محدودیت‌های ارتباط ماهواره ای و آینده این فناوری

با وجود توانایی ماهواره‌ها برای فراهم آوردن پوشش گسترده، مشکلاتی از قبیل سرعت پایین، هزینه‌ی بالا و کند بودنِ پاسخ‌دهی در این فناوری از جمله مواردی هستند که به شکل‌گیری دیدگاهی منفی در رابطه با این ابزارها منجر شده‌اند.

از سوی دیگر، افرادی که از ارتباط ماهواره‌ای پشتیبانی می‌کنند، دیدگاهی کاملا متفاوت دارند. این افراد معتقد هستند ماهواره‌های مدرن که نه برای پخش برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی، بلکه به‌طور ویژه برای ارتباط اینترنتی طراحی شده‌اند، تونایی‌های بالقوه‌ی بالایی دارند. این ماهواره‌ها به کمک توانایی خود در فراهم آوردن پوشش گسترده‌ی جغرافیایی می‌توانند میلیون‌ها نفر را در نواحی محروم از پوشش ارتباطی مناسب، به اینترنت متصل کنند.

طی سالیان گذشته شرکت ViaSat چندین ماهواره‌ی جدید را به فضا فرستاده است. ضمن افزایش ظرفیت ارتباطی، ماهواره‌های ViaSat می‌توانند سرعت‌هایی تا ۱۰۰ مگابیت‌برثانیه را فراهم کنند. مدیرعامل این شرکت، مارک دنکبرگ هم از جمله افرادی است که علاقه‌مند است تا به ذهنیت‌های منفی در رابطه با اینترنت ماهواره‌ای پایان دهد.

دنکبرگ ادعا می‌کند که افراد ترجیح می‌دهند تا به همه‌ی نسل‌های فناوری ماهواره‌ای به یک چشم بنگرند و آن‌ها را مشابه قلمداد کنند. همین گرایش باعث می‌شود تا پیشرفت‌های اخیر در فناوری ماهواره‌ای نادیده گرفته شوند؛ این گرایش بر پایه‌ی این اعتقاد بنا شده که هنوز هم ماهواره‌ها فقط برای پخش برنامه‌های تلویزیونی مناسب هستند.

وی در این رابطه می‌گوید:

بزرگ‌ترین مشکل در صنعت ماهواره این است که مردم تمام ماهواره‌ها را شبیه به همدیگر قلمداد کرده و تفاوت‌ها را درک نمی‌کنند. این مسئله قابل درک است؛ چرا که در ۳۰ تا ۴۰ سال ابتدای کار ماهواره‌ها، بخش اعظم درآمد این صنعت از پخش برنامه‌های تلویزیونی حاصل می‌شد.

هزینه‌ی انتقال هر بیت داده توسط ماهواره‌ها بسیار بالا است؛ اما امکان رساندن اطلاعات به میلیون‌ها نفر وجود دارد و همین مسئله باعث می‌شود تا هزینه‌ها بین کاربران متعدد تقسیم شوند. به‌عبارت دیگر، اگر ماهواره‌ها اطلاعات را از یک منبع به تمامی مقاصد برسانند (از این روش با نام Broadcast یاد می‌شود)، امکان تقسیم هزینه‌ها وجود دارد. در مقابل، اگر ماهواره‌ها اطلاعات را از یک منبع به تنها یک مقصد برسانند (این روش Unicast نامیده می‌شود)، شاهد افزایش هزینه‌ها خواهیم بود.

دنکبرگ در ادامه می‌گوید:

اگر از ماهواره‌ها برای نقل‌وانتقال داده بهره می‌بردید، آیا از روش متفاوتی استفاده می‌کردید؟ پاسخ این سؤال مثبت است. و حالا که تقاضای کمتری برای پخش تلویزیونی وجود دارد، این گروه از ماهواره‌ها در حال تغییر کاربری جهت ارتباطات همراه هستند.

به‌ادعای دنکبرگ، ViaSat فاقد ماهواره‌های قدیمی است و همین مسئله آن‌ها را ترغیب می‌کند تا از فناوری‌های مدرن استفاده کنند. از نگاه وی، اینترنت اشیاء و فراهم‌سازی ارتباط اینترنتی ارزان و کارآمد برای جوامع روستایی از جمله موقعیت‌های پیش رو هستند. وی در این رابطه می‌گوید:

ما در حال به‌کارگیری فناوری ماهواره‌ای در چندین بازار تخصصی هستیم. یکی از این بازارهای در حال شکل‌گیری، چیزی است که از آن با «وای‌فای گروهی» نام می‌بریم. وای‌فای گروهی برای جوامعی استفاده می‌شود که به یکی از این دو دلیل به اینترنت متصل نیستند: محدودیت‌های جغرافیایی یا نبود انگیزه‌ی مالی برای ارائه‌ی خدمات به این مناطق.[کسب‌وکار] ما به شهرهایی وارد می‌شود که به‌طور معمول در نواحی دورافتاده و کوچک قرار دارند. در این شهرهای کوچک تنها چندصد نفر را پیدا می‌کنید که می‌خواهند ماهانه چندصد دلار برای ارتباط داده‌ای و صوتی هزینه کنند.فارغ از هزینه‌های برقراری ارتباط با مراکز داده‌ی اصلی، [در این مناطق] برقراری ارتباط سلولی صدها هزار دلار هزینه خواهد داشت. اما ما می‌توانیم با هزینه‌ی هزار دلاری یک پایانه‌ی ماهواره‌ای و چند ایستگاه تقویتی ایجاد کنیم تا ارتباط وای‌فای را به این جوامع برسانیم.

در چنین سناریویی، میزبانی از ترمینال ماهواره‌ای به یک شرکت یا سازمان محلی، برای مثال اداره‌ی پست، سپرده می‌شود و ساکنان آن منطقه می‌توانند با پرداخت هزینه به‌صورت پیش‌پرداخت، در سراسر منطقه به اینترنت دسترسی داشته باشند.

یکی از مشخصه‌های مهم در ارزیابی عملکرد شبکه‌ها، وقفه (Latency) است؛ این مشخصه را می‌توان به‌عنوان زمان لازم برای جابه‌جایی داده‌ها بین گره‌های شبکه تعریف کرد. هرچند در شبکه‌های ماهواره‌ای سرعت انتقال اطلاعات بالاتر از دیگر شبکه‌های رقیب است؛ اما دنکبرگ هم بر این مشکل واقف است که میزان وقفه در ارتباط ماهواره‌ای همچنان بالاتر از دیگر انواع ارتباط است. مدیرعامل ViaSat معتقد است که فقدان جایگزین مناسب با قیمت قابل قبول، باعث می‌شود تا کاربران در جوامع کوچک با مشکل وقفه کنار بیایند. وی در ادامه می‌افزاید:

ما می‌توانیم ارتباط پرسرعت را با کارایی مناسب عرضه کنیم. [اگر قرار باشد] بین گزینه‌هایی با سرعت، ظرفیت و هزینه‌ی برابر یکی را انتخاب کنید، قطعا به‌سراغ گزینه‌ای می‌روید که کمترین وقفه را داشته باشد. ولی اگر سایر انتخاب‌ها با مشکلاتی نظیر ترافیک یا هزینه‌ی بالا همراه هستند؛ حاضر به انتخاب گزینه‌ای می‌شوید که وقفه‌ی بالاتری دارد.

وی در این رابطه می‌گوید:

مکزیکی‌‌ها برنامه‌ی زیادی داشتند تا خدمات دولتی را در مناطق دورافتاده ارائه کنند؛ اما این خدمات ضعیف بودند، چرا که پهنای باند کافی وجود نداشت تا هزینه‌ای به آن خدمات اختصاص یابد. در نتیجه، دولت از نظر هزینه‌های واگذاری امتیازات و بخشودگی‌های مالیاتی (از ViaSat) حمایت کرد.دولت برزیل هم شرکتی به‌نام Telebras را در تصاحب داشت که در زمینه‌ی زیرساخت‌های ارتباطی فعالیت می‌کرد. این شرکت نقش یک واسطه را داشت و به‌طور مستقیم به اینترنت متصل نبود. آن‌ها برای ارائه‌ی اینترنت در مدارس و ارائه‌ی سرویس اینترنت بی‌سیم (با تعرفه‌های پیش‌پرداخت‌شده) با ما به توافق رسیدند.

لحظه‌ی پرتاب ماهواره‌ی ViaSat-1

امیدهایی وجود دارد که در آینده دولت‌ها به ارتباط ماهواره‌ای به‌عنوان یکی از چند گزینه‌ی پیش رو برای ارتباط با اینترنت نگاه کنند.

به‌عقیده‌ی مدیرعامل ViaSat، سیاستمداران و تصمیم‌گیرندگان نباید صرفا خود را به راهکارهای مبتنی بر فیبرنوری محدود کنند؛ چرا که در چنین حالتی، بخش زیادی از سرمایه‌ی عمومی تنها به یک نوع فناوری اختصاص می‌یابد. وی در این رابطه می‌گوید:

فکر نمی‌کنم راهکاری وجود داشته باشد که پاسخگوی انواع نیازها باشد. برخی از دولت‌ها خواستار استفاده از راهکارهایی هستند که تنها بر فیبر نوری یا فناوری 5G متکی هستند. در چنین شرایطی، شما مجبور خواهید شد تا برخی ضعف‌ها را بپذیرید. می‌بینیم که در بسیاری از موارد، سرعت، حجم داده‌های منتقل شده و پهنای باند مهم‌تر از وقفه‌ی شبکه هستند. از نگاه من، پیام اصلی این است که قبل اختصاص بودجه، به نیازهای خود نگاهی داشته باشیم و ببینیم که آیا در بازار آزاد راهکاری برای نیازهای ما وجود دارد.

مجموعه‌ی ViaSat هم معتقد است که می‌تواند مرزهای فناوری ارتباط ماهواره‌ای را جابه‌جا کند. دنکبرگ از امکان برقراری ارتباط با سرعت ۱۰ ترابیت‌برثانیه صحبت می‌کند؛ اما در حال حاضر تمرکز آن‌ها بر کاهش هزینه‌ها معطوف شده است، چیزی که می‌تواند منجر به افزایش جذابیت فناوری ارتباط ماهواره‌ای از نگاه مشتریان شود.

دنکبرگ در این رابطه می‌گوید:

ما دیدگاهی در رابطه با ارتباطات ماهواره‌ای توصیف می‌کنیم که پیش از این وجود نداشته است. ما در حال سرمایه‌گذاری در ماهواره‌های جدید هستیم و تلاش می‌کنیم تا این الگوی تجاری را به سودآوری برسانیم. ما می‌خواهیم نشان دهیم که در این حوزه تقاضا وجود دارد؛ تقاضایی که در مجموع بسیار بالا بوده و نشان‌دهنده‌ی رشد بازار است.اگر موفق به انجام این کار شویم، آینده‌ی روشنی پیش روی ما قرار خواهد داشت. همه‌چیز به فراهم‌آوردن راهکارهایی بستگی دارد که برای تمامی کاربران مفید هستند.