پایتون، زبانی که برنامه نویسی کامپیوتر را همه‌گیر کرد
خیدو فان‌روسوم، دانشمند علوم رایانه هلندی تصمیم گرفت در دسامبر ۱۹۸۹ در تعطیلات کریسمس روی پروژه‌ای شخصی کار کند. او که از کم‌وکاستی‌های دیگر زبان‌های برنامه‌نویسی رایانه خسته شده بود، دست به کار شد و زبان برنامه‌نویسی خودش را ساخت. فان‌روسوم برای ساخت زبان برنامه‌نویسی‌اش سه اصل ساده و ابتدایی داشت:
فان‌روسوم برای انتخاب نام زبان برنامه‌نویسی خود از گروه کمدی انگلیسی به‌نام مونتی پایتون (Monty Python) الهام گرفت و نام آن را پایتون گذاشت. همچنین نام package repository این زبان برنامه‌نویسی از نام یکی از قسمت‌های کمدی محبوب فان‌روسوم، یعنی چیزشاپ (Cheese Shop)، انتخاب شده است.
تقریبا سی سال بعد از اختراع فان‌روسوم، این زبان برنامه‌نویسی محبوب شد و تعداد جستوجوهای پایتون در گوگل از تعداد جستوجوهای کیم کارداشیان، ستاره‌ی هالیوودی پیشی گرفت. تعداد پرس‌وجوها درباره‌ی زبان برنامه‌نویسی پایتون تا سال ۲۰۱۰ بیش از سه برابر شده بود؛ درحالی‌که نمودار تعداد پرس‌وجوی دیگر زبان برنامه‌های نویسی معمولا با گذشت زمان، یکنواخت یا حتی نزولی است.
براساس گزارش انجمن برنامه‌نویسی اِستَک اُوِرفِلو (Stack Overflow)، زبان پایتون نه‌تنها میان توسعه‌دهندگان حرفه‌ای محبوبیت پیدا کرده؛ بلکه مردم عادی نیز به آن علاقه‌مند شده بودند. وبگاه کُدکادمی (Codecademy)، یکی از وبگاه‌های شناخته‌شده در زمینه‌ی آموزش زبان‌های برنامه‌نویسی نیز اعلام کرده پایتون یکی از زبان‌های محبوبی است که کاربران برای یادگرفتن آن به این وبگاه مراجعه می‌کنند.
زبان برنامه‌نویسی پایتون باعث شده بسیاری از افراد سردرگم در دنیای برنامه‌نویسی راه خود را پیدا کنند. پایتونیست‌ها (طرفداران پایتون) با کمک یکدیگر بیش از ۱۴۵هزار بسته‌ی نرم‌افزاری به Cheese Shop پایتون اضافه کرده‌اند که موضوعات مختلفی از نجوم تا توسعه‌ی بازی را پوشش می‌دهد.
فان‌روسوم، مخترع زبان برنامه‌نویسی پایتون، از محبوبیت نرم‌افزار خود لذت می‌بُرد؛ اما فشار نظارتی و لقبی که به او داده بودند، یعنی «دیکتاتور خیرخواه جاویدان» باعث شد از مدیریت زبانی که اختراع کرده کنار بکشد. او از این موضوع وحشت داشت که به بُت زندگی مردم تبدیل شود و دراین‌باره گفت:
من مشهوربودن را دوست ندارم و احساس راحتی نمی‌کنم؛ حتی گاهی اوقات احساس می‌کنم هر حرفی که می‌زنم یا هر کاری که انجام می‌دهم، بیش‌ازاندازه به آن توجه می‌شود.
درنهایت، او در ۱۲جولای سال جاری، پایتونیست‌ها را در مدیریت پایتون تنها گذاشت.
گسترش و محبوبیت زبان پایتون
پایتون زبان کاملی نیست و درمقایسه‌با سایر زبان‌های برنامه‌نویسی بهره‌وری و قابلیت‌های تخصصی کمتری دارد. به‌عنوان مثال، C و ++C زبان‌های سطح پایین‌تری هستند که به کاربر کنترل بیشتری روی پردازنده‌ی رایانه می‌دهند. زبان برنامه‌نویسی جاوا در ساخت اپلیکشین‌های بزرگ و پیچیده به‌کار گرفته می‌شود و جاوا اسکریپت برای ساخت اپلیکیشن‌های تحت وب مناسب است. زبان‌های برنامه‌نویسی دیگری نیز وجود دارند که هرکدام برای هدفی خاص استفاده می‌شوند.
بااین‌حال، سینتکس پایتون یا نحوه‌ی نوشتن آن به‌اندازه‌ای ساده است که یادگیری آن را آسان می‌کند. همچنین، وجود بستههای نرم‌افزاری شخص ثالث، پایتون را به زبانی همه‌منظوره تبدیل کرده که تطبیق‌پذیری آن با استفاده‌ی گسترده‌ی و کاربران زیاد آن ثابت شده است. برای نمونه، آژانس اطلاعات مرکزی از زبان برنامه‌نویسی پایتون برای هک‌کردن، شرکت فیلم‌سازی پیکسار از آن برای ساخت فیلم، گوگل برای کرال‌کردن صفحات وب‌سایت و اسپاتیفای در سیستم پیشنهاد آهنگ به کاربران خود از پایتون بهره گرفته است.
یکی از بستههای نرم‌افزاری کاربردی و جذاب پایتون برای پایتونیست‌ها در Cheese Shop، هوش مصنوعی است. کاربران به کمک این زبان می‌توانند شبکه‌هایی عصبی بسازند که از ارتباطات مغز برای پیداکردن الگوی بین داده‌های حجیم استفاده می‌کند. فان‌روسوم می‌گوید پایتون به زبان برنامه‌نویسی محبوب محققان هوش مصنوعی تبدیل و بستههای نرم‌افزاری زیادی برای آن ساخته شده است.
البته همه‌ی پایتونیست‌ها تا این اندازه جاه‌طلب نیستند. زک سیمز، رئیس وبگاه Codecademy معتقد است بسیاری از بازدیدکنندگان وب‌سایت دنبال مهارت‌هایی هستند که در کارهای غیرفنی به آن‌ها کمک کند. به‌عنوان مثال، بازاریابان از پایتون برای ساخت مدل‌های آماری استفاده می‌کنند که میزان تأثیرگذاری پویش تبلیغاتی را اندازه‌گیری می‌کند. دانشجویان برای بررسی درستی توزیع نمره‌ها از پایتون بهره می‌گیرند و حتی روزنامه‌نگاران به‌منظور جمع‌آوری داده‌های مدنظرشان با پایتون برنامه‌نویسی می‌کنند. پایتون همچنین برای کاربران حرفه‌ای صفحه‌گسترده (Spreadsheets) دردسترس است.
استفاده از این زبان برنامه‌نویسی بسیار گسترده شده است؛ به‌طوری‌که حتی سیتی‌گروپ (Citigroup)، یکی از بانک‌های آمریکایی، دوره‌ی پایتون برای تحلیل‌گران کارآموز برگزار می‌کند. وب‌سایت کاریابی eFinancialCareers نیز گزارش داده تعداد متقاضیان مربی پایتون در سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ بیش از چهار برابر شده است. بااین‌حال، برخی تحلیل‌گران از افزایش محبوبیت این زبان ابراز نگرانی کرده‌اند. سیزر برا، مشاور شرکت Bain & Company، درباره‌ی محبوبیت زبان پایتون هشدار داده و گفته است:
ترسناک‌ترین موضوع در فراگیرشدن یک ابزار این است که شخصی نحوه‌ی استفاده از آن را یاد گرفته؛ اما نمی‌داند از درون چگونه کار می‌کند. شخصی که کار با پایتون را به تازگی یاد گرفته است، بدون نظارت فردی حرفه‌ای به نتایج دقیقی دست پیدا نخواهد کرد.
ربات جهانی فان‌روسوم
یکی از راه‌حل‌ها برای ازبین‌بردن مشکل کاربران تقریبا تازه‌کار این است که تمام جوانب زبان برنامه‌نویسی به آن‌ها آموزش داده شود. پایتون محبوب‌ترین زبان مقدماتی در دانشگاه‌های آمریکا در سال ۲۰۱۴ بوده است؛ اما فقط در رشته‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضی آموزش داده می‌شود. یکی از راه‌حل‌های کاربردی این است که علوم رایانه از دوران ابتدایی مدرسه به دانش‌آموزان آموزش داده شود. هادی پرتوی، رئیس بنیاد Code.org می‌گوید:
۴۰درصد مدارس آمریکا درحال‌حاضر چنین درس‌هایی برای دانش‌آموزان دارند؛ درحالی‌که در سال ۲۰۱۳، تنها ۱۰درصد آن‌ها برنامه‌نویسی را به دانش‌آموزان یاد می‌دادند. حدود دوسوم کودکان ده تا دوازده‌ساله در وبگاه Code.org حساب کاربری دارند. اگر پیشرفت‌کردن و خودکارشدن کارها به‌همین ترتیب ادامه پیدا کند، شاید ۹۰درصد والدین آمریکایی خواستار آموزش علوم یارانه به فرزندانشان شوند.
اینکه پایتون تا چه اندازه رشد می‌کند، هنوز معلوم نیست. زبان‌های برنامه‌نویسی بسیار محبوبی در گذشته وجود داشته‌اند که امروزه چندان طرفدار ندارند و به حاشیه رفته‌اند. در سال ۱۹۶۰، زبان برنامه‌نویسی فورترن (Fortran) در کل دنیا محبوب شده بود و به کارآموزان آموزش داده می‌شد. بیسیک (Basic) و پاسکال (Pascal) نیز از دیگر زبان‌هایی هستند که روزگاری در اوج محبوبیت بوده‌اند. هادی پرتوی نیز زبان جاوا اسکریپت را به‌عنوان زبان اصلی سایت Code.org انتخاب کرده است؛ زیرا انتخاب استاندارد برای انیمیشن‌سازی صفحات وب است.
هیچ زبان برنامه‌نویسی نمی‌تواند به شکل همه‌منظوره استفاده شود و تعیین محدوده و تخصص برای هرکدام از آن‌ها ضروری است. بااین‌حال، نمی‌توان این حقیقت را انکار کرد که خیدو فان‌روسوم زبانی را اختراع کرد که همیشه در یاد برنامه‌نویسان خواهد ماند.
نظرات