بحران کمبود تراشه به حوزه گوشی‌های هوشمند می‌رسد؛ برای خرید تلفن همراه جدید مجدد فکر کنید
برای علاقه‌مندان به گوشی‌های هوشمند که منتظر دریافت نسخه بهتر و سریع‌تر و جذاب‌تر دستگاه فعلی‌شان هستند، خبرهای بدی در پیش است. تحلیلگران و تولیدکنندگان تجهیزات هشدار می‌دهند که کمبود جهانی تراشه‌ها اکنون به صنعت تلفن‌های هوشمند نیز ضربه خواهد زد. این بدان‌معنی است که زمان انتظار برای دستگاه‌های جدید طولانی‌تر میشود و قیمت آن‌ها افزایش می‌یابد.
به‌گزارش Zdnet، حتی اپلِ به‌ظاهر شکست‌ناپذیر نیز پس از آخرین بررسی‌اش پذیرفت نرخ رشد در سه‌ماهه آینده کاهش می‌یابد و این امر تا حدی به‌دلیل کمبود اجزای سازنده و افزایش زمان تقاضا برای آیفون است. نیمه‌هادی‌ها، یعنی قطعاتی که بیشتر لوازم الکترونیکی مصرفی از آن‌ها استفاده می‌کنند، چند ماهی است کمیاب شده و صنایع مختلف از خودروسازی تا بانکداری هوشمند را تحت‌تأثیر قرار داده‌اند.
با‌‌‌توجه‌‌به افزایش تقاضا برای گوشی‌های هوشمند در سال آینده، تأمین تراشه‌های مورد‌نیاز حتی برای شرکت‌های بزرگ فناوری مانند اپل یا سامسونگ نیز به مشکلی بزرگ تبدیل میشود. بااین‌حال، برای وین هوانگ، نایب‌رئیس بخش عملیات محصول شرکت تولیدکننده تلفن فیرفون (Fairphone)، کمبود تراشه فقط نشانه مشکلی اساسی است: تقاضا برای تلفن‌های هوشمند بسیار زیاد است. هوانگ به Zdnet می‌گوید:
از دیدگاه من، مبارزه برای دسترسی به قطعات کافی نشان می‌دهد که سازندگان تجهیزات چگونه به جدول زمان‌بندی فشرده عادت کرده‌اند. چرخه‌ای برای به‌روزرسانی وجود دارد که در آن همیشه سعی میشود تولید محصولات ۱۰ تا ۱۲ ماه به‌طول انجامد.
این به‌نوبه خود کاربران را وسوسه می‌کند تا دستگاه‌هایشان را به‌طور مکرر تعویض کنند؛ زیرا دوست دارند همیشه فناوری‌های جدید را در‌اختیار داشته باشند. برای مثال، معرفی آیفون ۱۲ مجهز به 5G اپل در پایان سال گذشته باعث شد بسیاری از مشتریان وفادار گوشی‌های هوشمندشان را ارتقا دهند. روند یادشده اکنون به بقیه صنعت نیز سرایت کرده است. شرکت تجزیه‌و‌تحلیل فناوری Gartner دریافت فروش جهانی تلفن‌های هوشمند در ابتدای سال ۲۰۲۱ درمقایسهبا مدت مشابه در سال گذشته ۲۶ درصد افزایش یافته است و تقاضا برای این دستگاه‌ها در سراسر جهان همچنان رشد خواهد کرد.
تحلیلگران این اتفاق را «فوق چرخه» گوشی‌های هوشمند توصیف می‌کنند. این «فوق چرخه» اولین‌بار نیست که رخ می‌دهد. در کشوری مانند ایالات متحده آمریکا، تلفن‌های همراه به‌طور متوسط هر سه سال یک بار تعویض می‌شوند. همچنین، تخمین زده میشود که سالانه یک‌میلیارد دستگاه در سراسر جهان فروخته میشود. بنابراین، تعجب‌آور نیست در مواقعی که قطعات مورد‌نیاز تولیدکنندگان گوشی‌های هوشمند کم شده است، این شرکت‌ها ضربه سختی ببینند.
درحالی‌که نگرانی فعلی مربوط به تراشه‌های کامپیوتر است، انتظار می‌رود این کمبود به سایر قطعات نیز سرایت کند. تلفن‌های هوشمند نیز از فلزات و مواد مختلف از طلا گرفته تا آرسنیک ساخته می‌شوند. طبق مطالعه اخیر انجمن سلطنتی شیمی، شش عنصر اصلی مورد‌نیاز برای ساخت تلفن‌های همراه در ۱۰۰ سال آینده به‌پایان می‌رسد.
این اعداد و ارقام، تنها به منابع عظیمی اشاره می‌کنند که میزان فعلی تقاضا برای گوشی‌های هوشمند نیاز دارد. درضمن، نباید ردپای محیط‌زیستی تولید این دستگاه‌ها را فراموش کرد. برآورد تحلیلگران این است که ردپای سالانه کربن حاصل از فرایند تولید تلفن‌های همراه حداقل با انتشار سالانه کربن کشوری کوچک برابر است.
بدتر از همه این است که ارتقای محصولات معمولا به‌معنای دور‌انداختن دستگاه‌های قدیمی است که بیشتر اوقات نیز به محل دفن زباله ختم می‌شوند. مجمع جهانی اقتصاد (WEF) می‌گوید تلفن‌های هوشمند تقریبا ۱۰ درصد از زباله‌های الکترونیکی جهان را تشکیل می‌دهند؛ یعنی تقریبا ۵۰ میلیون تن. برای نشان‌دادن حجم فراوان زباله‌های تولیدشده باید بگوییم وزن مذکور با ۳۰۰ هزار اتوبوس دو طبقه برابر است. همان‌طور‌که هوانگ توضیح می‌دهد، پاسخ فیرفون به این مشکل ساده است: به مواردی که شرکت آن را ارتقای غیر‌ضروری می‌داند، پایان دهید.
برخلاف رقبای بسیار بزرگ‌تر، این شرکت مستقر در هلند با رویکردی نسبتا دور از تصور در زمینه تولید تلفن‌های هوشمند، نامش را بر سر زبان‌ها انداخته است. به‌جای معرفی سالانه مدل‌های جدید، فیرفون تا آنجا که ازنظر فنی ممکن است، بین تولید نسل‌های تلفن‌های همراهش فاصله می‌گذارد. از سال ۲۰۱۳ و هنگامی که اولین دستگاه فیرفون عرضه شد، تنها چهار مدل دیگر از این گوشی هوشمند به بازار وارد شدند. هوانگ می‌گوید:
رویکردی که اتخاذ کرده‌ایم، این است که در چرخه توسعه محصولاتمان وقفه بیشتری می‌اندازیم. زمان زیادی را در مفهوم محصول اولیه خود صرف می‌کنیم و تنها زمانی دستگاه جدیدی را روانه بازار می‌کنیم که مشخص شود با عرضه آن می‌خواهیم چه چیزی به‌دست آوریم.
به‌عبارت‌دیگر، طراحان فیرفون از عرضه گوشی‌های جدید خودداری می‌کنند؛ مگر اینکه دلیل قانع‌کننده‌ای برای ارتقا وجود داشته باشد. به‌عنوان مثال، آخرین Fairphone 3+ دوربین بهتری درمقایسهبا Fairphone 3 دارد که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد، فقط به این دلیل که طراحان این شرکت توانستند راهی پیدا کنند که درمقایسهبا Fairphone 2 2016 به محیط‌زیست آسیب کمتری وارد شود.
هدف اصلی این شرکت آن است که به کاربران اجازه دهد تاحدممکن دستگاه‌هایشان را نگه دارند؛ به‌همین‌دلیل، فیرفون رویکردی ماژولار در طراحی گوشی‌های هوشمند دارد. از باتری گرفته تا جک هدفون هفت جزء اصلی تشکیل‌دهنده تلفن وجود دارد که مشتریان می‌توانند به‌راحتی آن‌ها را جایگزین کنند تا گوشی‌شان بادوام‌تر باشد. بنابراین، دیگر لازم نیست با ترک‌خوردن صفحه‌نمایش به فکر تعویض گوشی هوشمند خود بیفتند.
مشتریان حتی می‌توانند تلفن قدیمی‌شان را به مشخصات جدید ارتقا دهند. برای مثال، دوربین Fairphone 3+ به‌عنوان یک ماژول با قیمت ۶۰ یورو (۷۱ دلار) در‌دسترس است تا صاحبان بتوانند خود این قطعه را به دستگاه قدیمی‌تر اضافه و از آن استفاده کنند.
همچنین، به‌عنوان تولیدکننده‌ای که به به‌روزرسانی‌های اندروید متکی است، فیرفون متعهد شده که روی پشتیبانی نرم‌افزاری بیش از پنج سال کار کند. بنابراین، مشتریانی که Fairphone 2 را در سال ۲۰۱۶ خریده‌اند، هنوز می‌توانند امسال به‌روزرسانی اندروید ۹ را دریافت کنند.
فیرفون، تنها شرکتی نیست که این سیاست را در پیش گرفته است و بعضی از حاضرانِ این صنعت تا کمبود جهانی تراشه‌ها منتظر نماندند تا بفهمند تولید تلفن‌های هوشمند از نظر منابع با چه مشکلاتی روبه‌رو خواهد شد. بسیاری از تولیدکنندگان تجهیزات برنامه‌های بازیافت را با هدف بهبود شرایط صنعت تولید تلفن‌همراه توسعه داده‌اند. برنامه‌های مذکور کاربران را به ارسال تلفن‌های قدیمی خود به مراکز بازیافت اختصاصی یا تعویض آن‌ها برای دریافت اعتبار خرید تشویق می‌کنند.
اپل حتی رباتی به نام دیزی را مستقر کرده است که با جداسازی آیفون‌ها قطعات بازیافتی را جدا می‌کند. سال ۲۰۱۸، این شرکت اعلام کرد تلاش‌هایش به انتقال بیش از ۴۸ هزار تن زباله‌های الکترونیکی از محل‌های دفن زباله کمک کرده است. متیو کوکریل مشاور در زمینه طراحی استراتژیک است که قبلا در تولید اولین دستگاه فیرفون کمک کرده است. او می‌گوید:
برنامه‌های بازیافت مهم هستند؛ اما بهترین راه‌حل برای حل مشکل رو به رشد ردپای کربن در صنعت تلفن‌های هوشمند نیستند. در‌حال‌حاضر، تمرکز زیادی روی بازیافت است؛ اما درواقع اگر کاربران دستگاه‌هایشان را دو برابر بیشتر از حد معمول نگه دارند، مقدار زباله‌ها به نصف می‌رسد. کارآمدتر از بازیافت این است که مطمئن شویم می‌توانیم از قطعات استفاده کنیم، به‌جای اینکه محصولاتمان را دور بریزیم و قطعات کاملا جدیدی بسازیم.
تلفن‌های هوشمند بین ۸۵ تا ۹۵ درصد آلایندگی خود را در مرحله تولید وارد محیط‌زیست می‌کنند. تحقیقات اخیر گروه مدافع قانون «حق تعمیر» نشان داد که افزایش طول عمر گوشی‌های هوشمند تا ۳۳ درصد می‌تواند در انتشار گازهای سالانه‌ای صرفه‌جویی کند که برابر با گاز تولیدشده در کل کشور ایرلند است.
اگر دلایل گفته‌شده برایتان کافی نبودند، باید بگوییم بازیافت‌هایی انجام‌شده درمقایسهبا مقیاس مشکلی که پیش روی ما قرار دارد، تقریبا هیچ هستند. سال ۲۰۱۹، نرخ بازیافت در وسایل الکترونیکی تنها ۱۷ درصد بود. این بدان‌معنا است که تولیدکنندگان بسیار بیشتر از آنچه بازیافت میشود، تولید می‌کنند. به‌عنوان نمونه، دیزی اپل هر سال با چند میلیون دستگاه سر‌و‌کار دارد که حتی به تعداد تلفن‌های هوشمندی که در همان زمان عرضه می‌شوند، نزدیک هم نیست. به‌همین‌دلیل، باید به‌جای عواقب با ریشه مشکل روبه‌رو شد و آن را خشک کرد.
اکنون باید شرکت‌ها به سیاست فیرفون روی بیاورند، جایی که دستگاه‌ها قطعات قابل‌تعویض دارند و می‌توان آن‌ها را برای مدت بیشتری نگه داشت. درحالی‌که بعضی قطعات دستگاه‌ها طول عمری بیشتری دارند، اجزای خاصی از آن‌ها می‌توانند قابل‌تعویض باشند.
با‌این‌‌همه، اجرا‌کردن این ایده مستلزم کاهش تقاضای مصرف‌کننده برای محصولات جدید است؛ مفهومی که اساسا با اکثر مدل‌های تجاری در صنعت در تضاد است. صنعت تولید برپایه حفظ تقاضا با چرخه‌های مکرر به‌روزرسانی استوار است تا مصرف‌کنندگان متقاعد شوند دستگاه‌هایشان را تعویض کنند. همچنین، مشکل حتی سخت‌تری وجود دارد که آن متقاعد‌کردن خود مصرف‌کنندگان است. کوکریل می‌گوید:
این امر مستلزم آن است که به داشتن کالاهای خود برای طولانی‌مدت فکر کنیم. انجام این کار بسیار دشوار است؛ زیرا همه ما خرید چیزهای جدید را دوست داریم. آیا می‌توانیم بپذیریم دستگاهی ۱۰ ساله داشته باشیم که در تمام این مدت بدون تغییر بماند؟
در این سناریو، مصرف‌کنندگان باید به گوشی‌های هوشمند خود همان دیدی را داشته باشند که به محصولات دیگری مانند یخچال یا مایکروویو یا توستر دارند. همه این محصولات را می‌توان تا زمان خراب‌نشدن استفاده کرد و به به‌روزسانی‌های خاصی احتیاج ندارند.
مشکل این است که هنوز بسیاری از افراد از داشتن جدیدترین فناوری‌های گوشی همراه لذت می‌برند و فکر می‌کنند به‌محض عرضه دستگاهی جدید از برندی خاص باید آن را بخرند. ممکن است مدتی طول بکشد تا این طرز فکر تغییر کند. درواقع، این کار دشوار است که بتوان کسی را متقاعد کرد تا مبلغ زیادی صرف دستگاهی کند که باید برای حداقل پنج سال داشته باشد.
هوانگ می‌گوید:
افزایش آگاهی درباره محیط‌زیست در بین مصرف‌کنندگان در حال افزایش است؛ اما مشکل اصلی در تجارت، تبدیل این آگاهی به تصمیم خرید است. پرداخت ۲۰ یورو برای تی‌شرت ساخته‌شده از پنبه آسان است؛ اما در اینجا درباره ۴۵۰ یورو برای Fairphone 3 صحبت می‌کنیم؛ به‌همین‌دلیل، باید زیبا‌کردن دستگاه را برای کاربران آسان‌تر کنیم تا بتوانیم در حوزه طراحی صنعتی و نیز مشخصات فنی رقابت کنیم.
فیرفون هنوز تولیدکننده‌ای کوچک محسوب میشود که با غول‌هایی مانند اپل یا سامسونگ یا هواوی نمی‌تواند رقابت کند؛ اما این شرکت امیدوار است کمبود فعلی نیمه‌هادی‌ها باعث شود مصرف‌کنندگان به مشکلات پیش روی صنعت تولید گوشی‌های هوشمند بیشتر فکر کنند.
از دیدگاه شما کاربران زومیت، آینده تولید گوشی‌های هوشمند به چه سمت می‌رود؟ آیا گوشی‌های ماژولار فیرفون می‌توانند طرفداران بیشتری پیدا و صنعت را متحول کنند؟