بزرگی داشت، از مواد مستحکمتری ساخته شده بود و ظرفیت باتری آن بیشتر بود. درواقع، گیمبوی آنقدر مستحکم بود که حتی از جنگ جان سالم به در برد و یک نسخهی بازمانده از جنگ آن در فروشگاه نینتندو در نیویورک نگهداری میشود و هنوز میتوان با آن بازی کرد!
گیم بوی بازمانده از جنگ
ننیتندو در سال ۱۹۹۸ نسخهی رنگی گیمبوی را با نام Game Boy Color به بازار عرضه کرد که جزو نسل پنجم کنسولهای بازی ویدویی به حساب میآید. پرفروشترین بازی گیمبویکالر، نسخهی گلد و سیلور پوکمون بود که ۲۳ میلیون نسخهی آن در سراسر دنیا عرضه شد.
سیر تکاملی کنسولهای دستی
نام کنسول | سال عرضه | کشور سازنده | تصویر |
---|---|---|---|
کنسول دستی لیایدی Mattel | ۱۹۷۷-۷۸ | آمریکا | |
میکروویژن ساخت شرکت Milton Bradley | ۱۹۷۹ | آمریکا | |
سری کنسولهای Game & Watch ساخت نینتندو | ۱۹۸۰-۹۱ | ژاپن | |
کنسول Game Pocket Computer ساخت Epoch | ۱۹۸۴ | ژاپن | |
گیم بوی ساخت نینتندو | ۱۹۸۹ | ژاپن | |
کنسول Lynx / Lynx II ساخت شرکت آتاری | ۱۹۸۹ | آمریکا | |
کنسول Turbo Express ساخت شرکت NEC | ۱۹۹۰ | ژاپن | |
کنسول Game Gear ساخت سگا | ۱۹۹۰ | ژاپن | |
کنسول بریکگیم | دهه ۱۹۹۰ | چین | |
کنسول Nomad ساخت سگا | ۱۹۹۵ | ژاپن | |
کنسول game.com ساخت شرکت Tiger Electronics | ۱۹۹۷ | آمریکا | |
کنسول Neo Geo Pocket Color ساخت SNK | ۱۹۹۸-۹۹ | ژاپن | |
کنسول رنگی Game Boy Color نینتندو | ۱۹۹۸ | ژاپن | |
کنسولهای WonderSwan ساخت شرکت Bandai | ۱۹۹۹-۲۰۰۰ | ژاپن | |
کنسولهای Game Boy Advance / Advance SP / Micro | ۲۰۰۱ / ۲۰۰۳ / ۲۰۰۵ | ژاپن | |
کنسولهای N-Gage / N-Gage QD ساخت Nokia | ۲۰۰۳-۰۴ | فنلاند | |
کنسولهای نینتندو DS / DS Lite | ۲۰۰۴ / ۲۰۰۵ | ژاپن | |
کنسول قابلحمل PlayStation Portable | ۲۰۰۴ | ژاپن | |
کنسول Gizmondo ساخت شرکت Tiger Telematics | ۲۰۰۵ | سوئد | |
کنسول GP2X ساخت GamePark Holdings | ۲۰۰۵ | کره جنوبی | |
امولاتورهای دستیار دیجیتال شخصی (PDA) | - | - |
دنیای بعد از بریکگیم و گیمبوی
صنعت بازی در دنیا امسال ۱۵۹٫۳ میلیارد دلار درآمد داشته است و پیشبینی میشود این رقم در سال ۲۰۲۳، از ۲۰۰ میلیارد دلار عبور کند. البته جای تعجب ندارد؛ بازیهای ویدیویی دهها سال است که درکنار ما هستند و گسترهی وسیعی از پلتفرمها، از جمله سیستم آرکید، کنسول خانگی، کنسول دستی و گوشیهوشمند را شامل میشوند. اغراق نیست اگر بگوییم بازیهای ویدیویی در خط مقدم فناوری کامپیوتری هستند.
بشر برای رسیدن به این نقطه از تکنولوژی در بازیهای ویدیویی، مسیر طولانی و پرفراز و نشیبی را طی کردهاست و تصور اینکه بعضی از ما اولین تلاشهای بشر برای ساخت بازی ویدیویی را تجربه کردهایم، هم شگفتانگیز است و هم کمی ترسناک؛ زمانیکه در کارتریج بازی فوت میکردیم تا مشکل اجرا نشدن بازی را حل کنیم؛ یا زمانیکه کارت حافظه هنوز اختراع نشده بود و برای دیدن پایان بازی باید آن را در چند ساعت پشتسرهم تمام میکردیم؛ و البته دوباره فردا همهی این مراحل را از اول بازی میکردیم و مثل بار اول از آن لذت میبردیم.
سیر تکاملی کنسولهای دستی نینتندو
چه جادویی در آن بازیهای ۸ بیتی و آرکید بود که هیچوقت برایمان تکراری نمیشدند و هنوز هم با هیجان و علاقه از آنها یاد میکنیم؟ بازیهای کنونی با گرافیک مبهوتکنندهی سهبعدی و واقعیت افزوده، آهنگسازی ارکسترال، خط داستانی پیچیده و بازیگران حرفهای که جای کاراکترها نقش بازی میکنند، چه کم دارند که بعد از یک یا دو بار بازی کردن، معمولا دیگر به سراغشان نمیرویم؟ شاید چون انتخابهایمان بیشتر شده است و وقتمان کمتر؛ شاید چون توقعمان زیادتر شده است و نگاهمان منتقدانهتر؛ یا شاید این تأثیر نوستالژی است که باعث میشود گذشته را از درون لنزهای رترو ببینیم و اینطور فکر کنیم که از تصاویر پرزرقوبرق امروزی زیباتر به نظر میرسند.
جواب هرچه هست، دنیای شگرف و سحرانگیز بازی ویدیویی روی همین آجرهای ساده پیریزی شده است و اگر تتریس و Brick Breaker نبود، اگر انسان نیاز به بازی کردن و نوآوری را در خود نمییافت، شاید امروز صحبتی از کنسولهای نسل نهمی نبود.
نظر شما چیست؟ اگر از بریکگیم یا کنسولهای دستی دیگر خاطرهای دارید، ما با در بخش نظرات به اشتراک بگذارید تا تجربهی بیش از ۳۰ سال زندگی کردن با کنسولهای بازی را کنار هم جشن بگیریم.
نظرات