ثبت اختراع و آموزش مراحل و مدارک مورد نیاز برای ثبت اینترنتی
اختراع، محصول جدیدی است که در نتیجه‌ی فکر فرد یا افراد مخترع، و به منظور حل مشکل یک صنعت خاص ارائه می‌شود. البته هر ایده و فکری قابل ثبت نیست، اختراعاتی قابل ثبت هستند که ابتکار جدید داشته و در صنعت قابل استفاده باشند. ابتکار جدید همان ایده یا فکری است که پیش از این در صنعت مورد نظر مطرح نشده باشد و برای افراد داری مهارتِ عادی در این صنعت معلوم و آشکار نباشد. همچنین همه‌ی اختراعات کاربردی نیستند. اختراع کاربردی، اختراعی است که در رشته‌ای از صنعت قابل ساخت و استفاده باشد.
فرد یا افرادی که چنین محصولی تولید کرده باشند می‌توانند برای ثبت اختراع یا دریافت گواهینامه‌ی اختراع درخواست دهند. گواهینامه‌ی اختراع سندی است که توسط اداره‌ی مالکیت صنعتی و به منظور حمایت از اختراع صادر می‌شود. درواقع حق اختراع، قراردادی دو جانبه است که میان دولت و قوه‌ی حاکمه و مخترع بسته می‌شود. دارنده‌ی این گواهینامه می‌تواند از حقوق انحصاری بهره‌مند شود. در ادامه‌ی این مقاله‌ی زومیت به بررسی بیشتر موارد خارج از حمایت قانون ثبت اختراع، مدارک و مراحل لازم، برای دریافت گواهینامه‌ی اختراع می‌پردازیم.
مواردی که از حیطه‌ی حمایت از اختراع خارج هستند
مدارک مورد نیاز برای ثبت اختراع
پیش از ثبت اظهارنامه‌ی اختراع باید تصویر مدرک هویتی اشخاص حقیقی (شناسنامه و کارت ملی) و تصویر مدارک لازم برای اشخاص حقوقی (وکالت‌نامه، آگهی روزنامه رسمی و...) و ضمایم مورد نیاز اظهار نامه تهیه شوند. ضمایم اظهارنامه عبارت‌اند از:
۱- توصیف اختراع
همان‌طور که گفتیم حق اختراع، قراردادی دو جانبه است که میان دولت و قوه‌ی حاکمه، و مخترع بسته می‌شود. طی این قرارداد فرد مخترع باید جزئیات کامل اختراع و کمکی که به توسعه‌ی صنعت و تکنولوژی کشور می‌کند را افشا کرده که در قبال آن حق انحصاری معمولا ۲۰ ساله دریافت می‌کند. جزئیات اختراع باید به اندازه‌ای دقیق باشد که توسط فردی با مهارت‌های عادی فنی در آن زمینه قابل بازسازی باشد. قالب خام توصیف اختراع و قالب راهنمای توصیف اختراع در سایت ثبت اسناد و املاک کشور برای دانلود قرار داده شده است. جزئیات توصیف اختراع عبارت‌اند از:
عنوان اختراع (به گونه‌ای که در اظهارنامه ذکر گردیده است)
عنوان اختراع باید ترجیحا بین ۳ تا ۱۰ کلمه باشد.
زمینه‌ی فنی اختراع مربوط
نوآوری تکنیکی و زمینه‌ی فنی اختراعات ممکن است به یکی از شاخه‌های مکانیک، الکترونیک، شیمی، متالوژی، برق، سلاح‌ها، فیزیک، بیوتکنولوژی، مواد زیستی، شیمی آلی، فناوری اطلاعات، کشاورزی و... مربوط باشد که باید توسط متقاضی بیان شود.
مشکل فنی و بیان اهداف اختراع
به طور کلی اختراعات، راه‌حل‌های نوآورانه‌ای هستند که به منظور حل مشکلات فنی در صنعت ارائه می‌شوند. مخترع در این قسمت باید مشکل فنی و اهداف اختراع را توضیح دهد.
شرح وضعیت دانش پیشین و سابقه پیشرفت‌هایی که در ارتباط با اختراع وجود دارد
دانش پایه و فناوری‌های نویی که در زمینه‌ی ایجاد اختراع نقش داشته‌اند و همچنین سابقه‌ی پیشرفت‌هایی که در رابطه با اختراع وجود دارد در این قسمت باید ذکر شود.
دانش موجود
دانش موجود باید به شکلی از طرف مخترع بیان شود که هر شخص دارای مهارت فنی عادی بتواند اختراع مورد نظر را بسازد. شرح اختراع باید دقیق، کافی و به طور یکپارچه بیان شود.
توضیح اشکال، نقشه و نمودارها
درصورتی‌که برای درک بهتر اختراع به اشکال، نقشه یا نمودارهایی نیاز باشد متقاضی باید طوری آن‌ها را توصیف کند که یک متخصص در این زمینه بتواند آن را ترسیم و تنظیم کند.
بیان واضح و دقیق مزایای اختراع نسبت به اختراعات پیشین
مزایای اختراع از مقایسه‌ی دانش فنی و راه‌حل‌های پیشین برای حل مشکل فنی با دانش و راه‌حل‌های ابداعی قابل استخراج و فهم است. بیان مزایای اختراع، به ارزیابی تکنولوژی ادعا شده و موفقیت آن در بازار کسب‌وکار کمک می‌کند.
توضیح حداقل یک روش اجرایی برای به کارگیری اختراع
در برخی از قوانین ملی کشورها، فرد متقاضی باید بهترین روش اجرایی اختراع را نیز توصیف کند.
ذکر صریح کاربرد صنعتی اختراع
کاربرد یا کاربردهای صنعتی اختراع (زمانی که ماهیت اختراع گویای این امر نباشد) باید در این قسمت ذکر شود. در صورت عدم ذکر صریح کاربرد صنعتی، زمینه‌ی سوءاستفاده برای افراد سودجو و رقبا تسهیل می‌شود.
۲- خلاصه‌ای از توصیف اختراع
خلاصه‌ی توصیف اختراع به کارشناس بررسی کننده‌ی پرونده کمک می‌کند در کوتاه‌ترین زمان ممکن، اطلاعات لازم و مفید، مسائل فنی و راه‌حل‌های ارائه شده را به طور مختصر مطالعه کند. خلاصه‌ی توصیف اختراع در کشورهای مختلف استاندارد خاصی دارد:
همچنین طبق ماده‌ی ۱۳ برای نوشتن خلاصه‌ی اختراع موارد زیر باید رعایت شود:
۳- ادعا یا ادعاهای اختراع
متقاضی در ادعای اختراع باید قلمرو و محدوده‌ی حق انحصاری اختراع خود را بیان کند. از دید مالک اختراع، ادعا قلب یک اختراع است و میزان حمایت حقوقی مخترع را بیان می‌کند. نکات لازم در تنظیم ادعا عبارت‌اند از:
۴- نقشه یا نقشه‌ها در صورت لزوم
برای ضمیمه‌ی نقشه‌ها، نمودارها و جداول در اظهارنامه، نکات زیر باید رعایت شوند:
۵- مدارک مثبت هویت متقاضی و مخترع
متقاضیان حقیقی (اشخاص) و حقوقی (شرکت‌ها، دانشگاه‌ها، موسسات و پژوهشگاه‌ها) باید مدارک هویتی خود را ضمیمه‌ی اظهارنامه کنند. ارائه‌ی کپی شناسنامه و کارت ملی برای اشخاص حقیقی و آگهی تأسیس شرکت برای شرکت‌ها و مجوزهای ذیصلاح (تأیید موجودیت و هویت) برای انجمن‌های علمی ضروری است.
۶- درخواست کتبی برای عدم ذکر نام مخترع (درصورتی‌که مخترع نخواهد نامش ذکر شود.)
طبق قانون جدید، نام مخترع باید در گواهینامه‌ی ثبت اختراع ذکر شود مگر اینکه کتبا از اداره‌ی مالکیت صنعتی برای عدم ذکر نام درخواست شود.
۷- مدارک مربوط به حق تقدم که باید همزمان با تسلیم اظهارنامه یا نهایتا ۱۵ روز بعد ارائه شود
متقاضیانی که طبق کنوانسیون پاریس و به موجب حق تقدم مقرر در آن، تقاضای حق تقدم در قلمرو سرزمینی یکی از کشورهای عضو کنوانسیون پاریس را داشته باشند، باید این بند را رعایت کنند.
۸- رسید مربوط به پرداخت هزینه‌های قانونی
هزینه‌های مربوط به ثبت اختراع باید طبق جدول پیوست آیین‌نامه و به صورت الکترونیک پرداخت شوند.
۹- مدارک نمایندگی درصورتی‌که تقاضا توسط نماینده قانونی به عمل آید
چنانچه تقاضا توسط نماینده‌ی قانونی اعلام شود، مدارک او نیز باید ضمیمه شود.
مراحل ثبت اختراع
تسلیم اظهارنامه‌ی اختراع تنها به صورت الکترونیکی بوده و متقاضیان می‌توانند از طریق سازمان ثبت اسناد و املاک کشور اقدام کنند. پیش از ثبت‌نام حتما آخرین نسخه‌ی یکی از مرورگرهای مدرن مانند گوگل کروم، فایرفاکس، سافاری و اینترنت اکسپلورر را نصب کنید تا اختلالی در روند ثبت‌نام ایجاد نشود. همچنین فراموش نکنید دریافت کد رهگیری به منزله‌ی ثبت اظهارنامه نیست. عملیات ثبت بعد از ضمیمه کردن مدارک مورد نیاز و پرداخت هزینه‌ها و درنهایت بعد از دریافت شماره‌ی اظهارنامه به پایان می‌رسد.
افراد متقاضی باید نهایت دقت را در ورود اطلاعات داشته باشند. قبل از ثبت نهایی امکان تغییر اطلاعات اظهارنامه وجود دارد و با کد رهگیری می‌توان اظهارنامه را بازیابی و ویرایش نمود اما بعد از دریافت شماره‌ی اظهارنامه امکان هیچ تغییری مگر از طریق ثبت انواع درخواست وجود نخواهد داشت.
مرحله‌ی اول
بعد از ورود به سایت روی دکمه‌ی «ثبت اظهارنامه الکترونیک» کلیک کنید.
مرحله‌ی دوم
اگر از قبل ثبت‌نام کرده و نام کاربری و کلمه‌ی عبور دریافت کرده‌اید، وارد شوید و در غیر این صورت روی «ثبت‌نام کاربر جدید» کلیک کنید.
مرحله‌ی سوم، انتخاب نوع شخص
فرد متقاضی باید یکی از چهار گزینه‌ی زیر را انتخاب کند:
مرحله‌ی چهارم، ثبت اطلاعات اولیه
بعد از انتخاب گزینه‌ی مورد نظر اطلاعات مربوطه باید تکمیل شود.
مرحله‌ی پنجم، بارگذاری ضمایم
ضمایم و مدارک خواسته شده باید در این مرحله بارگذاری شوند.
مرحله‌ی ششم، حساب کاربری
در این مرحله آدرس ایمیل و شماره‌ی همراه درج شده در بخش اطلاعات اولیه، جهت تأیید نشان داده می‌شود. با کلیک بر روی «تأیید ثبت‌نام» پیغامی مبنی بر تأیید اطلاعات روی صفحه ظاهر می‌شود که با انتخاب گزینه‌ی «بلی» اطلاعات تأیید می‌شود.
مرحله‌ی هفتم، دریافت کد شناسایی
اطلاعات فرم باید با دقت مطالعه شود و همچنین پیامکی حاوی اطلاعات کاربری و رمز عبور برایتان ارسال خواهد شد. با کلیک روی گزینه‌ی «مشاهده و چاپ اقرارنامه» فرمی نمایش داده می‌شود که باید با دقت مطالعه شود. بعد از مطالعه‌ی دقیق به همراه نسخه‌ی چاپی اقرارنامه به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرده و گواهی امضا دریافت نمایید. درنهایت می‌توانید از طریق گزینه‌ی «تایید حساب کاربری با گواهی امضا» حساب کاربری خود را فعال کنید.
بعد از ثبت الکترونیکی اظهارنامه و ضمایم آن اطلاعات از طریق ایمیل (پوشه‌ی اسپم حتما باید بررسی شود) و پیامک به متقاضی ابلاغ و اعلام می‌شود، بنابراین نیازی به مراجعه‌ی حضوری نیست. همچنین تمامی مراحل از طریق همین سایت و با وارد نمودن شماره‌ی اظهارنامه و رمز عبور قابل پیگیری است.
در صورت هر گونه نقص پرونده در اظهارنامه و ضمایم آن این موضوع به متقاضی اطلاع داده می‌شود. متقاضی ۳۰ روز مهلت دارد تا نسبت به اصلاح یا تکمیل مدارک و ضمایم اقدام کند. چنانچه متقاضی نتواند در این مدت مدارک را تکمیل کند باید در موعد مقرر این موضوع را از طریق ثبت درخواست اطلاع دهد، در غیر این صورت اظهارنامه باطل خواهد شد.