در هنگام ورزش، چه اتفاقی برای مغز انسان می‌افتد

بله، بله، من اطلاعات زیادی در این مورد می‌دانم، همه این‌ها مربوط به اندورفینی است که در بدن تولید می‌شود و باعث احساس خوشحالی و شادی می‌گردد. این یکی از دلایل خوب برای انجام ورزش است.

البته این بهترین جملاتی بوده که من‌ تا به‌‌حال در جواب پرسش بالا داده‌ام. تاکنون آنچنان که شایسته‌است در نحوه این ارتباط ریز نشده‌ام و به جواب بالا اکتفا کرده‌ام. جمله «اندورفین آزاد می‌شود» خلاصه‌ترین تیر خلاصی بود که برای رهایی از این سؤال برای خود و دیگران در آستین داشتم وگرنه خود می‌دانم که قضیه پیچیده‌تر از این حرف‌ها است.

هنگام شروع حرکات ورزشی، مغز شما یک حالت یا فشار جدیدی را تشخیص می‌دهد. به‌دلیل افزایش فشار وارده به قلب، مغز فکر می‌کند که شما در حال مبارزه با دشمن یا در حال احساس خطری جدی هستید. بدن شما برای محافظت از خود و مغز از فشار وارده، پروتئینی به‌نام BDNF - Brain Derived Neurotrophic Factor از خود آزاد می‌کند. این BDNF یک عنصر محافظتی و جبرانی برای نورون‌های عصبی به شمار می‌رود و همانند کلید reset کامپیوتر عمل می‌کند. این دقیقاً عاملی است که منجر به احساس آسایش بعد از تمرینات ورزشی می‌گردد.

هم‌زمان با آزادسازی BDNF، اندورفین، دیگر ماده شیمیایی است که برای مبارزه با استرس در مغز، وارد کارزار می‌شود. سؤال این است که آیا در این حالت هدف اصلی اندورفین فقط مبارزه با استرس است؟‌ McGovern در این‌باره می‌نویسد:

این اندروفین بیشتر به کم کردن اثر زحمت و رنج تمرینات ورزشی تمایل دارد. اندروفین مانع از احساس درد شده و با درک یک‌نوع حس رضایتمندی ارتباط دارد. در مغز فعالیت‌های زیادی صورت می‌گیرد و این فعالیت‌ها در هنگام نشستن و تمرکز ذهنی نیز ادامه می‌یابد.

بنابراین، BDNF و اندورفین دقیقاً عواملی هستند که موجب می‌شوند حرکات ورزشی پایه‌گذار احساس خوبی در ما شوند. از طرف دیگر در جنبه ترسناک این قضیه، این مواد رفتاری دقیقاً مشابه با مواد اعتیادآوری همانند مرفین، هرویین و حتی نیکوتین دارند. تنها تفاوت در سودمندی ورزش و تمرینات ورزشی بر خلاف اعتیاد کشنده به‌ مواد مذکور است.

در پژوهش جدیدی از Penn State، موارد مهمی در این‌باره روشن شد و نتایج حیرت‌انگیزی به‌دست آمد. شادابی و سرزندگی بیشتر در کار یک روز، بیشتر از آن‌که به تمرینات ورزشی منظم ارتباط داشته باشد، به تمرینات ورزشی شخص در همان روز به‌خصوص وابسته است.

افرادی که تمرینات ورزشی را به‌طور منظم در طول یک ماه قبل از روز برگزاری آزمایش انجام داده‌اند (در روز تست تمرینی انجام نداده) نسبت به اشخاصی که در این یک ماه تمرینات خاصی را دنبال نمی‌کردند، نتیجه بهتری در تست حافظه کسب کرده‌اند. البته این افراد نتوانستند تست حافظه را به‌خوبی کسانی که در صبح روز تست نرمش صبحگاهی داشتند سپری کنند.

نویسنده مشهور نیورک تایمز، Gretchen Reynolds کتاب کاملی در این زمینه با نام بیست دقیقه اول (The First 20 Minutes) نوشته است.کلید بحث در این نکته خلاصه می‌شود که برای رسیدن به بالاترین سطح شادابی و سلامتی، بهتر است قهرمان حرفه‌ای نباشید. درمقابل، سطوح خیلی پایین‌تر از ورزش حرفه‌ای برای رسیدن به اوج لذت و سرزندگی در کارهای روزانه نیاز است.

اگر در بیست دقیقه اول تمرینات به‌معنای واقعی ساکن و آرام باشید، بالاترین میزان سلامتی عاید شما می‌شود. با درنظرگرفتن این دستورالعمل، زندگی طولانی‌تری نصیب شما خواهد شد و بیماری‌های خطرناک کمتری سراغ شما را می‌گیرند و همه این‌ها به همین ۲۰ دقیقه اول فعالیت وابسته است.

درنتیجه تصمیم بگیرید که در اول فعالیت خود به معنای واقعی آرامش داشته باشید و لزومی ندارد که به بقیه نگاه بیندازید. فقط به‌مدت ۲۰ دقیقه تمامی توجه خود را متمرکز کرده تا نشاط حیرت‌انگیزی را هر روز صاحب شوید.

بعد از نرمش‌های روزانه، حالت روحی افراد حقیقتا بهبود می‌یابد. این حالت بهبود یافته می‌تواند در روزهای آتی ادامه پیدا کند مگر این‌‌که عاملی موجب خرابی این حالت مفید گردد.

در پست جدیدی، Joel درمورد اثربخشی تمرینات ورزشی هر روزه در زندگی نوشته است. تصادفا او به‌طور دقیق دستورالعمل‌های بالا را در تمرینات ورزشی روزانه خود قبل از هر کار دیگری انجام می‌داده است. Joel در پست خود این‌چنین نوشته:

قبل از 9:30 صبح، در اتاق مخصوص ورزش، نزدیک به یک ساعت برای مدیریت کارهای مهم خود به‌خصوص امور مربوط به نرم‌افزار Buffer کنار می‌گذارم و نیم ساعت را هم به ایمیل‌ها اختصاص می‌دهم، البته که تمرینات ورزشی منظم خود را نیز انجام می‌دهم. خوب الان ساعت 9:30 است و کارهای خود را تاکنون با موفقیت انجام دادم و احساس خارق‌العاده‌ای برای ادامه روز دارم.

سعی کردیم با Joel درباره عادت ورزشیش صحبت کنیم و از او در این‌باره اطلاعات مهمی کسب کنیم. در ذیل مهم‌ترین نکاتی که انجام دادن آن‌ها موجب افزایش موفقیت و رضایت خاطر در انجام تمرینات ورزشی می‌شود را آورده‌ایم:

• قبل از خوابیدن، لباس‌های مخصوص ورزشی خود را روی ساعت زنگدار یا موبایل قرار دهید: این تکنیک، ساده و پیش پا افتاده به نظر می‌رسد ولی از مهم‌ترین تکنیک‌های مد نظر ما است. اگر تمام چیزهایی که برای ورزش صبح خود نیاز دارید از شب قبل آماده کنید و حتی ساعت خود را زیر لباس‌های تمرینی قرار دهید، صبح، راحت‌تر برای پوشیدن لباس تمرین خود راضی می‌شوید و به سمت اتاق ورزش گام برمی‌دارید.
• تمرینات خود را بعد از اتمام آن‌ها حتماً بررسی و ثبت کنید: بسیار مهم است که تمرینات منظم خود را به عادت تبدیل کنید. در نظر گرفتن تشویق یا جایزه برای خود می‌تواند از تأثیرگذارترین روش‌ها برای نایل شدن به این مهم باشد. در نظر گرفتن جایزه انگیزه مضاعفی را برای تمرین‌های منظم ایجاد می‌کند. لیست بلندبالایی از نرم‌افزارهای مختلف در این زمینه برای انواع و اقسام پلتفرم‌ها وجود دارد. برنامه‌های خوش‌ساخت و ساده Fitocracy و RunKeeper از جمله بهترین‌ها برای ثبت و گزارش‌گیری از تمرینات ورزشی به‌حساب می‌آیند. دقت کنید که ثبت تمرینات خود را درست بعد از اتمام تمرینات و قبل از گرفتن دوش یا خارج شدن از اتاق ورزش انجام دهید. مقاله مرتبط: پنج نرم افزار هفته برای اندروید: از محاسبه ضربان قلب و کالری تا رکورد نگه دار بدن سازان
• در شروع تمرین کمی به تمرین فکر کنید، راز کوچکی این‌جا پنهان است. آن اوایل که تصمیم به شروع ورزش گرفتم، سه روز در هفته و روزی فقط پنج دقیقه را به آن اختصاص می‌دادم. تصورش را کنید فقط پنج دقیقه و آن هم سه دفعه در هفته!!! قبول دارم که این مدل تمرین در ظاهر راحت و تن پرورانه به‌نظر می‌رسد ولی همین شروع مختصر موجب عادت ورزشی منظم می‌گردد که هدفی بس مقدس است. پس در هنگام شروع به همان پنج یا ده دقیقه مختصر اکتفا کنید.

همان‌طورکه قبلا اشاره شد تمرینات بدنی، با افزایش دادن پروتئین BDNF در مغز به‌بهبود حالت روحی شخص منجر می‌شود. این حالت شباهت زیادی به حالات متأثر از داروهای اعتیاد آور دارد، درنتیجه تمرینات ورزشی منجر به رضایت و نشاط خارق‌العاده‌ای می‌شود.

آزاد شدن اندورفین تأثیری اعتیادآوری دارد بدین معنی که هر دفعه برای رسیدن به سطح رضایت پیشین نیاز به تمرینات ورزشی بیشتری است. (McGovern)

درنتیجه اگر تا به‌‌حال تحرک بدنی نداشتید یا برای مدت قابل ملاحظه‌ای ورزش مداوم نکردید، اگر برای شروع اقدام کنید بالاترین درجه نشاط و خوشحالی عایدتان خواهد شد.