تفاوت IPv6 با IPv4 چیست؟

برای اتصال یک گجت به اینترنت باید پروتکل‌ها و قراردادهای متعددی رعایت شود. در ساده‌ترین حالت، هر گجتی برای اتصال به اینترنت یا به بیان بهتر هر وسیله‌ای نظیر روتر برای اتصال به اینترنت نیازمند دریافت یک آدرس اینترنتی است که IP خوانده می‌شود. عبارت IP مخفف Internet Protocol است که در سال‌های اخیر نسخه‌های جدیدی از آن معرفی شده است. شاید شما نیز تاکنون عبارت IPv6، IPv4 یا IPng را شنیده باشید. در ادامه به تشریح این عبارت‌ها یا پروتکل‌های اینترنتی و تفاوت آن‌ها با یکدیگر خواهیم پرداخت.

همان‌طور که اشاره کردیم، IP اختصار عبارت Internet Protocol است که مدل فنی ارسال و دریافت بسته‌ها در اینترنت را به همراه آدرس فرستنده و گیرنده در شبکه‌ی اینترنت یا هر شبکه‌ی کامپیوتری مشخص می‌کند. بسیاری از شبکه‌ها مفهوم IP را با یک پروتکل سطح بالای دیگر با نام TCP ا(Transmission Control Protocol) ترکیب می‌کنند که یک ارتباط مجازی بین گیرنده و فرستنده در یک شبکه‌ی کامپیوتری ایجاد می‌کند.

آی پی را به‌تنهایی می‌توان با یک سیستم پستی مقایسه کرد. با استفاده از آی پی می‌توان یک بسته را آدرس‌دهی و آن را در شبکه‌ی اینترنت رها کرد، حال آنکه بین گیرنده و فرستنده ارتباطی برقرار نیست. با استفاده از TCP/IP یک ارتباط بین دو طرف روی شبکه‌‌ی ارتباطی موجود ایجاد می‌شود که از طریق آن می‌توان پیام‌ها را در یک زمان مشخص بین دو طرف رد و بدل کرد.

در حال حاضر دو نسخه برای اینترنت پروتکل وجود دارد که شامل IPv4 و IPv6 است که جدید محسوب می‌شود و کمپانی‌ها رفته‌رفته در حال پشتیبانی از آن هستند. IPv6 را باید یک بروزرسانی انقلابی برای اینترنت پروتکل خواند. IPv6 در حال حاضر در کنار IPv4 در اختیار کاربران قرار دارد.

IPv4 یا اینترنت پروتکل نسخه‌ی ۴ را باید چهارمین نسخه از پروتکل اینترنت خواند که از آن برای شناسایی گجت‌ها روی شبکه‌ی اینترنت استفاده می‌شود. اینترنت پروتکل طراحی شده است تا از آن برای ایجاد ارتباط بین سیستم‌های متصل به هم برای ارسال بسته‌ها تحت شبکه‌ی ارتباطی استفاده شود.

اینترنت پروتکل نسخه‌ی ۴ را باید پرمصرف‌ترین پروتکل اینترنتی خواند که از آن برای ارتباط گجت‌ها با یکدیگر و همچنین شبکه‌ی جهانی اینترنت استفاده می‌شود. IPv4 از آدرس‌دهی ۳۲ بیتی بهره می‌برد که با استفاده از آن می‌توان ۲ به توان ۳۲ آدرس اینترنتی را (بیش از چهار میلیارد) آدرس‌دهی کرد. با توجه به گسترش اینترنت و افزایش تعداد گجت‌هایی که به اینترنت متصل می‌شوند، پیش‌بینی می‌شود تعداد آدرس‌های مبتنی بر نسخه‌ی چهار در آینده‌ی نزدیک تمام شود، چراکه هرروز شاهد افزایش گجت‌هایی نظیر گوشی‌های هوشمند، رایانه‌ها، تبلت‌ها، گجت‌های مبتنی بر اینترنت اشیا و کنسول‌های بازی با قابلیت اتصال به اینترنت هستیم.

محققان شبکه اینترنت پروتکل نسخه‌ی ۶ را به همین علت و برای پوشش نیاز به آدرس‌های بیشتر معرفی کرده‌اند.

اینترنت پروتکل نسخه‌ی ۶ که اینترنت پروتکل نسل بعدی (Internet Protocol next generation) نیز خوانده می‌شود، جدیدترین پروتکل اینترنت برای اختصاص آدرس آی پی است. این پروتکل جدید برای جایگزینی با IPv4 معرفی شده است.

هرچند IPv6 برای جایگزین شدن با IPv4 طراحی شده است، اما فعلا و تا زمان مقتضی شاهد استفاده از هر دو پروتکل به‌صورت هم‌زمان خواهیم بود تا اینکه نهایتا IPv6 به‌صورت کامل جای این پروتکل را بگیرد. IPv6 به این علت طراحی شده است تا علاوه بر داشتن آدرس‌های بیشتر برای اتصال گجت‌های بیشتر در مقایسه با IPv4، ظرفیت انتقال اطلاعات در شبکه اینترنت یا همان ترافیک را افزایش دهد.

IPv6 از اواسط دهه‌ی نود میلادی معرفی و کار روی آن آغاز شده است. این پروتکل جدید علاوه بر افزایش مجموعه‌ی آدرس‌های قابل استفاده، ویژگی‌های دیگری نیز دارد که در ادامه به‌صورت فهرست‌وار به آن اشاره می‌کنیم:

• نیاز نداشتن به NAT ا(Network Address Translation)
• تنظیم خودکار
• نداشتن تداخل با آدرس‌های خصوصی یا درون شبکه‌ای
• مسیریابی مالتی‌کست بهتر
• هِدر بسته‌ها با فرمت ساده‌تر
• مسیریابی بهینه و ساده
• بهبود حقیقی کیفیت خدمات به‌ شکل ملموس برای کاربر (QoS) 
• پشتیبانی از تشخیص هویت داخلی
• انعطاف‌پذیری بالا
• مدیریت راحت‌تر و نیاز نداشتن به DHCP سرور

همان‌طور که اشاره کردیم، IPv4 از آدرس‌های ۳۲ بیتی استفاده می‌کند، حال آنکه در IPv6 از آدرس‌های ۱۲۸ بیتی استفاده می‌شود.

IP یک آدرس دودویی است اما برای درک بهتر از سوی کاربران به‌صورت اعداد ده‌دهی در قالب یک رشته نمایش داده می‌شود. برای مثال یک آدرس اینترنتی مبتنی بر IPv4 به‌صورت چهار دسته عدد سه‌تایی نوشته می‌شود که توسط یک نقطه از هم جدا می‌شوند. هر یک از چهار دسته عدد سه‌تایی می‌تواند مقادیر صفر تا ۲۵۵ داشته باشد. برای مثال ۱.۱۶۰.۱۰.۲۴۰ یک آدرس اینترنتی مبتنی بر IPv4 است.

IPv6 یک آدرس اینترنتی ۱۲۸ بیتی است که به‌صورت هگزادسیمال (دستگاه اعداد مبنای ۱۶) نوشته می‌شود و  اجزای آن با استفاده از کالِن از هم منفک می‌شوند. در دستگاه هگزادسیمال، علاوه بر اعداد ۰ تا ۹، اعداد ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۳، ۱۴ و ۱۵ با حروف A تا F نمایش داده می‌شوند. برای مثال 3ffe:1900:4545:3:200:f8ff:fe21:67cf یک آدرس اینترنتی مبتنی بر IPv6 است.