کد QR چیست و چه کاربردهایی دارد؟

امروزه از کدهای QR روی کارت ویزیت، محصولات مختلف، تبلیغات شهری و اینترنتی، پرداخت‌های بدون نیاز به کارت و بسیاری از موارد دیگر استفاده می‌شود. درحالی‌که این QR کدها ساده به‌نظر می‌رسند، می‌توان داده‌های زیادی در آن‌‌ها ذخیره کرد.

درواقع کدهای QR وظیفه دارند اطلاعات مختلف را با سرعت بسیار بالا دراختیار کاربران قرار دهند و به‌همین‌دلیل نام Quick Response یا به‌اختصار QR برای چنین کدهایی انتخاب شده است. در این مقاله قصد داریم با مفهوم کدهای QR، نحوه‌ی عملکرد، مزیت‌ها و کاربردهای آن آشنا شویم.

کد QR نوعی بارکد محسوب می‌شود که دستگاه‌های دیجیتال به‌راحتی می‌توانند آن را بخوانند. اطلاعات QR کد به‌صورت مجموعه‌ای از پیکسل‌ها در شبکه‌ی مربعی‌شکل ذخیره می‌شوند.

QR کدها اغلب برای ردیابی اطلاعات مربوط به محصولات استفاده می‌شوند و امروزه گوشی آیفون، گوشی سامسونگ، گوشی هواوی، گوشی شیائومی و بسیاری دستگاه‌های اندروید و iOS از قابلیت پردازش کدهای QR بهره می‌برند. بسیاری از شرکت‌ها نیز از کدهای QR در کمپین‌های تبلیغاتی خود نیز بهره می‌برند.

شاید برایتان جالب باشد که اولین سیستم کد QR را شرکت ژاپنی Denso Wave (یکی از زیرمجموعه‌های تویوتا) در سال ۱۹۹۴ اختراع کرد. شرکت مذکور برای در طول فرایند تولید خودرو به ردیابی دقیق وسایل نقلیه‌ و قطعات نیاز داشت و برای دستیابی به این هدف، نوعی بارکد را توسعه داد که می‌توانست حداکثر ۱۸۱۷ کاراکتر را رمزنگاری کند.

بارکدهای استاندارد فقط در جهت بالا به پایین قابل‌ خواندن هستند و این یعنی کدهای مذکور می‌توانند حجم کمی از اطلاعات را ذخیره کنند که معمولاً شامل قالب الفبایی می‌شود. به‌هرحال کد QR که بتوان آن را از دوجهت بالا به پایین و راست به چپ خواند، امکان ذخیره‌سازی حجم بسیار بیشتری از داده را فراهم می‌کند.

داده‌های ذخیره‌شده روی کد QR می‌تواند شامل نشانی وب‌سایت، آدرس ایمیل، شماره تلفن یا حداکثر ۴٬۰۰۰ کاراکتر متنی باشد. علاوه‌براین می‌تواند از QR کدها در موارد زیر استفاده کرد:

داده‌های ذخیره‌شده در یک کد QR می‌تواند شامل نشانی‌های وب سایت، شماره تلفن یا حداکثر ۴۰۰۰ کاراکتر متن باشد. کدهای QR همچنین می‌توانند برای موارد زیر استفاده شوند:

موارد استفاده از QR بسیار گسترده است. به‌عنوان‌مثال شرکت بریتانیایی QR Memories با درج کد QR روی قبر افراد، به دیگران اجازه می‌دهد ازطریق اسکن آن کد اطلاعاتی درمورد زندگی فرد فوت‌شده به‌دست آورند.

توسعه‌دهندگان QR کد می‌خواستند اسکن این کدها بسیار آسان شود و در نتیجه کارمندان برای انجام چنین کاری نیاز به صرف زمان برای قرارگیری در زاویه‌ی درست نداشته باشند. آن‌ها همچنین قصد داشتند طرحی متمایز ارائه دهند که به‌راحتی بتوان آن را شناسایی کرد و در نتیجه به شکل مربعی رسیدیم که امروزه همچنان از آن استفاده می‌شود.

Denso Wave پروژه‌ی QR را دردسترس عموم قرار داد و اعلام کرد از حق ثبت اختراعش استفاده نمی‌کند؛‌ به‌ بیان دیگر هرکسی می‌تواند کد QR بسازد و از آن برای نیازهای خود بهره ببرد.

پذیرش اولیه‌ی QR کد بسیار کند بود اما در سال ۲۰۰۲ اولین گوشی‌ها با کد QR روانه‌ی بازار ژاپن شدند. ورود به عصر گوشی‌های هوشمند باعث شد تعداد شرکت‌هایی که از QR کد استفاده می‌کنند با سرعت سرسام‌آوری افزایش یابد.

Denso Wave سرانجام در سال ۲۰۲۰ آپدیت جدیدی برای QR ارائه داد که ازجمله می‌توان به قابلیت ردیابی، حفاظت از برند و اقدامات ضدجعل اشاره کرد.

هر کد QR شامل مربع‌هایی با تعداد حداقل ۲۱ در ۲۱ و حداکثر ۱۷۷ در ۱۷۷ هستند. قسمت حاشیه‌ای این کدها باید حداقل به اندازه‌ی چهار برابر عناصر کوچک‌تر عرض داشته باشد.

ظرفیت داده‌های کد QR در جدول زیر آورده شده است:

اکثر گوشی‌های هوشمند به‌طور پیش‌فرض قابلیت اسکن کد QR را دارند و این ویژگی‌ گاهی به‌عنوان برنامه‌ی مجزا و گاهی در دل اپلیکیشن دوربین تعبیه شده است. اگر به‌هر دلیلی گوشی شما چنین قابلیتی ندارد، می‌توان برنامه‌های اسکن QR را از اپ‌استور یا گوگل‌پلی دانلود کرد.

برنامه‌های اسکنر QR با شناسایی الگوهای کد مورد نظر، داده‌های ذخیره‌شده (مثل آدرس سایت) را استخراج کرده و آن را به کاربر نشان می‌دهند. سرعت خوانش اطلاعات ذخیره‌شده در QR بسیار بالا بوده و در کسری از ثانیه انجام می‌شود.

استفاده‌ از QR کد برای هر شخص یا شرکتی می‌تواند مزیت‌های مختلفی به‌دنبال داشته باشد که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.

بازاریابی دیجیتال درحال‌حاضر امکان جمع‌آوری داده‌های مصرف‌کنندگان را فراهم می‌کند و به‌همین‌دلیل ویژگی ردیابی QR کد در بهبود بازاریابی سنتی بسیار ارزشمند به‌حساب می‌آید و هربار که کدی اسکن می‌کنیم تشخیص می‌دهد چه زمانی و روی چه دستگاهی انجام شده است. این اطلاعات می‌تواند دید بسیار خوبی از وضعیت مشتریان ارائه دهد.

کد QR ابزاری کاربردی برای بسته‌بندی برخی محصولات محسوب می‌شود. این کدها می‌توانند اطلاعاتی مثل پیشنهادهای ویژه برای خریدهای بعدی یا مشخصات کاملی از محصولات ارائه دهند.

کدهای QR ابتدا برای کمک به ردیابی قطعات در فرایند ساخت خودرو اختراع شدند و هنوز هم در سرتاسر صنایع استفاده می‌شوند. کدهای QR در مشاغلی که به نظارت دقیق بر محصولات و سیستم‌های خود دارند، بسیار مفید هستند که ازجمله می‌توان به صنایع ساختمانی، مهندسی و خرده‌فروشی اشاره کرد.

خدمات پستی در سرتاسر جهان از QR استفاده می‌کنند. این کدها می‌توانند مقادیر زیادی از اطلاعات را در خود ذخیره کنند که اغلب برای ردیابی بسته‌ها بسیار مناسب هستند؛ مثلاً هزینه و ردیابی بسته‌های پستی به‌راحتی با اسکن کد QR مخصوص آن قابل انجام است.

QR کدهای در مدارس و دانشگاه‌ها برای کمک به تعامل با دانش‌آموزان و دانشجویان استفاده می‌شوند. این کدها همه‌جا حضور دارند از کلاس درس گرفته تا کتابخانه و کمک به دانش‌آموزان برای دسترسی به محتوای مورد نظرشان به‌ کار می‌روند.

ساخت کد QR بسیار آسان است و می‌توان این کار را با اپلیکیشن یا از طریق برخی سایت‌ها انجام داد. یکی از بهترین ابزارها برای ساخت کد QR، وب‌سایت QR.io است که به شما کمک می‌کند در چند ثانیه، اطلاعات مختلف مثل آدرس سایت، شماره تلفن، آدرس ایمیل و هر داده‌ی سازگار دیگری را به کد QR تبدیل کنید.

ما قبلاً در زومیت مقاله‌ای جامع با عنوان QR کد چیست و چگونه QR Code حرفه‌ای بسازیم؟ منتشر کرده‌ایم که با مطالعه‌ی آن می‌توانید با انواع روش‌های ساخت کد QR به‌طور کامل آشنا شوید.