بهترین ویرایشگرهای متنی گرافیکی و مبتنی بر خط فرمان لینوکس
انتخاب ویرایشگر متن مناسب در لینوکس تأثیری فراتر از آنچه فکر می‌کنید دارد؛ این انتخاب می‌تواند به‌طور مستقیم بر بهره‌وری و کیفیت کار شما اثر بگذارد. چه در حال نوشتن کد باشید، چه مشغول پیکربندی سیستم‌های لینوکسی یا حتی به دنبال راهی ساده برای یادداشت‌برداری، ویرایشگر متن مناسب می‌تواند تجربه‌ی کار را سریع‌تر، دقیق‌تر و حتی لذت‌بخش‌تر کند.
کاربران لینوکس به طیف وسیعی از ابزارهای ویرایش متن دسترسی دارند؛ از ویرایشگرهای گرافیکی (GUI) که محیطی بصری و کاربرپسند ارائه می‌دهند، تا ویرایشگرهای کد لینوکس تحت خط فرمان (CLI) که برای ویرایش سریع و مؤثر در محیط‌های بدون رابط کاربری گرافیکی ایدئال هستند.
در این مقاله، تعدادی از بهترین ادیتور های لینوکس از هر دو دسته را معرفی کرده و به نقاط قوت و ضعف هر کدام خواهیم پرداخت تا شما بتوانید بر اساس نیاز و سبک کاری خود، بهترین گزینه را انتخاب کنید.
بهترین ویرایشگرهای متنی لینوکس برای محیط ترمینال
ویرایشگرهای مبتنی بر ترمینال یا CLI ابزارهای قدرتمندی هستند که درون ترمینال اجرا می‌شوند و بر اساس میانبرهای صفحه‌کلید عمل می‌کنند. این ویرایشگرها به‌خاطر انعطاف‌پذیری بی‌نظیری که ارائه می‌دهند، مورد علاقه‌ی کاربران حرفه‌ای هستند.
۱. Vi/Vim
Vim (یا Vi improved) نسخه‌ی بهبودیافته‌ی ویرایشگر اصلی Vi است و در بیشتر توزیع‌های لینوکس به‌صورت پیشفرض نصب می‌شود. این ویرایشگر متن لینوکس به‌دلیل مجموعه‌ی گسترده‌ی دستورات و مصرف حداقل منابع، در بین کاربران حرفه‌ای برای ویرایش کارآمد متن محبوبیت زیادی دارد.
نقاط مثبت
- ویژگی‌های پیشرفته مانند ماکروها، چندین بافر، جست‌وجو و جایگزینی (Search & Replace) و عملکرد قوی در خط فرمان.
- سبک و کارآمد، حتی در سخت‌افزارهای قدیمی.
- پشتیبانی از افزونه‌ها، دستورات خودکار، اسپلیت اسکرین، تب‌ها و هایلایت سینتکس‌ها.
- دارای یک آموزش داخلی (vimtutor) و پشتیبانی از طرح‌های رنگی و تگ‌گذاری سفارشی.
نقاط منفی
- منحنی یادگیری با شیب تند و سیستم ویرایشی مُدال (Modal) که برای کاربران جدید ممکن است گیج‌کننده باشد.
- تنظیم، پیکربندی و سفارشی‌سازی Vim برای نیازهای خاص می‌تواند پیچیده و زمان‌بر باشد.
نصب vim در لینوکس لازم نیست؛ زیرا روی بیشتر توزیع‌های لینوکسی به طور پیشفرض نصب است. اگر نصب نبود، می‌توانید آن را از طریق پکیج‌منیجر پیشفرض توزیع لینوکسی خود و روش‌های دیگر نصب کنید. برای اطلاعات بیشتر درباره‌ی نحوه‌ی نصب Vim و اموزش vim در لینوکس (مواردی مثل ویم چیست و روش ذخیره در vim) به صفحه‌ی رسمی آن مراجعه کنید:
۲. Nano
Nano یک ویرایشگر متن سبک محسوب می‌شود که از ویرایشگر Pico الهام گرفته و در بیشتر توزیع‌های لینوکس از پیش نصب شده است. سادگی و سهولت استفاده از Nano، آن را به گزینه‌ای مناسب برای مبتدیان و ویرایش سریع فایل‌های پیکربندی (Config) تبدیل می‌کند. برای اطلاعات بیشتر درباره‌ی استفاده از دستور nano در لینوکس به صفحه‌ی راهنمای دستورات آن مراجعه کنید.
نقاط مثبت
- در بسیاری از سیستم‌های لینوکس به‌طور پیشفرض نصب و استفاده از آن آسان است.
- رابط کاربری ساده با مصرف حداقل منابع سیستم.
- پشتیبانی از ویژگی‌هایی مانند GNU Autoconf، جست‌وجوی تعاملی و وجود قابلیت جایگزینی (Replace)، تورفتگی خودکار و بررسی املایی.
- میانبرهای کیبورد ساده که در پایین صفحه نمایش داده می‌شوند.
نقاط منفی
- فاقد سفارشی‌سازی و ویژگی‌های پیشرفته‌ای که در ویرایشگرهایی مانند Vim یا Emacs وجود دارد.
- هایلایت سینتکس محدود که ممکن است برای توسعه‌دهندگان دست‌وپاگیر باشد.
- برای پروژه‌های بزرگ مناسب نیست.
- ناوبری با کیبورد در مقایسه با ویرایشگرهای پیشرفته کارایی کمتری دارد.
همانند Vim، نانو نیز روی بیشتر توزیع‌ها به‌طور پیشفرض نصب است. در غیراین‌صورت برای اطلاعات بیشتر درمورد نحوه‌ی نصب Nano و آموزش استفاده از ویرایشگر nano در لینوکس به صفحه‌ی رسمی این ادیتور مراجعه کنید:
۳. GNU Emacs
Emacs یک ویرایشگر متن قدرتمند و قابل سفارشی‌سازی است که توسط ریچارد استالمن، بنیان‌گذار پروژه‌ی GNU، توسعه یافته و برای حرفه‌ای‌های لینوکس که به قابلیت‌ها و انعطاف‌پذیری گسترده نیاز دارند، گزینه‌ای ایدئال خواهد بود.
نقاط مثبت
- با پکیج‌های مختلف می‌توان آن را تا حد زیادی سفارشی‌سازی کرد.
- کراس‌پلتفرم و در دسترس برای لینوکس، ویندوز و macOS،
- ارائه‌ی هر دو رابط خط فرمان و گرافیکی.
- حالت‌های ویرایشی آگاه‌به‌محتوا (Content-Aware) با مستندات و آموزش‌های جامع و پشتیبانی از زبان‌های مختلف.
نقاط منفی
- رابط کاربری پیچیده با ویژگی‌های زیاد که ممکن است برای کاربران جدید دشوار باشد.
- نسبت به ویرایشگرهای سبک‌تر، نیازمند منابع بیشتری است.
- پیکربندی و شخصی‌سازی آن به زمان زیادی نیاز دارد.
برای نصب GNU Emacs روی توزیع‌های مختلف، به راهنمای نصب رسمی آن مراجعه کنید:
۴. Neovim
Neovim یک تکست ادیتور لینوکس و نسخه‌ای مدرن و بهبودیافته از Vim است که تلاش می‌کند قابلیت‌های هسته‌ی Vim را بهبود دهد و امکانات بیشتری، از جمله پشتیبانی از عملیات‌های همزمان، به آن اضافه کند.
نقاط مثبت
- سیستم ویرایشی کارآمد Vim برای ویرایش سریع متون را حفظ کرده است.
- پشتیبانی از افزونه‌های همزمان (Asynchronous Plugins) برای بهبود عملکرد و پاسخگویی،
- پشتیبانی از اسکریپت‌نویسی Lua برای سفارشی‌سازی گسترده و پشتیبانی از Vimscript.
- پشتیبانی از تب‌ها و پنجره‌های متعدد.
نقاط منفی
- درست مانند Vim، منحنی یادگیری با شیب تند دارد.
- به دلیل نیاز به مدیریت افزونه‌ها، تنظیمات آن ممکن است چالش‌برانگیز باشد.
- به‌دلیل تفاوت‌هایی در سیستم مدیریت پلاگین و تنظیمات، مهاجرت به Neovim شاید برای کاربران Vim آسان نباشد.
برای نصب Neovim به صفحه‌ی رسمی آن مراجعه کنید:
۵. Tilde
ویرایشگر متن Tilde طراحی‌شده مبتنی بر ترمینال، کاربرانی را هدف می‌گیرد که به رابطهای گرافیکی عادت دارند. کار با این ادیتور در مقایسه با ابزارهای قوی‌تر مانند Vim و Emacs بسیار ساده‌تر است.
نقاط مثبت
- رابط کاربری آسان برای یادگیری با حداقل نیاز به پیکربندی اولیه.
- پشتیبانی از هایلایت سینتکس برای چندین زبان برنامه‌نویسی.
نقاط منفی
- در مقایسه با ویرایشگرهایی مانند Vim یا Emacs، فاقد ویژگی‌های پیشرفته است.
- پشتیبانی محدود از افزونه‌ها و امکانات شخصی‌سازی کم.
- برای کارهای کدنویسی پیچیده یا پروژه‌های بزرگ مناسب نیست.
برای نصب Tilde به صفحه‌ی رسمی آن مراجعه کنید:
۶. Micro
Micro یک ویرایشگر متن لینوکس ساده و بسیار قابل سفارشی‌سازی با میانبرهایی شبیه رابطهای کاربری گرافیکی است که تجربه‌ای آشنا را در اختیار کاربرانش قرار می‌دهد. هرچند به انداز‌ه‌ی Vim پر از ویژگی نیست؛ اما Micro ابزاری کاربردی برای ویرایش‌های گاه‌به‌گاه فایل در ترمینال به‌شمار می‌رود.
نقاط مثبت
- رابط کاربری قابل فهم با پشتیبانی از ماوس.
- تنظیمات پیشفرض معقول و هایلایت سینتکس داخلی برای زبان‌های متعدد.
- پشتیبانی از افزونه‌ها با تنظیمات ساده از طریق JSON.
نقاط منفی
- کارایی محدود برای کارهای برنامه‌نویسی پیشرفته.
- سنگین‌تر از سایر ویرایشگرهای در بستر ترمینال، که می‌تواند بر عملکردش روی سخت‌افزارهای قدیمی تأثیر بگذارد.
- نسبت به ویرایشگرهای قدیمی‌تر مانند Vim یا Emacs، کاربران کمتری دارد و منابع آموزشی کمتری نیز برایش در دسترس است.
برای مراحل نصب Micro به صفحه‌ی رسمی آن مراجعه کنید:
۷. Helix
Helix یک ویرایشگر متن مبتنی بر زبان Rust بوده که با هدف سرعت و کارایی طراحی شده است. این ادیتور به‌طور پیشفرض از سیستم هایلایت سینتکس Tree-Sitter و پروتکل LSP برای تکمیل کد و تشخیص خطاها پشتیبانی می‌کند.
نقاط مثبت
- رابط کاربرپسند با تنظیمات پیشفرض معقول که نیاز به پیکربندی کمتری دارد.
- ادغام بومی ویژگی‌هایی مانند پشتیبانی از LSP و Tree-Sitter که اغلب در ویرایشگرهای دیگر فقط از طریق افزونه‌های اضافی در دسترس است.
- عملکرد سریع و استفاده‌ی بهینه از منابع که آن را برای سیستم‌های مختلف مناسب می‌کند.
نقاط منفی
- نسبت به ویرایشگرهایی مانند Vim یا Neovim قابلیت گسترش کمتری دارد و امکان سفارشی‌سازی افزونه‌ها محدود است.
- برخی از کلید‌های میانبر با Vim متفاوت است که شاید کاربران قدیمی Vim را گیج کند.
- مستندات همچنان در حال تکمیل شدن هستند که می‌تواند برای کاربران جدید چالش‌برانگیز باشد.
برای مراحل نصب Helix به صفحه‌ی رسمی آن مراجعه کنید:
بهترین ویرایشگرهای متن گرافیکی لینوکس
ویرایشگرهای GUI یک رابط کاربری کاربرپسند با آیکون‌ها، منوها و دکمه‌ها برای ناوبری آسان‌تر دارند. این ویرایشگرها برای افراد مبتدی یا کسانی که محیطی بصری را ترجیح می‌دهند، بسیار مناسب هستند.
۱. Gedit
Gedit یک ویرایشگر متن ساده و کاربرپسند محسوب می‌شود که به‌طور پیشفرض در توزیع‌های گنوم لینوکس نصب شده و برای ویرایش ساده‌ی فایل‌ها و کدنویسی سبک مناسب است.
نقاط مثبت
- رابط کاربرپسند با گزینه‌های شخصی‌سازی گوناگون.
- پشتیبانی از هایلایت سینتکس برای زبان‌های مختلف برنامه‌نویسی.
- افزونه‌های متعددی برای افزودن قابلیت‌ها مانند تکمیل خودکار و هایلایت سینتکس.
نقاط منفی
- فاقد ویژگی‌های پیشرفته برای کارهای پیچیده برنامه‌نویسی.
- برای مدیریت پروژه‌های بزرگ مناسب نیست.
برای مراحل نصب Gedit به صفحه‌ی رسمی آن مراجعه کنید:
۲. Sublime Text
Sublime Text یک ویرایشگر متن قدرتمند و کراس‌پلتفرم است که جامعه‌ی هدفش را توسعه‌دهندگان حرفه‌ای تشکیل می‌دهد.
نقاط مثبت
- سرعت و کارایی بالا و گزینه‌های سفارشی‌سازی بی‌شمار.
- پشتیبانی از افزونه‌ها و زبان‌های برنامه‌نویسی متعدد.
- پشتیبانی از تقسیم‌بندی صفحه و مدیریت چند پروژه.
نقاط منفی
- نسخه کامل آن به لایسنس نیاز دارد.
- برای کاربران مبتدی ممکن است سنگین و پیچیده به نظر برسد.
برای نصب Sublime Text به صفحه‌ی رسمی آن مراجعه کنید:
۳. Geany
Geany یک ویرایشگر سبک و کراس‌پلتفرم با قابلیت‌های اولیه‌ی محیط توسعه‌ی یکپارچه (IDE) است که برای برنامه‌نویسی‌های سبک انتخاب خوبی به شمار می‌رود.
نقاط مثبت
- مصرف کم منابع؛ روی سیستم‌های قدیمی هم سریع و روان عمل می‌کند.
- دارای هایلایت سینتکس، تکمیل کد و ترمینال داخلی است.
- پشتیبانی از افزونه‌ها برای اضافه‌کردن قابلیت‌های مورد نیاز.
نقاط منفی
- ابزارهای پیشرفته‌ی دیباگینگ و ورژن کنترل IDE-های بزرگ‌تر را ندارد.
- امکان شخصی‌سازی محدودتر نسبت به ویرایشگرهای قدرتمندتر.
برای نصب تکست ادیتور لینوکس Geany به صفحه‌ی رسمی آن مراجعه کنید:
۴. Kate
Kate یک تکست ادیتور لینوکس قدرتمند و چندسندی (Multi-Document) محسوب می‌شود که بیشتر برای محیط دسکتاپ KDE طراحی شده؛ اما به‌صورت کراس‌پلتفرم نیز در دسترس است.
نقاط مثبت
- پشتیبانی از چند سند همزمان، هایلایت سینتکس، و سازگاری بالا با افزونه‌ها.
- به‌اندازه‌ی کافی سبک برای ویرایش سریع و در عین حال قدرتمند برای پروژه‌های بزرگ.
نقاط منفی
- ممکن است گزینه‌های پیکربندی گسترده‌اش برای برخی کاربران گیج‌کننده باشد.
- تمرکزش روی توزیع‌های مختلف لینوکس محدود است و پشتیبانی کمی روی سایر سیستم‌عامل‌ها دارد.
برای نصب Kate به صفحه‌ی رسمی آن مراجعه کنید:
در این مقاله سعی کردیم بهترین ویرایشگرهای متن برای لینوکس را به شما معرفی کنیم؛ اما همانند انتخاب هر نرم‌افزار دیگری، انتخاب یک ویرایشگر متنی پیشفرض برای لینوکس به نیازها و ترجیحات شما بستگی دارد.
اگر تنها کاربری شما ویرایش گاه‌به‌گاه فایل‌های پیکربندی یا یادداشت‌برداری است، ویرایشگرهای ساده و سرراستی چون nano یا Tilde کار شما را راه می‌اندازند؛ اما اگر به ویژگی‌های پیشرفته نیاز دارید و ابایی از سروکله‌زدن با میانبرها و تنظیمات پیچیده ندارید، به ابزارهایی چون Vim و Emacs، که جزو بهترین ادیتور های متن لینوکس ubuntu و دیگر توزیع‌ها محسوب می‌شوند، سر بزنید.
ویرایشگر متن لینوکسی محبوب شما چیست؟ آن را با ما در بخش نظرات به اشتراک بگذارید.