نمایشگر رتینا چیست و چه تفاوتی با سایر نمایشگرها دارد

در سالیان اخیر نمایشگرها به جزئی جدانشدنی از محصولات دیجیتال تبدیل شده‌اند و آن‌ها را تقریباً در اکثر وسایل الکترونیکی که با آن‌ها سروکار داریم، از ساعت‌های هوشمند کوچک گرفته تا تلویزیون و مانیتورهای بزرگ مشاهده می‌کنیم. نمایشگر تنها درگاه بصری کاربر به دنیای دیجیتال محسوب می‌شود و یک نمایشگر باکیفیت می‌تواند تجربه‌ی کاربری را بهبود بدهد و افراد را در محتوای خود غوطه‌ور کند. این امر شرکت‌ها را بر آن داشته است که به‌طور مداوم کیفیت پنل‌ها و نمایشگرهایشان را افزایش بدهند.

اپل یکی از این شرکت‌ها محسوب می‌شود که به دلیل استفاده از نمایشگر بسیار باکیفیت در محصولاتش شهرت دارد. این شرکت تقریباً از سال ۲۰۱۰ و رونمایی از آیفون ۴، در تمامی محصولاتش از نمایشگر رتینا استفاده می‌کند؛ اما رتینا چیست، چرا اپل از این نام استفاده می‌کند و چه تفاوتی با سایر نمایشگرها بازار دارد؟ این‌ها سؤالاتی هستند که شاید ذهنتان را مشغول کرده باشد و ما در این مقاله سعی داریم تمامی آن‌ها را پاسخ بدهیم و بررسی کنیم. در ادامه با زومیت همراه باشید.

بگذارید ساده بگوییم؛ رتینا یک نام برای بازاریابی نمایشگر محصولات اپل است که هیچ تعریف مشخصی برای آن وجود ندارد. به بیان ساده، رتینا هر نوع نمایشگری است که اپل تصمیم گرفته آن را این‌گونه نام‌گذاری کند؛ اما ویژگی‌هایی وجود دارد که نمایشگر رتینا را از سایر نمایشگرها متمایز می‌کند.

اولین و مهم‌ترین معیار تراکم پیکسل است که طبیعتاً هرچه بیشتر باشد، وضوح نمایشگر افزایش خواهد یافت. هنگامی که استیو جابز آیفون ۴ را به همراه اولین صفحه‌نمایش رتینا در سال ۲۰۱۰ رونمایی کرد، گوشی مذکور را دارای نمایشگری با پیکسل‌هایی بسیار متراکم (۳۲۶ پیکسل بر اینچ) توصیف کرد و مدعی بود این تراکم برای چشم انسان قابل دیدن نیست. در فاصله ۱۲ اینچی، کاربر پیکسل‌های جداگانه را نمی‌بیند و فقط تصویر ایجادشده توسط پیکسل‌ها را مشاهده می‌کند.

اپل یک دهه پس از رونمایی آیفون ۴، تمامی محصولاتش را به نمایشگر رتینا مجهز کرده است؛ اما تمامی آن‌ها تراکم پیکسلی یکسانی ندارند. تراکم برخی از آن‌ها بیشتر از ۴۵۶ پیکسل در هر اینچ است و برخی دیگر کم‌تر هستند. سؤالی که پیش می‌آید این است که اپل چگونه تمامی آن‌ها را رتینا می‌نامد؟ در حقیقت، تفاوت یادشده به دو عنصر بسیار مهم بازمی‌گردد: تراکم و فاصله.

شاید این موضوع کمی مبهم باشد؛ اما ایده تقریبی این است که یک نمایشگر اگر به اندازه کافی واضح باشد تا چشم انسان نتواند پیکسل‌های جداگانه را در فاصله معمولی شناسایی کند، به‌عنوان Retina شناخته می‌شود. در حقیقت اپل با دو برابر کردن تعداد پیکسل‌ها به‌صورت عمودی و افقی، نمایشگر یک دستگاه را به رتینا تبدیل می‌کند؛ بدین معنی که پیکسل آن چهار برابر بیشتر از نمونه مشابه غیر رتینا است؛ البته باید به این نکته توجه داشت که نمایشگر غیر رتینا منظور نمایشگرهای پیشین خود اپل هستند؛ چرا که اغلب نمایشگرهای کنونی از سایر برندها نیز وضوح یکسان یا حتی بیشتر از نمونه‌های رتینا ارائه می‌دهند.

اما افزایش تعداد پیکسل‌ها، سبب می‌شود عناصر رابط کاربر مانند منوها و آیکون‌ها بسیار کوچک به نظر برسند. برای جبران این امر، اپل حالت HiDPI را ایجاد کرد؛ جایی که اندازه هر عنصر رابط به‌صورت عمودی و افقی دو برابر می‌شود و این امکان را فراهم می‌کند که محتوای نمایشگر رتینا مانند یک نمایشگر معمولی و متعاقباً، همه‌چیز از جمله متن‌ و محتوا در نمایشگر رتینا واضح‌تر به نظر برسد.

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، استیو جابز در هنگام رونمایی از آیفون ۴ ادعا کرد که تراکم پیکسلی این گوشی تقریبا برای انسان غیر قابل دیدن است. استدلال مذکور این سؤال را مطرح می‌کند که اپل چگونه نمایشگر دارای مشخصات و کیفیت به‌مراتب بهتر را توصیف می‌کند؟ پاسخ اپل، وام گرفتن اصطلاحات از صنایع ویدئو و پخش است.

آیفون ۶ که در سال ۲۰۱۴ عرضه شد، از وضوح عمودی ۷۵۰ پیکسل بهره می‌گرفت؛ کمی بیشتر از رزولوشن ۷۲۰ پیکسل عمودی که یکی از استانداردهای ویدیوهای HD است. افزون‌ بر این، آیفون ۶ پلاس دارای وضوح عمودی ۱۰۸۰ پیکسل و بسیار بالاتر از استاندارد فیلم‌برداری HD بود. اپل هیچ‌گاه فرصت را برای بازیابی محصولاتش با نام‌های جذاب از دست نمی‌دهد؛ از این‌رو فناوری نمایشگر آیفون ۶ و ۶ پلاس را رتینا HD (Retina HD) نام‌گذاری کرد.

برچسب رتینا HD تا آیفون ۸ و ۸ پلاس در سال ۲۰۱۷ ادامه داشت؛ اما غول دنیای فناوری به مناسبت دهمین سالگرد رونمایی از نخستین نسل آیفون، از گوشی جدید و کاملا بازطراحی‌شده‌ای به نام آیفون ۱۰ (iPhone X) رونمایی کرد و به عبارتی همه‌چیز را یک قدم جلوتر برد. آیفون X با بهره‌گیری از نمایشگر ۵٫۸ اینچی از نوع OLED، تراکم ۴۵۸ پیکسل در هر اینچ به ارمغان می‌آورد و سزاوار نام‌گذاری جدیدی برای نمایشگر باکیفیتش بود. اپل نمایشگر مذکور را سوپر رتینا HD (Super Retina HD) نام‌گذاری کرد و تا سری آیفون XS از آن پسوند استفاده کرد.

البته باید توجه داشته باشید که نام‌گذاری‌های یادشده لزوماً بر مبانی اصلی نمایشگرهای رتینا یعنی تراکم پیکسل و فاصله پایبند نیستند. اپل تنها به دلیل وضوح بالاتر از برچسب‌های HD و Super HD استفاده می‌کند.

غول دنیای فناوری در سال ۲۰۱۸ برای نمایشگر LCD آیفون XR از پسوند لیکویید (Liquid Retina HD) استفاده کرد. رزولوشن نمایشگر یادشده ۸۲۸×۱۷۹۲ پیکسل است و مانند آیفون‌های پیشین تراکم 326ppi ارائه می‌دهد؛ بنابراین، دلیل نام‌گذاری اپل رزولوشن نمایشگر نیست. این صفحه‌نمایش نخستین LCD تمام‌صفحه با گوشه‌های گرد و خمیده در آیفون محسوب می‌شود و برخلاف اکثر گوشی‌های اندرویدی در آن مقطع، بدون حاشیه پایینی است.

اپل می‌گوید این نمایشگر دارای دقیق‌ترین پنل LCD در میان تمام گوشی‌ها است و نسبت روشنایی و کنتراست بالایی ارائه و به آن اجازه می‌دهد که طیف وسیعی از رنگ را برای فیلم‌ها و عکس‌های HDR نمایش بدهد؛ همچنین دارای قابلیت True Tone است که رنگ‌های دقیق را بدون توجه به روشنایی محیط تنظیم می‌کند؛ بنابراین، پسوند لیکوئید رتینا می‌تواند‌ به همین دلایل انتخاب شده باشد.

آخرین پسوند نمایشگرهای آیفون Super Retina XDR است که در سال ۲۰۱۹ با آیفون ۱۱ رونمایی شد. نام‌گذاری یادشده نه به دلیل تراکم و رزولوشن، بلکه به‌ خاطر روشنایی و کنتراست بسیار بالا به این نمایشگر اطلاق شده و تاکنون پابرجا باقی مانده است.

در حال حاضر کیفیت HD تقریباً به یک استاندارد قدیمی و منسوخ‌شده در نمایشگرهای بزرگ و مدرن تبدیل شده است. امروزه تلویزیون و مانیتور ها دارای نمایشگر 4K هستند که از ۴ هزار پیکسل به‌صورت افقی تشکیل شده‌اند. البته نمایشگرهایی با رزولوشن دیوانه‌کننده 8K و 16K نیز معرفی شده‌اند؛ اما هنوز با استاندارد و عمومی شدن آن‌ها فاصله‌ی زیادی باقی مانده است. نام‌گذاری رتینا 4K و 5K نیز به‌ دلیل رزولوشن آن‌ها است و در حقیقت به رونمایی از آی‌مک ۲۷ اینچی مجهز به ۵۱۲۰ پیکسل افقی در سال ۲۰۱۴ و آی‌مک ۲۱ اینچی مجهز به ۴۰۹۶ پیکسل افقی در سال ۲۰۱۵ مربوط می‌شود.

مشخص نیست اپل نسل بعدی نمایشگر رتینا را چگونه نام‌گذاری خواهد کرد؛ اما احتمالا با رونمایی از سری آیفون ۱۳ پسوند جدید رتینا را نیز اعلام خواهد کرد. شایعات از آن حکایت دارند که نمایشگر مدل‌های پرو آیفون ۱۳ با تغییرات مهمی همراه خواهند شد و ظاهراً اپل قصد دارد از فناوری LTPO در نمایشگر این سری از گوشی‌هایش استفاده کند؛ احتمالاً همین تکنولوژی کافی خواهد بود که اپل نام جدیدی برای بازاریابی نمایشگر جدیدش استفاده کند.

ترانزیستور فیلم نازک مبتنی بر اکسید پلی‌کریستالی دماپایین (LTPO) که وظیفه روشن و خاموش کردن پیکسل‌های مختلف نمایشگر را بر عهده دارد، به تولید نمایشگر کارآمدتر منجر می‌شود. تکنولوژی یادشده این اجازه را به گوشی هوشمند می‌دهد که نرخ نوسازی تصویر را از ۱ تا ۱۲۰ هرتز به‌صورت متغیر و با توجه به نیاز تغییر بدهد و بهره‌وری از انرژی را بیشتر کند. فناوری یادشده بدون کاهش شارژدهی می‌تواند سرعت نوسازی ۱۲۰ هرتز را برای پیمایش روان‌تر و بیشتر، حرکت روان انیمیشن‌ها و بهبود پاسخ‌دهی به فرامین را فراهم کند.

اگر تا اینجا مقاله را دنبال کرده باشید، قطعا متوجه شده‌اید که نمایشگرهای رتینا تقریباً هیچ تفاوت خاصی با سایر نمایشگرهای باکیفیت کنونی ندارند و این شیوه نام‌گذاری، بازاریابی و حق تجاری ثبت‌شده‌ی اپل است که منجر می‌شود هیچ تولیدکننده دیگری از نام رتینا در محصولش استفاده نکند. در بعضی مواقع حتی شاهد نمایشگرهایی از سایر برندها هستیم که روی کاغذ مشخصاتی به‌مراتب بهتر از نمایشگرهای رتینا ارائه می‌دهند. برای مثال، زمانی که آیفون ۶ اس رونمایی شد، اکسپریا زد ۵ پریمیوم (Xperia Z5 Premium) سونی رزولوشن 4K و تراکم سرسام‌آور ۸۰۶ پیکسل در هر اینچ ارائه می‌داد که بسیار بیشتر از گوشی اپل بود.

البته بسیاری افراد اصلا قادر نخواهند بود تفاوت نمایشگر 4K با رزولوشون بالا را در ابعادی به اندازه یک گوشی هوشمند تشخیص بدهند و در صورت صحت گفته استیو جابز، تراکم ۳۰۰ پیکسل در هر اینچ در گوشی‌های هوشمند برای نامرئی شدن پیکسل‌ها کافی خواهد بود؛ بنابراین به‌ نظر می‌رسد افزودن پیکسل‌های بیشتر بی‌فایده و بازی با اعداد برای جذب مشتریان است.

باید به این نکته اشاره داشت که کیفیت نمایشگرها تنها در رزولوشن یا تراکم پیکسل خلاصه نمی‌شود و بسیاری از مؤلفه‌های دیگر در ایجاد یک نمایشگر خوب مؤثر هستند؛ بنابراین ممکن است نمایشگر رتینا بالاترین وضوح موجود نداشته باشد؛ اما قطعاً تعادل مطلوب بین وضوح تصویر و قدرت مورد نیاز برای ارائه محتوا در کیفیت بسیار بالا را در اختیار دارد.