مصاحبه با بیل گیتس در مورد آینده‌ی انرژی کره‌ی زمین

بیل گیتس در دفتر خود در سیاتل نشسته و در حال کشیدن دو فلش است که به یکدیگر اشاره دارند. او فلش سمت چپ را نشانه‌ای از این موضوع می‌داند که دولت‌های سرتاسر دنیا می‌توانند با سرمایه‌گذاری بر روی بخش تحقیق و توسعه می‌توانند تاثیر بسزایی در متوقف کردن تغییرات جوی داشته باشند. فلش سمت راست را او نمادی برای اعمال مالیات بر روی نشر کربن می‌داند. در بین این دو فلش نیز او جعبه‌هایی را ترسیم می‌کند که یکی از آن؟‌ها به توسعه‌ی فناوری‌های جدید اشاره دارد. او می‌گوید بخش خصوصی برای تامین هزینه‌های آن دست به کار شود. خود او نیز در این زمینه به تازگی ۲ میلیارد دلار هزینه کرده است. او می‌گوید:

دولت نیز در این بخش مسئولیت دارد اما بخش خصوصی نقش مهم‌تری را ایفا می‌کند.

گیتس در لابی جهانی جایگاه ویژه‌ای دارد و سعی می‌کند از سرمایه‌ی خود برای پیش بردن اهداف والا بهره ببرد. او تلاش می‌کند تا روند مهاجرت به سمت استفاده از انرژی‌های پاک را تسریع ببخشد، روندی که ممکن ایت در حالت عادی قرن‌ها به طول انجامد. برای آن که افزایش میانگین دمای کره‌ی زمین در سال ۲۰۵۰ تنها ۲ درجه‌ی سانتی‌گراد باشد، از دیدگاه گیتس کشورهای ثروتمند مانند آمریکا و چین نباید در آن سال نشر کربن داشته باشند.

آیا تعهدات جدید برای کمتر شدن نشر کربن که انتظار می‌رود نتیجه‌ی حاصل از کنفرانس ملل متحد در مورد تغییرات جوی باشد، نشان از جدی گرفته شدن این بحران تسط دولت‌ها دارد؟

به طور قطع ایجاد تعهدات جدید رویکرد بسیار خوبی است. با این حال اگر به تعهدات ذقت کنید غالبا عملی نمی‌شوند و حتی اگر عملی شوند نیز برای رسیدن به هدف دو درجه سانتی‌گراد کافی نیستند. به نظر من این تعهدات یک سوم نیاز شما را نیز برطرف نخواهند کرد.

اما نکته‌ی جالب در مورد این مشکل وجود دارد. وقتی کشوری تعهد می‌دهد که تا سال ۲۰۵۰ نشر کربن را ۸۰ درصد کاهش دهد در واقع بیان کرده است که تا سال ۲۰۳۰ تنها ۳۰ درصد نشر کربن خود را کاهش دهد چرا که کاهش ۳۰ درصد اول سریع و راحت است و این کاهش در بقیه‌ی مراحل چالش برانگیز می‌شود. این سختی و دشواری است مه باعث می‌شود بسیاری برای مثال تا سال ۲۰۳۰ طبق تعهدات خود عمل کرده و پس از آن دست از این کار بردارند.

چرا بازار آزاد نمی‌تواند انواع جدید انرژی را با سرعت کافی بوجود بیاورد؟

صنعت در حال حاضر توجه کافی را بر روی این نوع انرژی‌ها ندارد. برای مثال اگر منبع انرژی جدید بدست آورید که هزینه‌ای برابر با سوخت‌های فسیلی داشته و دی‌اکسید کربنی تولید نکند باز هم مورد توجه واقع نخواهد شد. بسیاری به دنبال دردسر امنیت روش جدید و گذراندن مراحل پیچیده‌ی قانونی نیستند و اگر بر روی نشر کربن مالیاتی وضع نشود این اوضاع تغییری نخواهد کرد.

به علاوه تمایل برای سرمایه‌گذاری به دلیل طولانی بودن مدت زمان بازگشت سرمایه بسیار کم است. در زمینه‌ی انرژی اغلب فناوری‌هایی که در حال حاضر تجاری شده‌اند بیش از ۲۰ سال قبل ار بر روی آن‌ها آغاز شده است. به این دلیل پول کمتری برای تحقیق و توسعه در این زمینه در قیاس با زمینه‌های پزشکی و دیجیتال چه از طرف دولت و چه از طرف بخش خصوصی، هزینه می‌شود.

نظر شما در مورد تاریخچه‌ی انتقال منابع انرژی چیست؟

شگفت‌آور است که تاریخ نشان می‌دهد گذر از یک منبع انرژی به دیگری باعث رشد بسیار تمدن شده است. هر چند زندگی تا قبل از سال ۱۸۰۰ نیز جریان داشت اما بعد از آن و پس از استفاده از ذغال سنگ بود که تمدن‌ها گامی بزرگ در جهت پیشرفت برداشتند. ذغال سنگ جایگزین چوب شد و این جایگزینی بیش از ۵۰ تا ۶۰ سال زمان برد.

اگر مشکل آب و هوایی نداشته و تنها مشکل موجود چالش اقتصادی بود، این مدت طولانی برای مهاجرت به منبع جدید می‌توانست قابل قبول باشد. در حال حاضر اما این روند قابل قبول نیست. ما به آرامی در حال حرکت به سوی استفاده از گازهای طبیعی هستیم و این روند بسیار کند صورت می‌گیرد. نشر دی‌اکسید کربن کل زمین در قیاس با سال گذشته همواره افزایش داشته است و این موضوع نباید اتفاق بیفتد.

آیا شما در گذشته کاری به بزرگی پروژه‌ای که امروزه قصد انجام آن را دارید، صورت داده‌اید؟

باید گفت که نه چرا که ابعاد این کار بسیار بزرگ است. ممکن است بسیاری پروژه‌ی منهتن را بزرگ‌تر بدانند. این پروژه چالش بز‌رگی بود بر سر این که ابتدا آمریکا به بمب اتمی دست پیدا خواهد کرد یا ژاپنی‌ها یا آلمانی‌ها؟ سرعت نوآوری در آن زمان بسیار سریع‌تر شد پس اگر امروز نیز بتوانیم درجه‌ی بغرنج بودن پدیده‌ی گرمایش زمین را درک کنیم خواهیم توانست به نوآوری‌ها سرعت ببخشیم.

با این حال نمی‌توان از ابعاد بزرگ این پروژه به راحتی گذر کرد. تغییر الگوی انرژی به تمامی وسایل نقلیه، تولید الکتریسیته و خانه‌ها و صنعت را تحت تاثیر قرار خواهد داد. شاید کسی بگوید که لامپ‌های LED مصرف برق خانگی را به نصف کاهش خواهند داد. این فناوری فوق‌العاده است اما همچنان در تولید برق در ابعاد بزرگ‌تر وجود ندارد. از طرفی نمی‌توان جایگزینی برای سایر موارد نیز یافت. به علاوه مصرف انرژی ما در ۳۰ سال آینده به شدت افزایش خواهد یافت.

آیا باید رو به خودروهای الکتریکی بیاوریم؟

شاید بسیاری تصور کنند که با خرد خودروهای الکتریکی نشر کربن کمتر می‌شود اما این تفکر اشتباه است چرا که تامین برق این خودروها شاید بیشتر از خودروهای بنزین‌سوز باعث نشر دی‌اکسید کربن شود.

چه کارهایی باید انجام شود تا بتوانیم سریع‌تر الگوی مصرفی خود را تغییر دهیم؟

زمانی که سرطان به یک مشکل عمده تبدیل شد، دولت آمریکا جنگ تمامی عیاری با این بیماری آغاز کرد و حالا از ۳۰ میلیارد دلار بودجه‌ی سلامت آمریکا ۵ میلیارد دلار برای پیشگیری از سرطان هزینه می‌شود. دولت جدی بخورد و هزینه‌های بسیاری را صرف تحقیق و توسعه کرد و بخش خصوصی نیز برای تحقیق و توسعه در این زمینه علاقمند شد و ساخت داروهای جدید را برعهده گرفت.

در حالت کلی هیچ دولتی تلاش زیاد برای تخصیص مبلغ به منظور تحقیق و توسعه در زمینه‌ی انرژی‌های پاک صورت نمی‌دهد. برای مثال دولت آمریکا ۶ میلیارد دلار بودجه برای این مشکل در نظر گرفته است که با توجه به سهم آمریکا، این مبلغ بسیار کم است.

به نظر نمی‌رسد این مبلغ به بیشتر از ۱۲ میلیارد دلار برسد اما به شخصه علاقه دارم این مبلغ به ۱۸ میلیارد دلار برسد تا بتوان هزینه‌ی تحقیقات پایه‌ای را با آن تامین کرد. هر چند این مبلغ در مقایسه با بودجه‌ی آمریکا بسیار کم است اما در حال حاضر انعطاف‌‌پذیری در بودجه بسیار مهم بوده و نمی‌توان انتظار زیادی از دولت داشت. با این حال دولت می‌تواند از روش‌های مختلف این پول را تامین کند.

محدودیت‌های انرژی بادی و سلول‌های خورشیدی چیست؟

انرژی بادی به سرعت رشد کرده است. انرژی خورشیدی با سرعت بیشتری نیز رشد کرده است در حالی که پایه‌های نسبتا ضعیفی داشته است. با این حال می‌توان گفت هزینه‌های کمی که در بخش تحقیق و توسعه در رابطه با این دو انرژی صورت گرفته نتیجه‌های بسیار خوبی داشته‌اند. متاسفانه سلول‌های فوتو ولتائی به مرحله‌ی تجاری نرسیده‌اند و از طرفی پایداری این نوع انرژی‌ها نیز مورد بحث است. ما به صورت ۲۴ ساعته نیاز به انرژی داریم که این دو نوع انرژی پاک پاسخگوی این نیاز نیستند.

انرژی هسته‌ای نیز منبعی عاری از دی‌اکسید کربن است اما این نوع انرژی نیز هزینه‌های بالا و مشکلات خاص خود را دارد. از این جمله مشکلات می‌توان به مشکلات ایمنی و مشکل دفع پسماندها اشاره کرد.

بسیاری از محققان در حال کار بر روی ذخیره‌سازی این نوع انرژی‌ها هستند و ابزاری مانند ذخیره در باتری‌ها، یا استفاده از هوای فشرده و فلزهای داغ را نیز پیشنهاد کرده‌اند اما هیچ تضمینی برای تجاری شدن این روش‌ها وجود ندارد.

نقش سرمایه‌گذاران خصوصی در این بین چیست؟

به نظر من باید راه‌های مختلفی پیش روی سرمایه‌گذاران قرار داده شود تا این افراد یا افرادی مانند من که توان مالی برای پذیرفتن ریسک دارند را به تزریق سرمایه ترغیب کند. اما باید به این نکته نیز توجه کرد که تنها بخش کمی از این سرمایه‌گذاری‌ها به نتیجه خواهند رسید. انرژی تنوع زمینه‌های مانند نرم‌افزار را ندارد و تنها بخشی از شرکت‌ها و افراد سرمایه‌گذار ود مالی بسیار خواهند برد.

چرا انرژی یک چالش جهانی است؟

ممکن است بسیاری بگویند که کشور من درصد کمی از نشر کربن دنیا را دارد پس چرا من و کشورم دست به کار شویم در حالی که بازیگران بزرگ کنار نشسته و تماشا می‌کنند. خوشبختانه مشکل جهانی زیادی نداریم اما مشکل انرژی یک مشکل جهانی است. کربن یک آلاینده‌ی محلی نیست و تنها در چند روز در جو زمین پخش می‌شود. به این دلیل مهم نیست که کربن در چین منتشر شود یا در آمریکا، مواد منتشر شده کل جو زمین را تحت تاثیر قرار خواهند داد.

نقش کشورهای ثروتمند در این بین چیست؟

من همواره به کمک کل جهان امیدوار هستم اما باید مشکل نشر کربن در کشورهای ثروتمند حل شود. چین، آمریکا و اروپا باید مشکل نشر دی‌اکسید کربن را حل کنند و فناوری را به قدری ارزان کنند که سایر کشورها نیز برای استفاده از آن ترغیب شوند.

بودجه‌ی تحقیقاتی دولت آیا به طرز مناسبی هزینه می‌شود؟

زمانی که فعالیت خود را شروع کردم سوالی که در زهن من وجود داشت این بود که بودجه‌ی تحیقاتی وزارت انرژی چگونه خرج می‌شود؟ من نگران بودم چرا که اگز درخواست افزایش بودجه می‌دادم و بودجه نیز در مسیر مناسبی هزینه نمی‌شد، احساس بسیار بدی به من دست می‌داد. اما پس از مدتی تحقیق متوجه شدم تمامی پول‌های ورودی به این وزارتخانه به خوبی خرج می‌شوند.

نظر شما در مورد نبوغ و هوش انسان‌ها چیست؟

به نظر من این اتفاق تا ۱۵ سال آینده حقیقت نخواهد یافت پس تا آن زمان باید بر روی پروژه‌های کوتاه مدت نیز برنامه‌ریزی کرد و از خطرات موجود غافل نشد.