طرح یوتیوب برای کنترل ویدئوهای تئوری توطئه شکست خورد

شش ماه پیش و پس از آنکه فشارها بر یوتیوب شدت گرفت، این سایت به‌اشتراک‌گذاری ویدئو اعلام کرد الگوریتم‌های خود را طوری اصلاح می‌کند تا ویدئوهایی را که اطلاعات غلط با جهت‌گیری‌های مخرب دراختیار کاربران قرار می‌دهند، کمتر برای تماشا به کاربران پیشنهاد کند. این کار گامی بزرگ برای شرکتی بود که سال‌ها است مردم را به‌سمت محتواهای احساس‌گرایانه‌ی روبه‌رشدی سوق می‌دهد که نه‌تنها اطلاعات غلط و خطرناک را شامل می‌شود؛ بلکه کاربران را چنان مجذوب و غرق خود می‌کنند که ساعت‌ها پای نمایشگرها می‌نشینند و بدین‌ترتیب، درآمد زیادی را از تبلیغات در این سایت روانه‌ی جیب‌های صاحبان کانال‌ها می‌کنند.

اعلام این خبر در ژانویه‌ی گذشته موجب انتشار هراس در میان شبکه‌های ترویج‌دهنده‌ی تئوری توطئه (Conspiracy Theories) در یوتیوب شد که رشدی قارچ‌گونه در این شبکه‌ی رسانه‌ای دارند. مجری کانال JustInformed Talk که درحدود ۲۵۰ هزار مشترک دارد و در ترویج نظریه‌های کیواِنان (QAnon) و ادعاهای بی‌پایه‌واساس درباره‌ی سیاست‌مداران دموکرات می‌کوشد، در ویدئویی در ماه فوریه هشدار داد که اقدام جدید یوتیوب به‌طور حتم امکان جذب بازدیدکننده‌ی بیشتر به‌وسیله‌ی صفحه‌هایی مانند صفحه‌ی وی را از بین خواهد برد.

ایجاد تغییر در سطح تولیدات ویدئویی می‌تواند بر رشد کانال‌ها تأثیر بگذارد؛ اما با توجه به اینکه پایگاه‌های مشترکان بی‌شمار این کانال‌های یوتیوب همچنان مشغول استفاده و به‌اشتراک‌گذاری محتوای آن‌ها در محل‌های دیگر هستند، آن‌ها همچنان مشغول جذب بازدیدکنندگان جدید هستند و درنتیجه، سازندگان آن‌ها بدون ترس و نگرانی، به‌ روال گذشته به کار خود ادامه می‌دهند. تئوریسین‌های توطئه از انگیزه‌های مالی چشمگیری برای انتشار اطلاعات غلط و ارائه‌ی تیترهای زرد و مخاطب‌پسند (Clickbait) برای جذب کلیک‌های بیشتر برخوردار هستند. آن‌ها همچنان می‌توانند جنبه‌های تجاری کار خود را در این کانال‌ها ارتقا‌ ببخشند و آیتم‌های جذب سرمایه و حتی فروش کالا را در ویدئوهای خود بگنجانند. همچنین، می‌توانند ازطریق برنامه‌ی کسب درآمد یوتیوب، سهم خود را از درآمدهای حاصل از تبلیغات در محتوای کانال خود دریافت کنند. این پرداخت‌ها گاهی مبلغ هنگفتی هستند.

سخن‌گوی یوتیوب به هاف‌پست گفته است پیشنهاد تماشای ویدئوهای مربوط به محتواهایی حاوی اطلاعات غلط و مخرب به کاربران به نصف کاهش یافته است. ویدئوهایی که یوتیوب به کاربرانش پیشنهاد می‌دهد، از اهمیت فراوانی برای آن دسته از صفحه‌های نوپایی برخوردار است که به‌دنبال بیشترکردن بازدیدکنندگان خود هستند. بااین‌حال، این تغییرات تا حد زیادی نتوانسته است در ازبین‌بردن یا کاهش نفوذ کانال‌های پرطرفداری مانند JustInformed Talk موفق عمل کند که تئوری توطئه را ترویج می‌کنند. این‌ها کانال‌هایی هستند که الگوریتم یوتیوب با بخشیدن تعداد زیادی از دنبال‌کنندگان وفادار به آن‌ها، درحقیقت آن‌ها را به دام رسوایی و بدنامی کشانده است.

شبکه‌ی Next News کانالی ویژه‌ی تئوری توطئه با گرایش‌های افراطی راست‌گرایانه است و به‌گونه‌ای طراحی شده است که ظاهری مانند یکی از منابع خبری مجاز داشته باشد. این شبکه بیش از یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار مشترک دارد و در طول روز، ویدئوهای زیادی ازجمله اخبار جعلی را با کاربرانش به‌اشتراک می‌گذارد. شبکه‌ی مزبور هم که اعتبار آن به تأیید یوتیوب رسیده است، در گذشته ویدئوهای زیادی حاوی اخبار دروغین منتشر کرده است؛ از قبیل اینکه کارمن یولین کروز، شهردار شهر مصیبت‌زده‌ی سن‌خوزه در پورتوریکو، به‌اتهام فساد درباره‌ی کمک‌های مالی مربوط به خسارت‌دیدگان دستگیر شده است؛ نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا، در حالت مستی سخنرانی ایراد کرده است؛ بیل کلینتون، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، به نوجوانی تجاوز کرده است؛ بنیاد کلینتون با قتل زوج کانادایی در ارتباط است؛ مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها مردم را به تزریق واکسن آنفلوانزا ترغیب می‌کنند و... .

این کانال را گری فرانچی اداره می‌کند که نظریه‌پرداز برجسته‌ای در حوزه‌ی توهم توطئه است و همیشه یوتیوب را متهم می‌کند که او را هدف تلاش‌های خود برای سانسور احزاب و دیدگاه‌های سیاسی قرار داده‌ است. این روایتی است که غالبا تندروهایی در جناح راست مطرح می‌کنند و می‌کوشند خودشان را به‌عنوان قربانیان شرکت‌های بزرگ فناوری دنیا جا بزنند. فرانچی و سایر نظریه‌پردازان توطئه با بهره‌بردن از تغییرات اعمال‌شده در الگوریتم‌های یوتیوب و استفاده از آن به‌عنوان ابزاری برای تقویت پایه‌های اجتماعی‌شان به‌منظور افزایش محبوبیت در میان مردم، درواقع سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی روی این تغییرات کرده‌اند.

اکنون، این شما هستید که باید به ما کمک کنید تا بازدیدکنندگان جدیدی پیدا کنیم. لطفا Next News را به دوستانتان معرفی کنید. وقتی سر میز شام نشسته‌اید، به دیگران گزارش بدهید و بگویید چقدر Next News و گری فینچر را دوست دارید.

فرانچی درخواست سایت هاف‌پست را برای مصاحبه بدون‌ پاسخ گذاشته است. او در ویدئو دیگری که هفته‌ی پیش منتشر شد، مخاطبان خود را «عامل ادامه‌ی حیات» کانال خود نامید و گفت:

چون یوتیوب امکان یافتن بازدیدکنندگان جدید را از ما گرفته است، حالا دیگر برای بزرگ‌ترشدن به‌طور کامل به شما نیاز داریم.

شایان ذکر است تنها یک ساعت پس از آپلود، این ویدئو ۳۰ هزار بار دیده شد. حتی در شرایط کنونی نیز ویدئوهای فرانچی به‌طور میانگین ۲,۱۸۵ دلار به‌طور روزانه برای او درآمد به‌همراه دارد و درآمد سالانه‌اش تا ۸۸۵ هزار و ۶۰۰ دلار نیز رسیده است. علاوه‌براین، برخلاف ادعاهای مکرر وی مبنی بر اینکه یوتیوب «دسترسی وی به بازدیدکنندگان جدید را قطع کرده است»، شمار مشترکان کانال او پیوسته در حال افزایش است.

شمار کل مشترکان این کانال نیز همچنان در حال افزایش است. این امر نشان می‌دهد تئوری‌های کیواِنان و دروغ‌های دیگر هواداران پروپاقرصش که این کانال برای کسب درآمد منتشر می‌کند، همچنان افراد بیشتری را به‌سوی این پلتفرم می‌کشاند. گیوم چاسلت (Guillaume Chaslot)، مهندس سابق گوگل است که به طراحی الگوریتم جدید یوتیوب کمک کرده است. به‌اعتقاد چاسلت، این اقدام یوتیوب بسیار دیر انجام شده است:

در خیلی از موارد، آسیب‌های وارد‌شده را نمی‌توان برطرف کرد.

این موضوع فقط کانال‌های تئوری توطئه را شامل نمی‌شود که برخلاف تلاش‌های یوتیوب برای محدودکردنشان، همچنان به رشد خود ادامه می‌دهند. دو ماه پس از آنکه یوتیوب اعلام کرد می‌خواهد انتشار اطلاعات غلط را در سایت خود متوقف کند، کانال بسیار کوچک و بی‌اهمیت Evil Preston ویدئویی حاوی توهم توطئه درباره‌ی مرگ نپسای هسل (Nipsey Hussle)، رپر آمریکایی، منتشر کرد که آمار بازدید از آن به‌سرعت به سه‌میلیون و ۱۰۰ هزار بار رسید و تعداد مشترکان این کانال را تنها در عرض دو روز، از کمتر از ۸۰۰ نفر به بیشتر از ۱۲ هزار نفر رساند. از آن زمان به‌بعد، مشترکان این کانال به حدود ۲۰ هزار نفر رسیده؛ درحالی‌که همچنان به انتشار اخبار کذب درباره‌ی هسل و سایرین مشغول است.

تلاش‌های یوتیوب برای جلوگیری از انتشار اطلاعات غلط در این پلتفرم، برنامه‌ای در دست پیشرفت است که تنها بخشی از اقدامات در دست اجرای ما برای بهبود تجربه‌ی کاربران به‌شمار می‌آید. ما این تغییرات را به‌تدریج و به‌صورت مستمر در ایالات متحده اعمال می‌کنیم و با اصلاح سیستم ویدئوهای پیشنهادی و افزایش دقت آن‌ها در طول زمان، آن را به کشورهای دیگر هم تسری خواهیم بخشید.

در ماه مارس و با افزایش درخواست‌ها برای اعتبارزدایی یا ممنوعیت ویدئوهای تئوری توطئه، یوتیوب با هدف افشاگری درباره‌ی این مطالب اقدام دیگری انجام داد. آن‌ها در کنار این گونه ویدئوها، افزودن لینک‌هایی به صفحات مرتبط با موضوع را در ویکی‌پدیا آغاز کردند. چاسلت معتقد است این لینک‌ها که قرار است اطلاعاتی وابسته به محتوا و متن دراختیار کاربران قرار بدهند تا آن‌ها خود درباره‌ی موضوع نتیجه‌گیری کنند، به‌ همان‌ اندازه تأثیرگذار هستند که درج برچسب‌های هشدار روی پاکت‌های سیگار:

از هیچی بهتر هستند؛ اما مطمئن نیستم تأثیر زیادی بگذارند.

برای مثال، درباره‌ی ویدئوهایی که ادعا می‌کنند زمین تخت یا ادعای فرود انسان بر ماه جعلی است، بازدیدکنندگان به صفحاتی در ویکی‌پدیا ارجاع داده می‌شوند که حاوی توضیحاتی در مخالفت با آن‌ها است. باوجوداین، درباره‌ی ویدئوهای خطرناک دیگری مانند مواردی که سعی می‌کنند تئوری فرازلدریپ (Frazzledrip) را در رابطه با کلینتون تبلیغ کنند، ویکی‌پدیا هیچ راه‌حلی ندارد. هیچ صفحه‌ای در ویکی‌پدیا وجود ندارد که بگوید هیلاری کلینتون، نامزد پیشین دموکرات‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده و هما عابدین، دستیار ارشد پاکستانی‌تبار وی، هیچ‌وقت به دختربچه‌ای تجاوز نکرده‌اند و کارهای نشان داده‌شده در ویدئو را انجام نداده‌اند. نامعقول و مسخره‌ به‌نظر می‌رسد؛ ولی افراد زیادی زیر پست‌های این‌چنینی این سؤال را مطرح کرده‌اند که چرا رسانه‌های اصلی و جریان‌ساز به این داستان توجه نمی‌کنند و البته، مجازات کلینتون و عابدین را به‌ وحشیانه‌ترین شکل ممکن خواستار شده‌اند.

باید این هیولاها را کشت. این آدم‌ها سزاوار فجیع‌ترین مرگ ممکن هستند.

رواج افسارگسیخته‌ی ویدئوهای تئوری توطئه در فضای آنلاین در گذشته بارهاوبارها به بروز خشونت‌هایی در جهان آفلاین منجر شده است. سال ۲۰۱۶، فردی پس از تماشای ویدئویی در یوتیوب که به‌دروغ یکی از پیتزافروشی‌های واشنگتن را به‌عنوان مقر ستاد قاچاق جنسی کودکان معرفی می‌کرد، با اسلحه به آنجا حمله کرد. درست یک سال بعد، مرد دیگری که تئوری‌های توطئه‌ی یهودستیزانه را باور کرده بود، ۱۱ نفر از عبادت‌کنندگان در کنیسه‌ی پیتسبرگ در پنسیلوانیای آمریکا را قتل‌عام کرد.

بکه لوئیس، پژوهشگر Data & Society، معتقد است رواج اطلاعات غلط در رسانه‌های اجتماعی بی‌اعتمادی به نهادهای دموکراتیک را شدت می‌بخشد و درنتیجه، تهدیدی برای فرایندهای سیاسی دموکراتیک و مولد است. او به این نکته اشاره می‌کند که یوتیوب جایگزینی با محبوبیت روزافزون برای منابع خبری سنتی محسوب می‌شود و در سال‌های اخیر، فضایی ایجاد کرده است که حواشی به متن مقدم شده‌اند و حتی بدون پشتیبانی‌های الگوریتمی، بازهم به رشد خود ادامه می‌دهند.

لوئیس می‌گوید:

اگر کانالی پیش‌از‌این جذب و افزایش مخاطبان خود را شروع کرده باشد، حال آن کانال چه در صدر الگوریتم باشد و چه نباشد، این مخاطبان محتوای مدنظر خود را خواهند یافت. در بیشتر موارد، تغییرات [در الگوریتم یوتیوب] خیلی کم هستند و خیلی دیر انجام شد‌ه‌ا‌ند.