تغییر مدام سوکت CPU؛ دردسری اجتناب‌ناپذیر یا طمع تولیدکننده؟
دوشنبه ۱۸ تیر ۱۴۰۳ - ۱۳:۳۰مطالعه 4 دقیقه
بسیاری از اوقات هنگامی که کاربران می‌خواهند CPU سیستم خود را ارتقا دهند، متوجه می‌شوند که لزوماً باید مادربرد جدیدی تهیه کنند، زیرا سوکت‌های قدیمی‌شان با پردازنده‌ی جدید سازگار نیست.
شاید این موضوع که شرکت‌های تولیدکننده‌ی سیستم‌های کامپیوتری به‌طور مداوم سوکت‌های سی‌پی‌یوها را تغییر می‌دهند، برای کاربران تجربه‌ای فرسایشی و پرهزینه به نظر برسد؛ اما دلایل قانع‌کننده‌ای پشت این تصمیم وجود دارد. بی‌شک حفظ سوکت‌های سابق برای مصرف‌کنندگان راحت‌تر و بی‌دردسرتر خواهد بود، اما در بلندمدت مانع از دسترسی به نوآوری‌های جدید می‌شود.
تأثیر تعداد پین‌های سوکت بر کارایی CPU
غالباً مهم‌ترین تغییرات و تکامل سوکت‌های سی‌پی‌یوها را در تغییرات چیدمان و افزایش تعداد پین‌ها مشاهده می‌کنیم. افزایش تعداد پین‌ها باعث می‌شود سی‌پی‌یو از طریق مسیرهای داده‌ی بیشتری با سایر اجزای مادربرد در ارتباط باشد. به‌علاوه با پین‌های بیشتر، پهنای باند بیشتری برای عبور داده‌ها فراهم می‌شود.
نکته‌ی مهم اینکه افزایش تعداد پین‌ها به معنای افزایش قدرت سی‌پی‌یو است، چرا که در این حالت توان به‌طور مؤثرتری در سراسر سی‌پی‌یو توزیع می‌شود. به‌گفته‌ی XDR، ازآنجاکه مادربرد هم توان بیشتری را به سی‌پی‌یو می‌رساند، توان طراحی حرارتی یا TDP پردازنده نیز بهبود می‌یابد.
هنگامی که شرکت اینتل یک سوکت را LGA XXXX نام‌گذاری می‌کند، مثلاً LGA 1700 که برای نصب پردازنده‌ی رپتور لیک به آن نیاز داریم؛ عدد کنار LGA تعداد پین‌ها را نشان می‌دهد. با این حساب، سوکت LGA 1700 هزاروهفتصد پین دارد.
البته تعداد پین‌ها مستقیماً با عملکرد سی‌پی‌یو در ارتباط نیست. اگر شما کارایی پین و مالتی‌پلکسینگ سیگنال را بهبود دهید، سی‌پی‌یو با استفاده از پین‌های کمتر، حجم داده‌ی بیشتری را مدیریت خواهد کرد. بنابراین به‌طور کلی تعداد پین‌های بیشتر، مزیت محسوب می‌شود، ولی فناوری‌های زیربنایی نیز نقش چشمگیری در کارایی سی‌پی‌یو ایفا می‌کند.
قابلیت‌های بیشتر
سوکت LGA 1700 که برای پردازنده‌های نسل دوازدهم اینتل آلدر لیک و تراشه‌های جدیدتر معرفی شد، امکانات قابل توجهی را نسبت به سوکت LGA 1200 به ارمغان آورد. دو مورد از این قابلیت‌های جدید، پشتیبانی از حافظه‌ی DDR5 و اسلات PCIe 5.0 بود. این پیشرفت مهم و کلیدی از تغییر سوکت‌ها حاصل شد؛ زیرا ۵۰۰ پین اضافی، توان و مسیرهای عبور سیگنال‌ها را ارتقا دادند.
بیایید با یک مثال ملموس تأثیر پین‌ها را بهتر بررسی کنیم. مادربرد AM4 شرکت ای‌ام‌دی طول عمر و ماندگاری زیادی داشت؛ اما این پلتفرم یک دهه قبل معرفی شد و برخلاف AM5، از حافظه‌ی DDR5 پشتیبانی نمی‌کند. مشکل این پلتفرم محدودیت سوکت است و هیچ راه‌حلی برای آن وجود ندارد، مگر اینکه مصرف‌کنندگان مادربرد جدید AM5 را تهیه کنند.
گاهی اوقات شرکت‌ها تعدادی پین مازاد را برای قابلیت‌های آتی باز می‌گذارند، یعنی همان کاری که ایسوس سال‌ها پیش، هنگامی که می‌خواست پشتیبانی از PCIe 4.0 را به پردازنده‌های Zen 2 بیاورد، انجام داد؛ اما مشکل اینجا است که در این صورت هم طراحی ثابت پین‌ها اجازه‌ی تغییرات زیادی را نمی‌دهد.
تغییرات توان
هنگامی که سی‌پی‌یو جدیدی را روی مادربرد قدیمی قرار می‌دهیم، ممکن است پردازنده به‌خاطر کمبود میزان توان دریافتی از مادربورد، به‌خوبی (یا اصلاً) کار نکند. مزیت خرید مادربرد جدید این است که شرکت‌های تولیدکننده هنگام ساخت برد، نیازهای تراشه‌های جدید را در نظر می‌گیرند و مجبور نیستند آن‌ها را بدون تغییر ماژول تنظیم‌کننده ولتاژ (VRM) که همان منبع تغذیه مادربرد است، در سوکت‌های قدیمی جای دهند.
این جریان درواقع راهی است برای وادارکردن سازندگان مادربرد به پیروی از الزامات درحال تغییر سی‌پی‌یوها. اگر سی‌پی‌یو جدیدی با نیازهای توانی جدید عرضه شود، اما از نظر فیزیکی در یک مادربرد قدیمی جا بیفتد، چه می‌شود؟ ممکن است سازندگان مادربرد در به‌روزرسانی‌های بایوس پشتیبانی از سی‌پی‌یو را فعال کنند، حتی اگر سی‌پی‌یو به‌خوبی کار نکند. اگر چنین اتفاقی بیفتد، سازندگان تراشه مانند اینتل، با چالش‌ها و انتقادات شدیدی مواجه خواهند شد.
شرکت‌های تولیدکننده‌ی فناوری همواره درحال توسعه‌اند و برای رسیدن به اهدافشان ایده‌های مختلف و جدیدی را امتحان می‌کنند و مسلماً سوکت‌ها نیز از این قاعده مستثنی نخواهند بود.
همان‌طور که دیدیم مادربرد AM4 توانست سال‌های سال به‌خوبی جای خود را در بازار حفظ کند، اما حالا پشتیبانی‌نکردن این محصول از DDR5 موجب شده است قدیمی‌بودنش بیشتر احساس شود.
سوکت‌های جدید می‌توانند ویژگی‌ها و قابلیت‌های مهم و تأثیرگذاری با خود به ارمغان بیاورند. دقیقاً به همین دلیل است که گاهی‌اوقات ارتقای اجزای سیستم مزیت‌های زیادی دارد، هرچند برای اسمبل‌کنندگان قطعات سیستم‌های کامپیوتری، فرایند طاقت‌فرسا و پرهزینه‌ای به‌نظر برسد.
نظرات