آدرس‌ آی‌پی (IP) عمومی و خصوصی چیست و این دو چه تفاوت‌هایی باهم دارند؟

هنگامی که از آدرس‌های آی‌پی (IP) سخن به‌میان می‌آید، احتمالا اصلاح «عمومی» و «خصوصی» برای شما آشنا به‌نظر خواهد رسید. اگر با این دو اصطلاح آشنایی ندارید، شاید در نگاه اول توضیح آن‌ها کمی سردرگم‌کننده به‌نظر برسد؛ اما درک آن‌ها بسیار مهم است. پیش از توضیح درباره‌ی آی‌پی‌های خصوصی و عمومی، بهتر است از روش کارکرد آی‌پی صحبت کنیم. در این مطلب، قصد داریم آدرس آی‌پی عمومی و خصوصی را باهم مقایسه کنیم تا ببینیم این پروتکل‌ها در اینترنت مدرن چگونه کار می‌کنند.

میک‌یوزآو پیشنهاد می‌کند پیش از بررسی آدرس‌های آی‌پی خصوصی و عمومی، ابتدا بررسی کنیم که آدرس آی‌پی در‌حقیقت چیست. آدرس آی‌پی مخفف عبارت «آدرس پروتکل اینترنت» است و همان‌طور‌که از نامش برمی‌آید، شامل عددهایی می‌شود که برای شناسایی رایانه‌ها و سایر دستگاه‌های موجود در شبکه استفاده می‌شود.

ممکن است نامی برای رایانه‌ی خود تعیین کرده باشید (به‌عنوان مثال لپ‌تاپ زومیت) تا بتوانید با استفاده از آن، دستگاه خود را شناسایی کنید. البته رایانه‌ها با اعداد بهتر کار می‌کنند؛ بنابراین، وقتی رایانه‌ی شما بخواهد با دستگاه یا رایانه‌ی دیگری در شبکه یا اینترنت ارتباط برقرار کند، اطلاعات را به آن آدرس آی‌پی مقصد ارسال خواهد کرد. امروزه، هنوز به‌طور‌کلی از آدرس‌های آی‌پی نسخه‌ی چهار (IPv4) استفاده می‌کنیم که فرمت کلی آن مثل 192.168.10.1 است.

درست مثل زمانی که یک نامه را به آدرسی خاص در منطقه‌‌ای ارسال می‌کنید، آدرس آی‌پی به رایانه اجازه می‌دهد تا داده‌ها را به دستگاه دیگری ارسال کند. هنگامی‌ که از وب‌سایت‌ها بازدید می‌کنید، رایانه‌ی شما به آدرس آی‌پی سرور وب‌سایت مدنظر متصل می‌شود تا محتوا را از آن بارگیری کند.

آدرس آی‌پی عمومی به آدرسی اشاره می‌کند که شبکه‌ی خانگی شما را به بقیه‌ی اینترنت نشان می‌دهد. از‌آنجاکه بیشترِ شبکه‌های شخضی از روتر برای اتصال به شبکه‌ی اینترنت بهره می‌برند، این آدرس عمومی به روتر شما اختصاص داده شده است.

سپس ازآنجاکه همه‌ی دستگاه‌های خانه‌ی شما ازطریق روتر به اینترنت متصل شده‌اند، موقع آنلاین‌شدن از آدرس آی‌پی عمومی روتر استفاده می‌کنند. در این شرایط، مهم نیست از چه دستگاهی استفاده می‌کنید، دسکتاپ، تلفن، دستگاه‌های خانه‌ی خوشمند یا ...، زیرا اتصال به اینترنت از‌طریق آی‌پی عمومی شما انجام خواهد شد. هر رایانه‌ می‌تواند از آی‌پی عمومی شما نیز برای دسترسی به روتر بهره ببرد.

برخی کاربران برای دریافت آدرس آی‌پی ثابت، هزینه‌ی اضافه‌ای به شرکت‌های خدمات‌دهنده‌ی اینترنت (ISP) پرداخت می‌کنند؛ آدرسی که احتمالا بیشترِ کاربران به آن نیاز ندارد. اگر آی‌پی ثابت نخریده باشید، آدرس آی‌پی عمومی شما پویا خواهد بود. این یعنی ارائه‌‌دهنده‌ی خدمات اینترنت شما هر چند وقت یک‌ بار از آدرس آی‌پی جدیدی برای اتصال شما به اینترنت استفاده می‌کند و درواقع آن را تغییر می‌دهد.

دلیل این امر تاریخی است؛ زیرا در روزهای اولیه‌ی روی‌کار‌آمدن اینترنت، بیشتر مردم فقط مدت‌ زمان کوتاهی به این شبکه متصل بودند. گفتنی است اختصاص یک آدرس آی‌پی ثابت به هر کاربر در شرایطی که مدت اتصال آن‌ها به اندازه‌ی کافی زیاد نباشد، منطقی نیست. به آدرس‌های آی‌پی عمومی، آی‌پی‌های جهانی یا خارجی نیز گفته می‌شود. همه‌ی این اصطلاح‌ها نهایتا به یک معنا اشاره می‌کنند.

آدرس آی‌پی خصوصی، آدرسی است که فقط برای دستگاه‌های داخل شبکه‌ی خانگی شما استفاده می‌شود و سایر دستگاه‌های موجود در اینترنت که خارج از خانه‌ی شما قرار دارند، به این آدرس‌ها دسترسی نخواهند داشت. در‌عوض، از آدرس آی‌پی خصوصی برای ارتباط دستگاه‌های داخلی شبکه‌ی خانگی با یکدیگر استفاده می‌شود؛ بنابراین، روتر شما می‌داند اطلاعات دریافتی را به کجا ارسال کند.

آدرس‌های آی‌پی خصوصی استفاده‌شده در شبکه‌ی خانگی، در هزاران شبکه‌ی دیگر نیز به‌کار می‌رود. به‌عنوان مثال، ممکن است آدرس آی‌پی گوشی هوشمند شما در شبکه‌ی خانگی‌تان ۱۹۲.۱۶۹.۱۰۰.۱۷ باشد. این آدرس منحصر‌به‌فرد نیست و احتمالا افرادی در همسایگی شما با همان آدرس آی‌پی خصوصی برای اتصال دستگاه‌های خود به روتر و نهایتا اینترنت بهره می‌برند.

شایان ذکر است این آدرس‌ها باهم تداخل ندارند؛ زیرا در شبکه‌های جداگانه‌ای استفاده شده‌اند. اگر دو آدرس آی‌دی مشابه را در یک شبکه‌ی خصوصی داشته باشید، در‌نهایت با یک تضاد آی‌پی مواجه خواهید شد. علاوه‌بر‌این، احتمال دارد آدرس‌های آی‌پی خصوصی با نام آی‌پی محلی یا آی‌پی داخلی نیز شناخته شوند؛ اما نهایتا معنای همه‌ی این اصطلاحات یکسان است.

برای تشبیه روش عملکرد آدرس‌های آی‌پی خصوصی و عمومی، به محوطه‌ی دانشگاهی با صندوق‌های پستی دانشجویی فکر کنید. اگر در محوطه‌ی دانشگاه زندگی می‌کردید و قصد داشتید به صاحب صندوق شماره‌ی ۵۶۱ یک نامه ارسال کنید، می‌توانستید به‌سادگی روی پاکت بنویسید «جعبه‌ی ۵۶۱» و آن را در صندوق پستی دانشگاه بیندازید. سپس، کارکنان پست نامه‌ی شما را به‌راحتی به شخص گیرنده تحویل می‌دادند.

با‌این‌حال، اگر خارج از دانشگاه زندگی می‌کردید و قصد داشتید نامه‌ای به صاحب صندوق شماره‌ی ۵۶۱ ارسال کنید، در این شرایط، نمی‌توانستید فقط عبارت «جعبه‌ی ۵۶۱» را روی پاکت درج کنید و آن را به صندوق پستی استاندارد بیندازید. کارکنان پست در این حالت نمی‌دانند نامه باید به کدام ساختمان ارسال شود؛ زیرا مکان‌های صندوق ۵۶۱ زیادی در کشور وجود دارد.

در‌عوض، باید نامه را به آدرس ساختمان دانشگاه ارسال و در‌ادامه‌ی آدرس از عبارت «جعبه‌ی ۵۶۱» استفاده کنید. اگر شماره‌ی صندوق را وارد نمی‌کردید، کارکنان پست نمی‌دانستند دریافت‌کننده‌ی اصلی نامه صاحب کدام صندوق در دانشگاه است. در این نمونه، آدرس ساختمان دانشگاه مشابه آدرس آی‌پی عمومی است، در‌حالی‌که شماره‌ی صندوق دانشجویی، عملکردی مثل آدرس‌های آی‌پی خصوصی دارد.

NAT که مخفف «ترجمه‌ی آدرس شبکه» است، اصطلاحی مهم در شبکه‌های خانگی محسوب می‌شود که وظیفه‌‌ی آن مرتبط‌کردن آدرس‌های آی‌پی خصوصی و عمومی است. NAT به روتر شما اجازه می‌دهد تا یک آی‌پی عمومی را در بسیاری از آدرس‌های آی‌پی خصوصی به‌اشتراک بگذارد.

روتر شما با بهره‌گرفتن از NAT ترافیک ورودی دریافتی را ردیابی می‌کند و سپس آن را به دستگاه مدنظر در شبکه‌ی شما ارسال خواهد کرد؛ به‌همین‌دلیل، می‌توانید درحالی‌که یک دستگاه در حال پخش موسیقی از ورودی دیگری است، بازی آنلاین اجرا کنید و در این شرایط، هر دو عملیات به‌درستی کار خواهند کرد.

NAT مهم است؛ زیرا در جهان، آدرس‌های آی‌پی موجود تحت IPv4، یعنی نسخه‌ی فعلی پروتکل اینترنت، تمام شده است. کمی بیش از چهار‌میلیارد آدرس آی‌پی احتمالی وجود دارد که به‌لطف تعداد زیاد دستگاه‌های متصل به شبکه‌ی اینترنت در سراسر جهان، موجودی آی‌پی‌های بی‌استفاده به‌پایان رسیده است.

راهکار حل این مشکل، استفاده از IPv6 است که درواقع می‌توان آن را نسل جدید پروتکل اینترنت دانست. این پروتکل از آدرس‌های ۱۲۸ بیتی (۲۱۲۸) بهره می‌برد و فضای درخورتوجهی برای ارائه‌ی تعداد بسیار زیادی آدرس آی‌پی (۳٫۴ ضربدر ۱۰ به‌ توان ۳۸) دارد. این رقم آن‌قدر بزرگ است که امکان درک آن وجود ندارد. آدرس‌های ما در حالت IPv6 برای مدت خیلی طولانی تمام نخواهد شد. نمونه‌ای از یک آدرس آی‌پی نسخه‌ی ۶ بدین‌شکل است: ۲۰۰۱:db8:8a2e:370:7334.

پیداکردن هر دو نوع آدرس آی‌پی برای دستگاه‌های متصل به اینترنت کار خیلی سختی نیست و در بیشتر اوقات، نیازی ندارید بابتش نگران باشید؛ اما موقعیت‌هایی وجود دارد که در آن شرایط دانستن آدرس آی‌پی مهم است.

پیدا‌کردن آدرس آی‌پی خصوصی شما به پلتفرمی بستگی دارد که از آن استفاده می‌کنید. برای گوشی‌های هوشمند، می‌توانید از روش‌های زیر برای سیستم‌عامل‌های اندروید و آی‌اواس بهره ببرید.

• ابتدا وارد تنظیمات گوشی اندرویدی خود شوید و سپس به مسیر Network & Internet > Wi-Fi بروید.
• اگر از قبل به شبکه‌ی وای‌فای متصل نشده‌اید، روی نام شبکه‌ی مدنظر خود تپ کنید و به آن وصل شوید.
• روی نام شبکه‌ تپ کنید و وارد بخش Advanced شوید.
• در این بخش، می‌توانید آدرس آی‌پی و سایر اطلاعات شبکه‌ی خود را مشاهده کنید.

• به بخش Settings > Wi-Fi مراجعه کنید.
• اگر از قبل به شبکه‌ی خانگی متصل نشده‌اید، روی نام شبکه‌ی مدنظر تپ کنید و به آن وصل شوید.
• روی نام شبکه تپ و سپس بخش Options را باز کنید تا اطلاعات مختلف شبکه به شما نشان داده شود.
• در این بخش، می‌توانید آدرس آی‌پی را زیر عنوان IPv4 Address مشاهده کنید.

برای دسترسی به تنظیمات آی‌پی ویندوز، می‌توانید به این مقاله‌ی زومیت مراجعه کنید.

درک نحوه‌ی عملکرد هر دو نوع آدرس آی‌پی به شما کمک می‌کند از روش کارکرد اینترنت بهتر مطلع شوید. آی‌پی‌های عمومی به همه‌ی شبکه‌های محلی اجازه می‌دهد تا به‌طور گسترده در اینترنت شناسایی شوند؛ درحالی‌که آدرس آی‌پی‌های خصوصی میزان استفاده از آدرس‌های IPv4 را کاهش می‌دهند و در‌نتیجه روتر شما می‌تواند ترافیک همه‌ی دستگاه‌های خانگی‌تان را مدیریت کند. هر دو نوع آدرس آی‌پی خصوصی و عمومی مهم است و در بیشتر مواقع، بدون نیاز دخالت کاربر به‌درستی کار می‌کنند.