QR کد چیست و چگونه QR Code حرفه‌ای بسازیم؟

کدهای QR بارکدهایی دوبعدی هستند که Denso Wave، توسعه‌دهنده بارکد ژاپنی، آن‌ها را در سال ۱۹۹۴ ایجاد کرد. این کدها که به‌نام کدهای مربعی هم شناخته می‌شوند، حاوی هر نوع اطلاعاتی هستند که می‌تواند اسکنرها را به اطلاعات آنلاین هدایت کند. دسترسی به اطلاعات کدهای دوبعدی با استفاده از گوشی هوشمند ممکن است. کدها با استفاده از تولیدکننده کد QR آنلاین تولید می‌شوند که هنگام اسکن اطلاعات آنلاین را به اسکنر نمایش می‌دهد.

احتمالاً تاکنون به این فکر افتاده‌اید که تفاوت کد QR با بارکد چیست. اصلی‌ترین تفاوت در میزان اطلاعات قابل ذخیره است. درحالی‌که بارکد فقط اطلاعات را در جهت افقی نگه می‌دارد، کد QR اطلاعات را در هر دو جهت افقی و عمودی نگه می‌دارد؛ به‌همین‌دلیل کد QR می‌تواند صدها برابر بیشتر از یک بارکد اطلاعات را در خود جای بدهد.

در ادامه مطلب آموزشی زومیت بیشتر با QR کد آشنا می‌شویم و در بخش آموزش ساخت QR code می‌آموزیم که چگونه یک QR Code حرفه‌ای بسازیم.

QR مخفف Quick Response Code به معنی «کدهای واکنش سریع» است. کدهای QR بارکدهایی قابل اسکن هستند که داده‌ها را ذخیره می‌کنند. این کدها بیشتر در حوزه بازاریابی برای هدایت کاربران به وب‌سایت‌ها، پروفایل‌های رسانه‌های اجتماعی، لندینگ پیج‌ها یا کوپن‌های فروشگاه استفاده می‌شوند. به‌عنوان مثال، شخصی می‌تواند یک کد QR در پشت کارت ویزیت خود قرار دهد تا شما را به پروفایل لینکدین خود هدایت کند.

ماساهیرو هارا، مهندس ارشد Denso Wave کدهای QR را با هدف ردیابی وسایل نقلیه و قطعاتی که در خط مونتاژ حرکت می‌کردند، اختراع کرد. با وجود اینکه کدهای مربعی اختراع اواسط دهه ۹۰ بود، تا عصر گوشی‌های هوشمند مورد توجه قرار نگرفت. حتی در آن زمان کاربران مجبور بودند یک برنامه شخص ثالث را برای اسکن کدها دانلود کنند. پیشرفت واقعی در سال ۲۰۱۷ رخ داد؛ زمانی که اپل یک QR Reader را در آیفون‌های خود قرار داد، سایر سازندگان به‌سرعت از آن پیروی کردند. با شیوع همه‌گیری کووید-۱۹، کد QR راهی جدید برای برقراری ارتباط با مشتریان به کسب‌وکارها داد و بار دیگر رونق گرفت.

اینکه آیا کیو آر کد جایگاهی دائمی در دنیای پس از همه‌گیری کسب کرده‌ یا نه، هنوز مورد بحث است؛ اما نمی‌توان سفر باورنکردنی آن را از زمان اولین حضورش در خط مونتاژ انکار کرد.

ازآنجاکه کدهای مربعی می‌توانند انواع مختلفی از اطلاعات را ذخیره کنند، برای اهداف بسیاری استفاده می‌شوند. کدهای QR معمولاً برای نگه‌داری داده‌هایی مانند موارد زیر و کاربردهای فراوان دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند:

• متن ساده: پیام‌های خوش آمدگویی در کنفرانس‌ها
• اطلاعات تماس: آدرس‌، شماره تلفن، ایمیل
• URL‌ها: آدرس وب‌سایت‌ها یا صفحات وب خاص
• لینک به دانلود برنامه‌ها
• پرداخت‌ها: کدهای QR می‌توانند اطلاعات مربوط به حساب بانکی یا کارت اعتباری شما را ذخیره کنند.
• احراز هویت آنلاین حساب‌ها: وب‌سایت‌ها می‌توانند یک کد QR را نمایش دهند که کاربر ثبت‌شده می‌تواند با گوشی هوشمند خود اسکن کرده و به‌طور خودکار وارد شود.
• احراز هویت WiFi: کدهای QR را می‌توان برای ذخیره جزئیات احراز هویت شبکه‌های WiFi مانند SSID، رمز عبور و نوع رمزگذاری استفاده کرد. با اسکن این نوع کد QR می‌توان به‌طور خودکار به شبکه پیوست.
• راهنمای کاربر: دستورالعمل‌هایی برای نصب یک برنامه یا راه‌اندازی یک گجت.
• رمزهای عبور تأیید دو‌مرحله‌ای: هنگام پیکربندی امنیت احراز هویت دو مرحله‌ای توسط وب‌سایت‌ها و برنامه‌های مختلف استفاده می‌شود.

همان‌طورکه خواندید، کدهای QR در طراحی و عملکرد متفاوت هستند؛ اما در درجه اول در یکی از دسته‌های ایستا یا پویا قرار می‌گیرند.

یک کد QR ایستا حاوی اطلاعاتی است که پس از فعال شدن قابل تغییر و ردیابی نیست؛ بدین معنی که درصورت وجود هرگونه اشتباه تایپی یا مشکلی در کد باید یک کد جدید ایجاد کنید. کدهای ایستا منقضی نمی‌شوند، بنابراین وقتی محتوا تنظیم شد، کار شما تمام می‌شود.

کدهای QR ایستا برای ذخیره اطلاعات ثابت یا حساس ایده‌آل هستند؛ اطلاعاتی مانند رمزهای عبور Wi-Fi، شماره شناسه کارمندان یا کدهای دسترسی. درصورتیکه می‌خواهید داده‌های خود را مرتباً به روز کنید، کدهای QR ایستا چندان مفید نیستند.

کدهای QR پویا به شما امکان می‌دهند اطلاعات خود را هر چند بار که می‌خواهید تغییر دهید؛ زیرا اطلاعات در خود کد گنجانده نشده است. این کدهای پویا کاربران را به یک URL خاص هدایت می‌کند که می‌تواند در هر زمان تغییر کند؛ به‌عنوان مثال، یک رستوران می‌تواند کاربران را به منوی غذاها در وب‌سایت خود هدایت کند.

یکی از مزایای اصلی کدهای QR پویا، قابلیت ردیابی اطلاعات و توانایی جمع‌آوری معیارهای اسکن است. بااینکه نمی‌توانید به اطلاعات شخصی کاربران دسترسی داشته باشید، می‌توانید زمان، مکان و دستگاه مورد استفاده برای هر اسکن را مشاهده کنید. این معیارها برای سنجش اثربخشی کمپین به‌خصوص برای بازاریاب‌ها بسیار مهم هستند.

کدهای QR بسته به هدفی که برای آن ساخته می‌شوند، باید طراحی‌ متفاوت و خاصی داشته باشند. مسلماً طراحی حرفه‌ای برای کدهای QR با جنبه تبلیغاتی نسبت به کدهای مربعی که برای سایر اموری که جذب مخاطب در آن‌ها اهمیتی ندارد (مانند احراز هویت WiFi)، بسیار مهم‌تر است. مشخص است که نیازهای تجاری با نیازهای شخصی تفاوت زیادی دارد؛ برای مثال یک برند نیاز به طراحی یک QR جذاب دارد که معرف آن باشد و مخاطب را به اسکن کد ترغیب کند.

باتوجه به آنچه گفته شد، برای ساخت هر کد واکنش سریع باید به یک سری اصول توجه کرد تا به نتیجه دلخواه رسید. برای مثال به QR کد بالا توجه کنید. با اسکن کد بالا به اطلاعاتی در مورد مونا لیزا در گوگل هدایت خواهید شد. این کد در عین ساده بودن می‌تواند مخاطب را به اسکن ترغیب کند. با نگه داشتن رنگ سیاه و سفید سنتی کدهای کیوآر و قرار دادن لوگوی مونا لیزا در مرکز، حس هنری در این کد به‌وجود آمده است که حتی اگر هنردوست هم نباشید ممکن است توجهتان جلب شود. با دقت به همین طراحی می‌توان دریافت که توجه به نکات ساده و خرج کمی خلاقیت تا چه میزان می‌توان یک طراحی حرفه‌ای از کد QR داشت.

معیارهایی برای طراحی یک کد مربعی وجود دارد که می‌تواند کد شما را متمایز و جالب توجه کند. در ادامه با معرفی این المان‌ها و توضیح در مورد هریک شما را در طراحی هرچه حرفه‌ای‌تر کد QR راهنمایی خواهیم کرد.

با افزودن رنگ می‌توانید کدهای QR را سفارشی کنید. رنگ‌آمیزی کدهای QR ساده‌ترین راه برای جلب توجه کاربران است. کدهای مربعی سیاه و سفید افزون‌براینکه قدیمی هستند، گاهی به‌درستی کاربرد مورد نظر QR کد را نشان نمی‌دهند؛ البته این بدان معنا نیست که کدهای کیوآر می‌توانند با هر ترکیب رنگی جذاب به نظر برسند. چند پروتکل وجود دارد که باید قبل از انتخاب رنگ برای کدهای QR رعایت شود:

• تم رنگی: هنگام انتخاب تم رنگ برای کد، حتماً از رنگ برند استفاده کنید تا کاربران بتوانند آن را شناسایی کنند. از کنتراست ۴۰ درصدی بین رنگ‌های پس‌زمینه و پیش‌زمینه استفاده کنید تا کد QR برجسته‌تر شود.
• طرح رنگ: از رنگ‌های فراوان با طرح‌های رنگی مختلف استفاده نکنید، زیرا ممکن است کد کیوآر غیرقابل اسکن شود. پس از انتخاب هر رنگ، قابلیت اسکن کد را بررسی کنید تا بتوانید رنگ‌های درستی را براساس این آزمایش در کد قرار دهید.
• گرادیان رنگ: وب‌سایت‌های تدارج رنگ مانند uiGradients و ColorZilla به تصمیم‌گیری در مورد رنگ‌هایی که به خوبی با هم همخوانی دارند کمک می‌کنند.

همیشه از لوگوی با وضوح بالا که آن را از سایر برندها متمایز می‌کند و با مخاطب درگیر می‌شود، در کد استفاده کنید. از تصویر با کیفیت مناسب برای لوگو یا پس‌زمینه استفاده کنید و مطمئن شوید که لوگو در مرکز کد قرار گرفته است تا قابلیت اسکن حفظ شود.

بهتر است برای جلوگیری از به خطر انداختن طرح، یک لوگوی مربعی بارگذاری کنید. معمولاً در ابزارهای تولیدکننده کد QR می‌توان اندازه لوگو را افزایش یا کاهش داد.

اندازه یک کد QR سفارشی باید حداقل ۲×۲ سانتی‌متر باشد تا بدون هیچ مشکلی اسکن شود. کد QR را مطابق با کمپین بازاریابی خود طراحی کنید. یک کد QR روی یک بیلبورد باید مهم‌تر از کد QR در یک بروشور باشد؛ پس تناسب در اینجا کلید است.

چشم‌های کد QR را می‌توان برای تغییر ظاهر کد و درآوردن آن از یکنواختی سفارشی کرد. رنگ چشم‌ها را هم می‌توان متناسب با آنچه ذکر شد، تغییر داد. برای خوانایی آسان بهتر است چشم‌ها را در قاب مربع شکل قرار دهید و مطمئن شوید که چشم‌ها پوشانده نشده‌اند. همیشه مطمئن شوید که طرح‌های مرتبط با کد را در مرکز جاسازی کرده‌اید تا کد را در بر نگیرد و قابلیت اسکن کد را از بین نبرند.

یک کد QR با فاصله مناسب و فضای خالی درست می‌تواند به اسکنرها کمک کند بین محیط اطراف خود و کد تمایز قائل شوند. اگر فضای بین فضای خالی و ماژول بیش از حد شود، کد غیرقابل اسکن می‌شود. فضای خالی باید حداقل چهار برابر عرض ماژول‌های کد QR باشد. با وارد کردن داده‌های زیاد در کد، اندازه پیکسل‌ها کاهش داده شده و فضای خالی بیش‌ازحد شلوغ می‌شود.

بهترین راه برای جلوگیری از شلوغی کد QR استفاده از کد QR پویا است. ازآنجاکه کد QR پویا از یک URL نگهدارنده مکان استفاده می‌کند، می‌توانید بدون اینکه ظاهر کد شلوغ به نظر برسد، هر اندازه که دوست دارید اطلاعات داشته باشید.

پس‌زمینه کد QR را می‌توان تغییر داد تا کاربران بدانند کد QR چه چیزی را نشان می‌دهد. پس‌زمینه می‌تواند شامل یک تصویر یا فقط یک رنگ ساده باشد. مطمئن شوید که پس‌زمینه با رنگ‌بندی کد QR مطابقت دارد. بهتر است طرح رنگ کد QR و پس‌زمینه را در تضاد با یکدیگر نگه دارید و آن‌ها را با پالت‌های رنگی مشابه ادغام نکنید تا کد QR قابل اسکن بماند.

Call To Action به‌اختصار CTA یا فراخونی، درخواست برای اقدام به انجام کاری است. شما به کمک CTA مخاطب را تشویق می‌کنید تا عمل مورد نیازتان را انجام دهد. در مورد کدهای QR این موضوع اهمیت ویژه‌ای دارد. با گفتن اینکه کاربر هنگام اسکن کردن باید انتظار دیدن چه محتوایی را داشته باشد، احتمال اسکن کردن کد را بالا می‌برید.

در تصویر بالا ویژگی‌ها و امکانات بهترین وب‌سایت‌های سازنده کد QR را در مقایسه با هم نشان می‌دهد. توجه داشته باشید که برای استفاده از برخی از این مولدهای کد باید ثبت‌نام کنید یا اشتراک بخرید. ازآنجاکه کد QR طراحی شده در هر مرحله از طراحی به شما نشان داده می‌شود، اگر به کیفیت بالای فایل نیاز ندارید، همیشه می‌توانید از آن عکس بگیرید. با توجه به نیازهای خود می‌توانید از هرکدام از وب‌سایت‌های تولید کد QR استفاده کنید. وب‌سایت‌های معرفی‌شده در تصویر از سمت چپ به راست عبارت‌اند از:

• وب‌سایت scanova
• وب‌سایت QR code generator
• وب‌سایت unitag
• وب‌سایت qrcodemonkey
• وب‌سایت qrtiger
• وب‌سایت beaconstac
• وب‌سایت goqr
• وب‌سایت qrstuff

در ادامه روند طراحی کد QR را با تولیدکننده QR کد scanova نشان داده‌ایم. علت انتخاب scanova کامل بودن قابلیت‌های آن نسبت به سایر مولدهای کد است؛ بنابراین با یادگیری استفاده از این تولیدکننده کد می‌توانید از باقی وب‌سایت‌های تولید QR کد هم سر در بیاورید.

دقت داشته باشید بسته به محتوایی که کد را برای آن می‌سازید، ممکن است استفاده از همه قابلیت‌ها و دانلود رایگان نباشد.

• وارد وب‌سایت scanova شوید. برای استفاده بهتر از امکانات باید ثبت‌نام کنید.
• پس از ثبت‌نام به صفحه ساخت کد بروید. با توجه به هدف و محتوای کدتان از بین دسته‌بندی‌های مختلف که شامل وب‌سایت، محصول، تصویر، سند، وی کارت، رسانه اجتماعی و غیره است یکی را انتخاب کنید. در اینجا ما وب‌سایت را انتخاب می‌کنیم.

• در صفحه بعد آدرس صفحه وب‌سایتی که می‌خواهیم برایش کد بسازیم را وارد می‌کنیم و روی دکمه Continue می‌زنیم.

• در صفحه بعد نام کد QR و نوع آن (داینامیک یا استاتیک) را انتخاب می‌کنیم. با توجه به توصیه‌های ذکرشده نوع کد را پویا انتخاب می‌کنیم. صرف نظر از بخش نوع کد، این صفحه بیشتر به منظور نظم صفحه کدهای شما در وب‌سایت، است. برای ساخت کد روی دکمه Create QR Code بزنید.
• در صفحه بعدی یک کد QR ساده از اطلاعات شما ساخت می‌شود. در سمت راست صفحه می‌توانید این اطلاعات را ببینید و اگر مغایرتی داشت روی دکمه view/edit کلیک کنید تا آن را ویرایش کنید. برای دانلود همین کد ساده روی دکمه Download در سمت چپ و زیر نمایش کد بزنید. برای طراحی دلخواه روی دکمه Edit Design کلیک کردیم.

• اکنون باید انتخاب کنید که می‌خواهید یک کد با پس‌زمینه تصویری بسازید یا یک لوگو سفارشی طراحی کنید. انتخاب عکس به‌عنوان پس‌زمینه یکی از ویژگی‌ها متمایزکننده scanova است. دراینجا گزینه دوم را انتخاب می‌کنیم.

• در این صفحه می‌توانید یک قالب (Template) برای کد انتخاب کنید یا شخصا لوگو، چشم‌ها، داده و پس‌زمینه را ویرایش کنید.

• در صفحه لوگو با انتخاب Add Logo و سپس کلیک روی Add New Image تصویر لوگو را برای مرکز کد آپلود کنید.

• با انتخاب Add text می‌توانید یک متن را به‌عنوان لوگو در مرکز کد قرار دهید. در این بخش می‌توانید از قالب‌های آماده متن استفاده کنید یا شخصا متن، رنگ، فونت و اندازه موردنظرتان را تغییر دهید.

• در صفحه Data می‌توانید شکل ماژول‌ها داده، رنگ و گرادیانت را انتخاب کنید.

• در صفحه Eyes می‌توانید شکل و رنگ چشم‌ها را تغییر دهید. برای تغییر رنگ چشم داخلی Inner Eyes روی و برای تغییر رنگ چشم خارجی Outer Eyes روی کلیک و رنگ را انتخاب کنید. اگر هم می‌خواهید چشم‌ها همرنگ باشند، گزینه Both Eyes را تغییر دهید.

• در صفحه Background هم می‌توانید رنگ پس‌زمینه برای کد انتخاب کنید با آن را شفاف (Transparent) باقی بگذارید.

• پس از اتمام طراحی روی Done Editing کلیک کنید و با انتخاب دکمه Download فایل کد را در فرمت‌ دلخواه دانلود کنید.

• پیش از استفاده وسیع از کد حتما آن را تست کنید تا از صحت آن مطمئن شوید.

لطفاً پیش از استفاده از سرویس‌ها توجه داشته باشید برخی از آن‌ها مانند همین وب‌سایت، مدت محدودی کد کیو آر شما را فعال نگه می‌دارند و پس از آن باید اشتراک تهیه کنید.

در کنار امکان استفاده از سایت ساخت کیو آر کد در مرورگر گوشی‌ها می‌توانید از برنامه ساخت کیو آر کد نیز استفاده کنید. در ادامه چند مورد از بهترین‌های اپ استور و پلی استور را معرفی کرده‌ایم.

ساخت کد

آیفون:

• اپ QR-Code Generator & QR Creator
• اپ QRTIGER
• اپ My QRCode Generator

اندروید:

• اپ QR Code Generator
• اپ QR Code Generator & QR Maker
• اپ QRky

امیدواریم این مطلب آموزشی به شما در شناخت، ساخت و طراحی کد QR کمک کند. آیا از قبل تجربه ساخت کد QR را دارید؟ از کدامیک از سرویس‌های آنلاین برای ساخت و طراحی کد استفاده کرده‌اید و راضی هستید؟ آیا نکته‌ای در مورد ساخت کد کیو آر می‌دانید که در مقاله ذکر نشده باشد اما به دیگران در این روند کمک کند؟