نگاهی به جایگاه ایران در رده‌بندی جهانی شبکه‌های 3G و 4G

این روزها فناوری LTE به‌عنوان پیشگام در زمینه اتصال به اینترنت توسط گوشی‌های هوشمند شناخت می‌شود؛ اما ارتباط 3G هنوز نقش مهمی در بسیاری از نقاط بر عهده دارد و زیرساخت‌های بیشتری برای آن توسعه داده شده است. بسیاری از کاربران برای اتصال به اینترنت از طریق موبایل‌ خود همچنان روی وای‌-فای حساب می‌کنند. اخیرا مؤسسه‌ی OpenSignal اقدام به بررسی ابعاد مختلف اتصال به اینترنت از طریق سه روش گفته‌شده در ۹۵ کشور جهان کرده است. در  این آزمایش ۸۲۲ هزار دستگاه مورد استفاده قرار گرفته و بیش از ۱۲ میلیون سنجش اتصال توسط آن‌ها انجام شده است.

دسترسی به 3G یا 4G

نموداری که در پایین مشاهده می‌کنید، میزان دسترسی 3G یا اتصال‌های پرسرعت‌تر از آن را در کشور‌های مختلف نشان می‌دهد. نحوه سنجش میزان دسترسی، شامل بازه‌ی زمانی می‌شود که کاربر می‌تواند از طریق هر یک از فناوری‌های گفته‌شده به اینترنت متصل شود. در حقیقت درصد گفته‌شده، نسبت مدت اتصال به اینترنت به کل بازه زمانی ممکن در آزمایش را نشان می‌دهد.

مؤسسه‌ی اُپن‌سیگنال فناوری 4G را به‌عنوان اتصال LTE در نظر‌ گرفته است؛ درحالی‌که فناوری 3G از طریق اتصال‌ CDMA EV-DO یا UMTS/HSPA مقدور است. 3G به‌عنوان معیاری پایه برای اندازه‌گیری سیگنال، محبوبیت بسیاری دارد؛ زیرا کاربران می‌توانند از طریق این نوع اتصال، بسیاری از فعالیت‌های پایه در گوشی‌های هوشمند را انجام دهند.

کشورهای حاشیه خلیج فارس جایگاه مناسبی در این رده‌بندی کسب کردند. از آن جمله می‌توان به کویت اشاره کرد که با ۹۲.۳۸ درصد در رتبه پانزدهم قرار گرفته است. سپس شاهد کشورهایی مانند قطر، عمان و بحرین هستیم و امارات متحده عربی با عملکردی ضعیف‌تر از همسایگان خود، در در جایگاه آخر قرار دارد. پاکستان تنها با دو درصد اختلاف، یک پله بالاتر از ایران است. اما سایر همسایگان کشور ما مانند ترکیه و افغانستان، موفق شدند با ۸۶.۵۷ و ۷۹.۴۲ به ترتیب در رتبه ۳۸ و ۶۳ قرار گیرند.

سرعت کلی

این نمودار میزان میانگین سرعتی را نشان می‌دهد که کاربران در کشور‌های مختلف از طریق اتصال همراه تجربه می‌کنند. در این سنجش، سرعت کلی به مقدار میانگینی گفته می‌شود که علاوه بر سرعت، به میزان دسترسی 3G و 4G در نقاط مختلف نیز بستگی دارد. به‌طور مثال یک کشور با سرعت بالای اتصال LTE و پوشش بسیار کم این شبکه، ممکن است جایگاه پایین‌تری نسبت به کشوری با سرعت بسیار پایین‌تر و پوشش مناسب داشته باشد.

در این مقایسه نیز کره جنوبی با سرعت متوسط ۴۱.۳۴ مگابیت بر ثانیه در جایگاه اول است. در رتبه دوم و سوم ، به ترتیب سنگاپور با ۳۱.۱۹ و مجارستان با ۲۶.۱۵ مگابیت بر ثانیه قرار دارند. در میان ۱۰ کشور برتر، ۶ کشور اروپایی در کنار ۳ کشور آسیایی به همراه استرالیا دیده می‌شود. ایران با میانگین سرعت ۵.۱۳ مگابیت بر ثانیه، رتبه هفتاد و سوم را تصاحب کرده است. در آخرین جایگاه، افغانستان با ۲.۱۷ مگابیت بر ثانیه قرار دارد.

وای-فای

کاربران هلند بیشترین میزان استفاده از اینترنت وای-فای را دارند. مردم این کشور بیش از ۷۰ درصد از زمان اتصال به اینترنت از طریق گوشی‌ هوشمند یا تبلت‌ را به وسیله وای-فای تجربه می‌کنند. پس از هلند، چین و نیوزیلند قرار دارند. کاربران ایرانی تنها در ۳۶.۸۸ درصد از زمان اتصال خود از وای-فای بهره می‌گیرند که موجب شده است ایران از این لحاظ در رتبه هفتاد و هشتم باشد.

مؤسسه‌ی اُپن‌سیگنال تاکنون ۶ آزمایش مشابه در مقیاس جهانی برای ارزیابی شبکه LTE انجام داده است. با مقایسه گزارش‌های مربوط به این آزمایش‌ها می‌توان اطلاعات بسیاری استخراج کرد. باید توجه کرد که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته مانند کره جنوبی، ژاپن و ایالات متحده آمریکا، 4G به فناوری مرسوم این روزها تبدیل شده است. اما در سوی دیگر شاهد کشورهایی هستیم که به‌تازگی این شبکه را در اختیار شهروندان خود قرار می‌دهند یا حتی در برخی از آن‌ها به‌صورت آزمایشی عرضه شده است و در مراحل اولیه به سر می‌برد. در مواردی نادر، کاربران هنوز مجبور به استفاده از نسل قدیمی 2G هستند. به همین دلیل باید همچنان روی 3G به‌عنوان ستون اصلی اینترنت همراه، حساب باز کرد.

در نمودارهای بالا، آمار مربوط به ۹۵ کشور مختلف در ارزیابی‌های گوناگون نمایش داده شد. مشخص است که این روزها یافتن شبکه‌ای قابل اطمینان و پایدار برای اتصال به اینترنت همراه در بیشتر کشورها، به امری آسان تبدیل شده است. در این آزمایش‌ها تنها عامل پوشش جغرافیایی مد نظر قرار نگرفته و مدت‌زمانی که کاربران امکان دسترسی به اینترنت داشتند، به‌عنوان عامل اصلی در نظر گرفته شده است. در میان تمامی این کشورها، تنها دو مورد برای اتصال به شبکه 3G یا پیشرفته‌تر عملکردی کمتر از ۵۰ درصد از خود نشان دادند. در سایر کشورها، دسترسی به اینترنت همراه به‌صورت میانگین ۷۵ درصد یا بهتر بوده است. اما در سوی دیگر ۲۳ کشور موفق شدند که در بیش از ۹۰ درصد مواقع اتصالی مناسب برای کاربران خود به ارمغان بیاورند. کره جنوبی توانسته است بسیار بهتر از سایر کشورها عمل کند و آمار خیره‌کننده‌ای به ثبت برساند. دسترسی ۹۸.۵ درصدی در این کشور نه‌تنها چشمگیر است؛ بلکه اختلاف محسوس سه درصدی با ژاپن دارد.

همان طور که گفته شد، ترکیب دسترسی و سرعت موجب قرارگیری متفاوت و دور از انتظار برخی از کشورها در رتبه‌بندی سرعت کلی شده است. ژاپن از نظر دسترسی در مکان دوم قرار دارد؛ اما سرعت متوسط شبکه LTE موجب شده است این کشور در جایگاه نهم میزان سرعت قرار بگیرد. همین مسئله برای ایالات متحده تکرار شده است و بین رتبه دسترسی و سرعت این کشور ۲۰ پله اختلاف وجود دارد که نشانگر استفاده بسیار اپراتورهای این کشور از شبکه CDMA است. به‌آسانی می‌توان پی برد که گستردگی میزان سرعت در کشورهای مختلف بسیار بیشتر از اختلاف بین دسترسی در آن‌ها است. اولین کشور در این رده‌بندی، اینترنتی با سرعت ۱۹ برابر بیشتر از آخرین کشور یعنی افغانستان در اختیار دارد. با فاصله گرفتن از صدر لیست، شاهد کاهش قابل ملاحظه سرعت هستیم؛ به‌طوری که تنها دو کشور سرعتی بیشتر از ۳۰ مگابیت بر ثانیه در اختیار دارند. ۹ کشور میانگینی برابر یا بیشتر از ۲۰ مگابیت بر ثانیه دارند و ۲۱ کشور، کمتر از مقدار ۵ مگابیت بر ثانیه کسب کردند. در جمع بندی کلی سرعت میانگین در تمامی کشورهای شرکت‌کننده در این آزمایش، ۸.۵ مگابایت بر ثانیه است که به این ترتیب، کشور ما اختلاف قابل توجهی با این مقدار دارد.

با رسم نمودار میزان دسترسی بر میانگین سرعت، می‌توان به‌صورت اجمالی‌تر به این ارزیابی توجه کرد. این نمودار می‌تواند به‌جای بیان کردن جداگانه عملکرد هر یک از عوامل دخیل در اتصال LTE، تصویری جامع از میزان رشد هر کشور نسبت به سایر کشورها در این زمینه ارائه دهد. به دلیل میزان دسترسی مناسب در بیشتر کشورها، شاهد قرارگیری آن‌ها در بالای نمودار هستیم؛ اما اختلاف بسیار زیاد در میانگین سرعت، باعث پراکندگی آن‌ها شده است. با حرک از چپ به راست می‌توانیم گروه‌‌هایی گوناگون از کشورهایی با وضعیت توسعه یکسان در شبکه اینترنت همراه را مشاهده کنیم.

ستون ابتدایی از چپ، کشورهای با سرعت کمتر از ۵ مگابیت بر ثانیه را نشان می‌دهد. این ستون بیشتر شامل کشورهای درحال‌توسعه از آفریقا و آسیا است که فاقد شبکه 4G هستند یا در سال‌های اخیر اقدام به توسعه زیرساخت مربوط به این شبکه کردند. در ستون بعدی شاهد کشورهایی با میانگین سرعت ۵ الی ۱۰ مگابیت بر ثانیه هستیم. کشورهای آمریکا لاتین، خاورمیانه و اروپای شرقی بیشتر در این قسمت قرار گرفتند که چندین سال است به‌صورت تجاری شبکه LTE را در اختیار دارند ولی همچنان در حال تکمیل این شبکه هستند و کاربران آن‌ها هنوز به‌صورت کامل به 4G مهاجرت نکردند. بیشتر کشورهای مورد آزمایش در این دو ستون قرار می‌گیرند. در پایان شاهد مواردی در پایین نمودار هستیم و می‌توان پی برد که فناوری 2G در این کشورها هنوز نقش کلیدی را ایفا می‌کند.

آخرین عامل مورد ارزیابی در این آزمایش، میزان نفوذ وای-فای در نظر گرفته شده است. در بسیاری از کشورها، وای-فای همچنان بسیار مهم‌تر از 3G و 4G به شمار می‌رود. در هلند بیش از سه‌چهارم اتصال‌های صورت‌گرفته در آزمایش توسط شبکه وای-فای بوده است. در ۴۶ کشور دیگر، کاربران بیش از ۵۰ درصد مواقع وای-فای را به شبکه موبایل ترجیح دادند. عامل‌های بسیاری روی این مقدار اثر می‌گذارند که از جمله آن‌ها می‌توان به دسترسی و قیمت شبکه خانگی، هزینه‌های مربوط به اتصال همراه، گسترش وای-فای عمومی و حتی برخی موارد تأثیرگذار فرهنگی اشاره کرد. به همین دلیل نمی‌توان تنها از طریق ارزیابی یک عامل به علت محبوبیت وای-فای در یک کشور پی برد. برای مثال کره جنوبی یکی از پیشرفته‌ترین اتصال‌های پهن‌باند یا خانگی را در اختیار دارد؛ اما در رده‌بندی، هجده کشور بالاتر از آن قرار گرفتند.

در میان ۲۰ کشور ابتدایی از نظر میزان استفاده از وای-فای شاهد گستردگی بسیار فراوانی هستیم. چندین قدرت برتر اقتصاد جهانی در این میان قرار دارند و در سوی دیگر شاهد حضور عراق، عربستان سعودی، ترینیداد و توباگو و جمهوری دومینیکن هستیم. گویان کمترین میزان دسترسی به اینترنت پرسرعت همراه را دارد؛ اما همچنان ۵۰.۶ درصد استفاده از وای-فای را دارا است. به نظر می‌رسد کاربران این کشور به دلیل پوشش نامناسب 3G و 4G مجبور هستند به استفاده سنگین‌تر از وای-فای روی بیاورند.

بدون شک وای-فای تأثیر بسیاری بر اینترنت همراه دارد؛ اما مشخص نیست که این تأثیرگذاری تا چه زمانی ادامه خواهد داشت. بیشتر کشورها در حال بهبود شبکه 4G خود هستند و به‌زودی شاهد حضور نسل پنجم خواهیم بود؛ اما ممکن است شاهد افزایش اختلاف میان این فناوری و وای-فای باشیم. البته برای کاربران موبایل تفاوت چندانی بین شبکه 4G با سرعت ۳۰ مگابایت بر ثانیه و اینترنت وای-فای با سرعت ۵۰ الی ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه حس نمی‌شود؛ اما قطعا استفاده از وای-فای هزینه کمتری در پی خواهد داشت. در بسیاری از کشورها، هزینه‌های مربوط به اینترنت همراه بخش عمده‌ای از بودجه ماهانه کاربران را به خود اختصاص می‌دهد. تا زمانی که  استفاده از 4G به ازای هر گیگابایت هزینه‌ی بالایی دارد، کاربران برای کاهش هزینه‌های خود، همچنان به استفاده از وای-فای با قیمت مناسب‌تر یا حتی رایگان ادامه خواهند داد.