هفت پتنت فیسبوک که می‌تواند موجب نگرانی کاربران باشد
از زمان شروع فعالیت عمومی فیسبوک در سال ۲۰۱۲، هزاران پتنت توسط این شرکت به ثبت رسیده‌اند. یکی از این پتنت‌ها به استفاده از دوربین جلو جهت تحلیل حالات چهره و تشخیص حالاتی همچون بی‌حوصلگی یا تعجب از مطالب دیده شده در صفحه‌ی شخصی فیسبوک مربوط می‌شود. یکی دیگر از این پتنت‌ها از میکروفون گوشی شما استفاده می‌کند تا تشخیص دهد مشغول تماشای کدام برنامه‌ی تلویزیونی هستید. پیش‌بینی این‌که آیا در آینده ازدواج خواهید کرد و وضعیت مالی‌تان چگونه خواهد بود و حتی ثبت میزان خواب افراد از جمله مواردی هستند که در این پتنت‌ها به چشم می‌خورند.
بررسی صدها پتنت ارائه شده توسط فیسبوک نشان می‌دهد که این شرکت در اندیشه‌ی بررسی تمام جنبه‌های زندگی کاربران بوده است؛ جنبه‌هایی اعم از این که کجا هستید، با چه کسی وقت می‌گذرانید، آیا درگیر یک رابطه‌ی احساسی هستید، در مورد کدام برندها و سیاستمداران صحبت می‌کنید و غیره. این شرکت حتی تلاش کرده پتنتی را به ثبت برساند که به پیش‌بینی زمان مرگ دوستان شما مربوط می‌شود.
در عین حال، شرکت تحت هدایت مارک زاکربرگ بارها و بارها اعلام کرده که پتنت‌های ارائه شده توسط آن‌ها به معنی برنامه‌ریزی جهت ارائه‌ی محصولاتی مرتبط با پتنت‌ها نیست. آلن لو که به‌عنوان معاون، مشاور دوم و ریاست بخش مالکیت معنوی فیسبوک به ایفای نقش پرداخته در این رابطه می‌گوید:
اغلب فناوری‌های مشخص شده در این پتنت‌ها در هیچ‌کدام از محصولات ما به کار نرفته‌اند و در آینده نیز به کار نخواهند رفت.
علی‌رغم انتقادات شدید وارد شده به سیاست‌های حریم خصوصی این شرکت و تعهد زاکربرگ برای بهبود این سیاست‌ها؛ پتنت‌های این شرکت تنها نشان دهنده‌ی تعهد زاکربرگ و همکارانش نسبت به جمع‌آوری اطلاعات شخصی کاربران است. یکی از اساتید حقوق دانشگاه نیویورک به‌نام جیسون شولتز در این رابطه می‌گوید:
مجموعه پتنت‌های یک شرکت به‌منزله‌ی نقشه‌ای است که نشان می‌دهد فناوری‌های یک شرکت به چه سمتی می‌روند.
در ادامه با هفت پتنت فیسبوک آشنا می‌شویم که نشان می‌دهند این شرکت در اندیشه‌ی جمع‌آوری و استفاده از اطلاعات شخصی شما بوده است.
خواندن روابط شما
یکی از پتنت‌های فیسبوک به پیش‌بینی این مسئله مربوط می‌شود که آیا درگیر یک رابطه‌ی عاطفی هستید یا خیر. برای این کار دفعات بازدید شما از صفحه‌ی شخصیِ دیگر کاربران، تعداد افراد دیده شده در تصویر پروفایل‌تان و درصد دوستانی که از جنس مخالف هستند مورد بررسی قرار می‌گیرند.
طبقه‌بندی شخصیت شما
یکی دیگر از این پتنت‌ها پیشنهاد می‌کند تا از مطالب ارسالی و پیام‌های شما برای تعیین ویژگی‌های شخصیتی شما استفاده گردد. در این روش ویژگی‌هایی همچون میزان برون‌گرایی، آزاداندیشی یا ثبات روحی شما تعیین می‌شود و از این ویژگی برای تعیین اخبار یا تبلیغات مناسب برای کاربر استفاده می‌شود.
پیش‌بینی آینده
فیسبوک در یکی از پتنت‌های خود در اندیشه‌ی استفاده از مطالب ارسالی، پیام‌ها، تراکنش‌های کارت اعتباری و داده‌های مکانی شما بوده تا بتواند مهم‌ترین اتفاقات زندگی همچون تولد، مرگ یا فارغ‌التحصیلی را پیش‌بینی کند.
شناسایی دوربین شما
اهالی منلوپارک در یکی دیگر از پتنت‌های خود در فکر استفاده از ویژگی‌های خاص یک دوربین بوده‌اند. برای مثال، پیکسل‌های معیوب و خراش‌های لنز دوربین شما می‌توانند به «امضای» آن دوربین تبدیل شوند. از این ویژگی‌ها در الگوریتمی استفاده می‌شود که مشخص می‌کند چه افرادی از دوربین شما برای ارسال تصاویر استفاده می‌کنند. چنین مسئله‌ای نشان‌دهنده‌ی آشنایی شما با آن اشخاص است؛ حتی اگر در گذشته با این افراد ارتباطی نداشته‌اید. همچنین، استفاده‌ی مشترک از یک دوربین توسط شما و دوست‌تان، می‌تواند نشان دهنده‌ی رابطه‌ی نزدیک شما با وی باشد.
گوش دادن به محیط اطراف
از جمله پتنت‌هایی که درخواست ثبت آن توسط فیسبوک داده شده است، می‌توان به استفاده از میکروفون برای شناسایی برنامه‌های تلویزیونی اشاره کرد که کاربران تماشا می‌کنند. علاوه بر این، پتنت مورد بحث به تشخیصِ بسته شدن صدای تلویزیون در زمان پخش آگهی‌های تبلیغاتی نیز اشاره می‌کند. در این پتنت از الگوی تداخل الکترونیکی ایجاد شده توسط کابل برق تلویزیون هم برای حدس زدن این‌که چه برنامه‌ای در حال پخش است استفاده می‌شود.
ثبت کارهای روزمره‌ی شما
یکی دیگر از پتنت‌هایی که تقاضای ثبت آن توسط فیسبوک داده شده است، به فعالیت‌های روزانه‌ی کاربران مربوط می‌شود. بر اساس این ایده، فعالیت‌های ثابت کاربران طی هفته ثبت شده و اگر تغییری در آن ایجاد شود اعلانیه‌ای به دیگر کاربران ارسال شده و آن‌ها را از این تغییر آگاه می‌سازد. علاوه بر این، در این پتنت، جهت شناسایی محل زندگی کاربر، موقعیت مکانی وی در نیمه‌شب‌ها چک می‌شود.
شناسایی عادات کاربران
در پتنت شناسایی عادات کاربران، پیشنهاد شده تا رابطه‌ی میان موقعیت مکانی گوشی شما و دوستان‌تان تشخیص داده شود. از این طریق می‌توان مشخص کرد که با کدام‌یک از دوستان‌تان مراودات نزدیک‌تری دارید. همچنین، در این پتنت پیشنهاد شده تا ساعات بی‌حرکت ماندن گوشی شما تشخیص داده شود؛ از این روش می‌توان برای تعیین مدت زمان خواب کاربران استفاده کرد.
در برخی موارد، شرکت‌ها از پتنت‌ها به‌عنوان ابزاری دفاعی استفاده می‌کنند. آن‌ها پتنت‌هایی را به ثبت می‌رسانند تا در مسیر توسعه‌ی فناوری‌های جدید، رقبا را شکست دهند؛ هرچند ممکن است خودشان نیز قصد استفاده‌ی عملی از این پتنت‌ها را نداشته باشند. چنین مسئله‌ای ممکن است در رابطه با برخی از پتنت‌های فیسبوک نیز صادق باشد. بسیاری از این پتنت‌ها در رابطه با جمع‌آوری، تحلیل، به‌کارگیری و دسته‌بندی اطلاعات شخصی جهت ارائه به آگهی‌دهندگان است؛ بر اساس الگوی تجاری فیسبوک، چنین کاری برای ادامه‌ی بقای فیسبوک حیاتی است. در سه‌ماهه‌ی اول سال ۲۰۱۸، نزدیک به ۹۹ درصد درآمد فیسبوک از محل تبلیغات کسب شده بود.
مادامی که فیسبوک به جمع‌آوری اطلاعات شخصی می‌پردازد، باید مراقب این مسئله نیز باشیم که ممکن است در مواردی از اطلاعات جمع‌آوری شده جهت مقاصدی متفاوت از تبلیغات هدفمند استفاده شود. از میان چنین مقاصد شومی می‌توان به جهت‌دهی عقاید رای‌دهندگان و تغییر احساسات کاربران اشاره کرد. به گفته‌ی جنیفر کینگ، مدیر بخش حریم‌خصوصیِ مصرف‌کنندگان در مرکز اینترنت و جامعه‌ی دانشگاه حقوق استنفورد، چنین کاری می‌تواند «نتایجی ملموس» با خود به همراه آورد.
دیگر شرکت‌ها نیز پتنت‌هایی را به‌ثبت رسانده‌اند که می‌توانند موجب تعجب یا وحشت کاربران شوند. در این میان می‌توان به دست‌بند ویژه‌ی ردیابی کارکنان انبارهای آمازون و خرس عروسکی گوگل اشاره کرد که به دوربین و میکروفون مجهز است.
با بیش از دو میلیارد کاربر فعال ماهانه که اکثر آن‌ها افکار و احساسات‌شان را از طریق فیسبوک به اشتراک می‌گذارند؛ این شبکه‌ی اجتماعی در حال جمع‌آوری حجم بی‌سابقه‌ای از اطلاعات شخصی ما است. یکی از اساتید مطالعات رسانه‌ای در دانشگاه ویرجینیا به نام سیوا وایدیانیثان می‌گوید:
من شاهد نشانه‌ای مبنی بر تغییر رویه‌ی فیسبوک در تعهد این شرکت نسبت به تحت نظر گرفتن تمام اعمال ما، ثبت این اعمال و سو‌استفاده از تمام آن‌ها نبوده‌ام.
نظرات