نگاهی به تکامل کُند ماوس‌ های کامپیوتر

ماوس‌های کامپیوتر راه درازی را تاکنون پیموده‌اند. زمانی طراحی آن‌ها به هیچ وجه مطلوب و جذاب نبوده و در دست گیری آن‌ها نیز به راحتی ماوس‌های کنونی دلپذیر نبوده است. در هر حال در روندی کُند، ماوس‌ها نیز پیشرفت داشته‌اند. در این مقاله به ماوس‌هایی در تاریخ کامپیوتر‌ها نگاهی می‌اندازیم که در پیشرفت و طراحی بهتر این وسایل نقش بسزایی داشته و به نوعی نقطه عطف تاریخی ماوس‌ها هستند.

سال ۱۹۵۷، داگلاس انگلبارت، یک مهندس مشتاق، سمتی در بخش تحقیقاتی دانشگاه استنفورد بدست آورد. دقیقا ۶ سال بعد، انگلبارت دستگاه ردیابی اختراع کرد و با عنوان «X-Y شاخص موقعیت برای سامانه نمایش» به ثبت رساند.

چیزی که انگلبارت ساخته بود دارای دو دیسک متحرک و دو دکمه نصب شده در بخش بالایی و چوبی بود که با دست انحنا پیدا کرده تا تمام این بخش‌ها را در کنار یکدیگر نگه دارد. تمام ماوس‌های پیشرفته آینده از این ماوس بسیار ساده الگو گرفته‌اند. البته این ماوس هیچگاه تجاری نشد و به فروش نرفت.

زمانی که Telefunken Rollkugel  ساخته شد، «انگلبارت» هنوز ماوسی که ساخته بود را به صورت تجاری به بازار عرضه نکرده بود. همانطور که از ظاهر ماوس جدید Telefunken Rollkugel که در سال ۱۹۶۸ ساخته شد مشخص است، این وسیله توانسته بود با طراحی بسیار بهتر و شبیه به توپ خود، صنعت تولید ماوس را چندین گام به جلو بیاندازد.

در واقع Telefunken Rollkugel طراحی و ساخته شده بود تا به بازارها بیاید و در نمایشگاه محصولات الکترونیک آلمان نیز معرفی شد تا سرانجام به عنوان اولین ماوس تجاری در خرده فروشی‌ها به فروش رفت.

زمانی که درباره تاریخچه ساخت و طراحی ماوس‌ها صحبت می‌کنیم، به هیچ وجه نمی‌توان نقش بیل اینگلیش را نادیده گرفت. وی مهندسی بود که توانست طرح انگلبارت برای شاخص موقعیت سامانه نمایش را به واقعیت تبدیل کند و سال ۱۹۷۲ طرح اولیه ماوسی شبیه به ماوس‌های کنونی را به وجود آورد.

 بیل اینگلیش توانست برخلاف ماوس‌هایی که تاکنون ساخته شده‌ بود، سه دکمه کاربردی روی وسیله خود جای دهد و از طراحی عجیب ماوس Telefunken Rollkugel فاصله بگیرد. زیراکس نیز اواخر دهه ۱۹۷۰ میلادی، برای بهبود کارایی، در مقابل ماوس‌های گوی غلطان، اولین ماوس نوری را با نام Alto معرفی کرد. این موس از ال ای دی و سنسورهای نوری برای ثبت حرکات استفاده می‌کرد.

اپل سال ۱۹۸۳ برای ساخت ماوس کامپیوترهای اپل لیسا، تصمیم گرفت که به سراغ تکنولوژی گوی غلطان برود. این کامپیوتر اپل با قیمت ۱۰۰۰۰ دلار به بازار عرضه شد. ماوس لیسا تنها یک دکمه داشت و گوی غلطان درون آن فولادی بود. جالب اینکه اپل ۲۰ سال بعد از لیسا، دوباره سراغ ماوس های یک کلیدی آمده است!

این کامپیوتر به شدت گران قیمت بود و نتوانست موفقیت زیادی داشته باشد، با اینحال ماوس لیسا باز هم الگویی بود برای ساخت ماوس‌های آینده.

ماوس‌هایی با قطعات متحرک مکانیکی تاحدودی غیر قابل اعتماد و ناپایدار بودند. زیراکس اواخر دهه ۱۹۷۰ میلادی، برای بهبود کارایی، در مقابل ماوس‌های گوی غلطان، اولین ماوس نوری را با نام Alto معرفی کرد. این ماوس از ال ای دی و سنسورهای نوری برای ثبت حرکات استفاده می‌کرد. اما این ماوس برای کارکرد صحیح، به پد ویژه‌ای نیاز داشت که به شکل خاصی مدرج شده بود.

سال‌های بعد کار روی تکنولوژی‌های بهتری نظیر مادون قرمز و الگوریتم‌های پیش‌بینی و حتی ماوس‌های بدون سیم شروع شد. 

 زیراکس یک‌بار دیگر در تاریخچه تکامل ماوس‌ها نقشی حیاتی بازی کرد. اواخر دهه ۱۹۸۰ بود که از کامپیوتری بسیار پیشرفته در مرکز سیستم‌های کامپیوتری Metaphor رونمایی شد. 

کامپیوتر موجود در Metaphor به این دلیل خاص و پیشرفته خوانده می‌شد که اجزای مختلف آن از جمله صفحه کلید، ماوس و صفحه شماره‌گیر آن همگی می‌توانستند  به صورت بی‌سیم با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. در واقع ماوس Metaphor توسط جوانی به نام لاجیتک ساخته شده بود که در حال حاضر یکی از بهترین کمپانی‌های تجاری فروش ماوس بی‌سیم در جهان به نام اوست.

متاسفانه ماوسی که لاجیتک ساخته بود محدودیت‌هایی را برای کامپیوتر Metaphor به وجود می‌آورد؛ لاجیتک در سال ۱۹۸۴ اولین ماوس بیسیم‌اش را که با امواج مادون قرمز کار می‌کرد، ابداع کرد. اما این ماوس حتما باید در دامنه دید دریافت کننده بود تا بتواند کار کند. بعد از آن همین شرکت در سال ۱۹۹۱ اولین ماوس بیسیم با امواج رادیویی را به بازار عرضه کرد که نیازی به حضور در دامنه دید گیرنده نداشت.

چرخ اسکرول کننده‌ی که در میانه‌ی ماوس سیستم‌های کامپیوتری ProAgio در کالیفرنیا اضافه شده بود یکی از ابدعات بسیار هوشمندانه بود. همانطور که در ماوس بالا مشاهده می‌کنید، دکمه‌‌ی میانه ماوس اضافه شد که امکان اسکرول را به کارکرد ماوس‌ها اضافه کرد. 

 درست یک سال پس از معرفی ProAgio به جهان و اضافه شدن دکمه میانی به ماوس‌ها که کار را نه تنها با اسناد ورد بلکه با صفحات گسترده اکسل و مرورگری وب و بازی‌ها آسان کرده بود، مایکروسافت ماوسی بر همین پایه ساخت و نام آن را IntelliMouse گذاشت. مایکروسافت تا سال‌های زیادی این ماوس را به فروش رساند.

ماوس‌های گیمینگ و همینطور شرکت ریزر سال ۱۹۹۷ هنوز به وجود نیامده بودند. اما یک سال بعد در شهر سان‌فرانسیسکو، کمپانی Razer Boomslang کار خود را آغاز کرد و در سال‌های بعد ماوس‌های گیمینگ عالی ساخت که باعث شهرت جهانی این شرکت شد. 

سال ۲۰۰۹ با ورود مجیک ماوس، تکامل ماوس‌های کامیپوتری وارد عصر جدیدی شد. مجیک ماوس اولین وسیله‌ای بود که دقیقا برای نیاز‌های مصرف کننده ساخته شده بود و روی آن پشتیبانی از حرکات چند لمسی نیز وجود داشت.

توانایی سوایپ، اسکرول، ژست دو انگشتی برای تپ کردن، همگی روی مجیک ماوس تعبیه شده بود و پس از آن ماوس‌هایی با چنین قابلیت‌هایی و با عرضه ویندوز ۸ از طرف لاجیتک و مایکروسافت ساخته شدند.