تاریخچه کامل اندروید؛ ۱۵ سال با محبوب‌ترین سیستم‌عامل موبایل

اگر شما نیز از کاربران قدیمی اکوسیستم اندروید باشید، احتمالاً این حس را دارید که از زمانی که به خاطر می‌آورید این سیستم‌عامل محبوب، بخش همیشگی و جدایی‌ناپذیر تجربه‌ی شما در دنیای گوشی‌های هوشمند بوده است؛ از این رو، شاید باورش سخت باشد که از زمان عرضه‌ی اولین گوشی مبتنی بر اندروید تنها کمی بیشتر از یک دهه و نیم می‌گذرد.

بدون شک عاملی که باعث موفقیت بزرگ اندروید شد، تصمیم سرنوشت‌ساز گوگل به تبدیل آن به پروژه‌ای متن‌باز بود. متن‌باز بودن اندروید که آن را در تقابل مستقیم با رقیب قدر و انحصارطلبش iOS اپل قرار می‌دهد، محبوبیت روزافزون این سیستم‌عامل را بین سازندگان موبایل غیر گوگل به همراه داشت؛ به‌طوری‌که تنها چند سال پس از عرضه‌ی اندروید 1.0، گوشی‌های هوشمند مبتنی بر این سیستم عامل را می‌شد در هر کجا پیدا کرد.

اندروید با پشت سر گذاشتن رقیبانی چون سیمبیان، بلک‌بری، پالم، وب‌اواس و ویندوز فون به محبوب‌ترین سیستم‌‌عامل موبایل در دنیا تبدیل شد و بیش از سه‌میلیارد دستگاه در سراسر جهان مبتنی‌بر اندروید هستند. در واقع، iOS اپل تنها پلتفرمی است که هنوز رقیب جدی اندروید محسوب می‌شود و به نظر نمی‌آید این وضعیت به این زودی‌ها تغییر کند.

حالا که ۱۶ سال از تولد اندروید می‌گذرد و بسیاری از کاربران گوشی‌های هوشمند از زبان طراحی Material You و قابلیت‌های جدید اندروید ۱۴ لذت می‌برند،‌ بیایید به تاریخچه‌ی پر فرازونشیب سیستم عامل اندروید و تغییراتی که در این مدت داشته است،‌ نگاهی بیندازیم.

داستان اندروید از اکتبر ۲۰۰۳ شروع شد؛ یعنی بسیار پیش‌تر از زمان همه‌گیری اصطلاح «گوشی هوشمند» و چندین سال پیش از آنکه اپل اولین آیفون و همراه با آن اولین نسخه‌ی iOS را معرفی کرد. شرکت اندروید در پالو آلتوِ کالیفرنیا تأسیس شد و بنیان‌گذاران آن چهار مرد جوان به نام‌های ریچ ماینر، نیک سیرز، کریس وایت و اندی روبین بودند. آن زمان، رابین گفته بود شرکت اندروید قرار است «دستگاه‌های موبایل هوشمندتری توسعه دهد که نسبت به موقعیت مکانی و علایق کاربر، آگاه‌تر باشند.»

روبین در سخنرانی ۲۰۱۳ خود در توکیو فاش کرد که سیستم عامل اندروید ابتدا قرار بود نسخه‌ی بهبودیافته‌ی سیستم‌عامل دوربین‌های عکاسی دیجیتال باشد؛ اما حتی همان روزها هم بازار دوربین‌های عکاسی دیجیتال در حال ریزش بود. تنها چند ماه طول کشید تا بنیان‌گذاران شرکت اندروید برنامه‌های اولیه خود را کنار بگذارند و در مسیر استفاده از این سیستم‌عامل در گوشی‌های موبایل گام بردارند.

مهدی زارع سریزدی

بیوگرافی اندی رابین، خالق اندروید

مطالعه '19

روبین تا سال ۲۰۱۳ به‌عنوان مدیر تیم اندروید در گوگل باقی ماند؛ اما یک سال بعد به‌دنبال انتشار اسنادی از سوءرفتار جنسی روبین و رفتارهای نامناسبش با کارمندان، مجبور به ترک گوگل شد تا استارتاپ مرکز رشد خودش را راه‌اندازی کند. او در نهایت این استارتاپ را نیز رها کرد تا در سال ۲۰۱۷ با پروژه‌ی ناموفق اسنشال فون به دنیای گوشی‌های هوشمند برگردد. روبین این روزها دیگر در مرکز توجه رسانه‌ها نیست، اما میراث او زیر نظر گوگل روزهای خوشی را سپری می‌کند.

لوگوی بسیار‌ آشنای اندروید که شبیه ترکیبی از ربات و حشره‌ای سبز رنگ است، توسط ارینا بلاک زمانی که هنوز در گوگل مشغول به کار بود، طراحی شد. طبق گفته‌ی بلاک، تنها خواسته‌ی تیم طراحی گوگل از او این بود که لوگو شبیه ربات به نظر برسد (شاید به خاطر علاقه‌ی رابین به اسباب‌بازی ربات جنگ ستارگانش). بلاک همچنین گفت بخشی از طراحی نهایی لوگوی اندروید الهام گرفته از علامت «مردانه» و «زنانه»‌ سر در سرویس‌های بهداشتی عمومی بوده است.

بلاک و گوگل هر دو تصمیم گرفتند خود ربات اندروید هم مثل سیستم‌عامل، پروژه‌ای متن‌باز باشد. تقریباً هر شرکت بزرگ دیگری با تمام وجود از لوگوی خود دربرابر هرگونه تغییر در طراحی و استفاده‌ی دیگران محافظت می‌کند، اما ربات اندروید به‌لطف مجوز حق تکثیری که گوگل برای آن صادر کرده، تاکنون توسط هزاران نفر در سراسر دنیا مورد استفاده قرار گرفته و طراحی آن دستکاری شده است.

لوگوی اندروید که به «اندی» نیز مشهور است، در سال ۲۰۱۹ همراه با برند اندروید بازطراحی شد و اگرچه حالا بخش زیادی از بدنش را از دست داده، حضورش در تمام محصولات مرتبط با برند اندروید مشهودتر است.

سال ۲۰۰۷ بود که اپل با عرضه اولین آیفون، عصر جدیدی را در پردازش‌های موبایلی آغاز کرد. در آن زمان گوگل هنوز داشت به‌طور مخفیانه روی اندروید کار می‌کرد، اما نوامبر همان سال، از برنامه‌هایش برای رقابت با اپل و پلتفرم‌های موبایل دیگر پرده برداشت. گوگل در اقدامی بزرگ، کنسرسیومی از شرکت‌های مختلف تحت عنوان «اتحادیه گوشی باز» (Open Handset Alliance) تشکیل داد که شامل سازندگان موبایلی چون اچ‌تی‌سی و موتورولا، سازندگان تراشه نظیر کوالکام و تگزاس اینسترومنتس و شرکت‌های مخابراتی چون تی‌-موبایل بود.

مدیرعامل آن موقع گوگل، اریک اشمیت، بعد از اعلام شکل‌گیری این کنسرسیوم که آن را «بلندپروازانه‌تر» از هر گوشی گوگلی که رسانه‌ها هفته‌ها بود درباره‌اش مشغول گمانه‌زنی بودند، توصیف کرد و گفت «چشم‌انداز ما این است که با این پلتفرم قدرتمند، شاهد تولید هزاران گوشی موبایل مختلف باشیم.»

نسخه بتای عمومی اندروید 1.0 برای توسعه‌دهندگان، ۵ نوامبر ۲۰۰۷ عرضه شد. سپتامبر ۲۰۰۸، اولین گوشی هوشمند اندرویدی، T-Mobile G1، معرفی شد که در برخی نقاط دنیا به نام HTC Dream نیز شناخته می‌شد. این گوشی اندرویدی با آن نمایشگر لمسی پاپ‌آپ ۳٫۲ اینچی و کیبورد فیزیکی QWERTY طراحی آنچنان نوآورانه‌ای نداشت و حتی به باد انتقاد رسانه‌های تکنولوژی گرفته شد. بااین‌حال، اندروید 1.0 داخل این گوشی همان موقع نیز ردی از برنامه‌های آینده گوگل برای توسعه این سیستم عامل را در خود داشت.

اندروید 1.0 چند محصول و خدمات دیگر این شرکت نظیر گوگل مپس، یوتیوب و مرورگر HTML (که نسخه پیشین کروم بود) را که طبیعتا از خدمات جستجوی گوگل استفاده می‌کردند، کنار هم آورد و اولین نسخه از اندروید مارکت را برای عرضه «ده‌ها اپلیکیشن اندرویدی منحصربه‌فرد» معرفی کرد. از دیگر ویژگی‌های اندروید 1.0 می‌توان به پنجره‌ی اعلانات که همچنان در نسخه‌های جدیدتر اندروید وجود دارد، ویجت‌ها و یکپارچه‌سازی با سرویس پست الکترونیکی جیمیل اشاره کرد.

تمام این قابلیت‌ها حالا پیش‌و‌پاافتاده به نظر می‌رسند، اما به کمک همین‌ها بود که جرقه‌ی پیشتازی اندروید در بازار موبایل زده شد.

نخستین به‌روزرسانی اندروید سه ماه پس از عرضه گوشی G1 در فوریه ۲۰۰۹ میلادی صورت گرفت. نسخه 1.1 را نمی‌توان به هیچ وجه محصولی نوآورانه دانست، چون تنها شامل پچ‌های نرم‌افزاری برای بهینه‌سازی سیستم و رفع باگ‌های آن بود. اما اندروید 1.1 از این جهت اهمیت دارد که توانایی گوگل را به ارائه بی‌دردسر به‌روزرسانی به‌خوبی نشان داد. همین قابلیت که این‌روزها پیش‌پا افتاده به نظر می‌رسد، در زمان عرضه‌ی نسخه‌ 1.1 یکی از نقاط قوت اندروید به حساب می‌آمد، چراکه سایر سیستم‌عامل‌های موبایل آن زمان قابلیت به‌روزرسانی به این شکل نداشتند.

گوگل با عرضه اندروید 1.5 در آوریل ۲۰۰۹ سنت ۱۰ ساله‌ی نام‌گذاری نسخه‌های اندروید براساس نام شیرینی‌جات و دسرها را به ترتیب حروف الفبای لاتین شروع کرد و برای شروع، قرعه به نام کاپ‌کیک افتاد. اندروید این سیستم نام‌گذاری را مدیون مدیر پروژه گوگل، رایان گیبسون است؛ هرچند تا به امروز کسی راز علاقه‌ی او به این مدل نام‌گذاری را کشف نکرده است.

اندروید 1.5 حقیقتا نقطه‌ی عطفی در تاریخچه‌ی اندروید به شمار می‌رود. در این نسخه علاوه بر معرفی روش خاص نام‌گذاری این سیستم عامل، قابلیت‌های مهمی اضافه شد که البته این روزها ویژگی‌های خارق‌العاده‌ای به‌نظر نمی‌رسند؛ از جمله قابلیت آپلود کردن ویدئو در یوتیوب، چرخش خودکار صفحه‌نمایش، اضافه شدن صفحه‌کلید مجازی و پشتیبانی از کیبوردهای متفرقه که آن زمان، رقیب سرسختش iOS از آن بی‌بهره بود.

جالب است بدانید اولین گوشی گلکسی سامسونگ و HTC Hero با اندروید 1.5 روانه بازار شدند.

گوگل چند ماه بعد از اندروید 1.5، نسخه 1.6 را با نام دونات در سپتامبر ۲۰۰۹ عرضه کرد. اگرچه دونات در تاریخ اندروید به‌اندازه کاپ‌کیک تأثیرگذار نبود، با تغییر بزرگی همراه بود که در پشت‌پرده اتفاق افتاد. این سیستم عامل جدید برای اولین بار پشتیبانی از شبکه‌های مبتنی بر CDMA را ارائه داد که فروش گوشی‌های اندرویدی توسط تمام شرکت‌های مخابراتی در سراسر جهان را ممکن کرد.

از قابلیت‌های دیگر اندروید 1.6 می‌توان به معرفی باکس جستجوی سریع، تاگل سریع بین گزینه‌های دوربین، ضبط فیلم و گالری و ویجت «پاور کنترل» برای مدیریت وای‌فای، بلوتوث، GPS و غیره اشاره کرد. علاوه‌براین، دونات برای اولین بار قدرت‌نمایی اندروید در انواع صفحه‌نمایش‌ها با وضوح و نسبت نمایش گوناگون را ممکن کرد. اندروید مارکت نیز با طراحی جدید و در رنگ‌بندی سفید و سبز عرضه شد که فهرستی از برترین برنامه‌های رایگان و پولی را نمایش می‌داد. بااین‌حال، این نسخه از اندروید در بخش رابط دوربین ایرادات زیادی داشت که تا اندروید 2.3 همچنان پابرجا بود.

اوایل نوامبر ۲۰۰۹، تقریباً یک سال پس از عرضه گوشی G1 و اولین نسخه‌ی اندروید، اندروید 2.0 عرضه شد. اگر بخواهیم این به‌روزرسانی را در یک کلمه توصیف کنیم، «بزرگ» صفت خوبی است، چراکه این نسخه از سیستم‌عامل اندروید دستاوردی بزرگ با وعده‌هایی بزرگ بود که روی گوشی‌های بزرگ کمپانی‌های بزرگ عرضه می‌شد!

در ابتدا اکلر به صورت اختصاصی روی گوشی‌های Verizon عرضه شد و یکی از بهترین تجربه‌های همکاری در این زمینه را رقم زد. عاملی که باعث موفقیت اکلر شد این بود که در این نسخه از اندروید شاهد بیشترین تغییرات هم از نظر ظاهری و هم معماری داخلی بودیم. از قابلیت‌هایی که به نسخه 2.0 اضافه شد می‌توان به این موارد اشاره کرد: پشتیبانی از حساب‌های چندگانه، قابلیت رایگان ناوبری نقشه گوگل که همچنان محبوب و کاربردی است (پیش از آن، رانندگان برای چنین اپلیکیشنی هزینه‌ی سنگینی پرداخت می‌کردند)، دسترسی سریع به اطلاعات تماس، بهبود کیبورد مجازی با قابلیت تشخیص داده‌های چند لمسی و بازسازی مرورگر که آن را مرورگر گوگل کروم امروزی نزدیک کرد.

گوگل اگرچه نام اکلر را برای به‌روزرسانی بعدی اندروید حفظ کرد، تغییرات گسترده‌ای به آن اضافه کرد. اندروید2.1 که ژانویه ۲۰۱۰ عرضه شد، آنچنان در زمان خود خوب بود که بسیاری از گوشی‌های جدید به آن مجهز شدند. از این گذشته، بسیاری از ایرادات نرم‌افزاری نیز در این نسخه رفع شدند.

گوگل با اندروید 2.1 برای نخستین‌بار از والپیپرهای زنده (live wallpapers) رونمایی کرد که با به نمایش گذاشتن تصاویر متحرک و تعاملی به جای تصویر ثابت در پس‌زمینه، در عین سادگی، بسیار جذاب بود و توجه بسیاری از کاربران را به خود جلب کرد. در این نسخه از اندروید نیز برای اولین‌بار شاهد قابلیت تبدیل گفتار به متن (TTS) بودیم که به‌کمک آن کاربران می‌توانستند با گوشی خود صحبت کرده تا متون به جای تایپ با کیبورد، ازطریق صدای کاربر وارد شوند. همچنین از اندروید 2.1 به بعد، دکمه‌ی کاما در کیبورد مجازی با دکمه مخصوص میکروفون عوض شد تا دسترسی کاربر به این قابلیت آسان‌تر شود. جالب است بدانید از iOS 5 به بعد، این قابلیت به کیبورد سیستم‌عامل اپل نیز اضافه شد.

علاوه بر این، اندروید 2.0 از قفل صفحه‌نمایش جدیدی بهره می‌برد که یک سمت آن گزینه حالت بی‌صدا (silent) و سمت دیگر قفل صفحه بود که با لمس آن، صفحه‌ی اصلی باز می‌شد. اگرچه تغییرات این به‌روزرسانی‌ چندان چشمگیر نبود، برای گوگل تغییری استراتژیک به حساب می‌آمد و احتمالاً ارتباط مستقیمی با تغییر ظاهر اصلی اندروید و عرضه‌ی نسخه‌های سفارشی برای شرکای تجاری این شرکت در محصولات‌شان داشته است.

در آن زمان، همکاری مستقیم گوگل با شرکت HTC به عرضه گوشی Nexus One مجهز به نخستین پردازنده‌های یک گیگاهرتزی کوالکام منجر شد که تجربه‌ای ناب از اندروید 2.1 ارائه می‌داد و به یکی از گوشی‌های خوش‌ساخت اندرویدی بدل شد. بعد از این همکاری، گوگل سراغ موتورولا رفت تا گوشی Motorola Droid نیز با نسخه اکلر اندروید به بازار راه پیدا کند؛ هرچند موفقیت موتورولا دروید در این زمینه به اندازه نکسوس وان نبود.

اندروید 2.2 معروف به ماست بستنی (Froyo) اواسط سال ۲۰۱۰ میلادی عرضه شد. از این پس بود که مزایای پروژه نکسوس، خود را نشان داد و Nexus One که هنگام عرضه به اندروید 2.1 مجهز بود، نخستین گوشی هوشمندی بود که به این سیستم عامل به‌روزرسانی شد.

گوشی‌های هوشمندی که از اندروید 2.2 بهره می‌بردند، با طراحی جدید صفحه اصلی خودنمایی می‌کردند؛ سه پنل سنتی اندروید جای خود را به پنج پنل داده بود و در پایین صفحه میانبرهایی به منوی اپلیکیشن‌ها و مرورگر وجود داشت.

بخش گالری اندروید 2.2 نیز به‌طور کامل بازطراحی شده و برای نخستین بار قابلیت‌های سه‌بعدی این پلتفرم را به نمایش گذاشته بود. برای مثال، با کج کردن صفحه یا حرکت بین آلبوم‌های مختلف و عکس‌ها، انیمیشن‌های با کیفیتی نمایش داده می‌شد. گوگل همچنین صفحه سنتی قفل PIN را در این نسخه ارائه کرد تا کاربرانی که روش قفل الگویی (Pattern lock) را دوست نداشتند یا دنبال شیوه‌ی امن‌تری بودند، بتوانند گوشی خود را با وارد کردن کد، قفل کنند.

حدود شش ماه پس از عرضه Froyo بر بستر گوشی نکسوس وان، گوگل وارد فاز بعدی پروژه Nexus شد تا گوشی‌ جدیدی را با اندروید 2.3 معروف به نان زنجبیلی (Gingerbread) به بازار روانه کند. گوگل این بار سراغ سامسونگ رفت تا گوشی Nexus S را در خط تولید گوشی موفق Galaxy S به تولید انبوه برساند. هرچند نکسوس اس از نظر فنی چندان از گوشی پیشین نکسوس وان برتر نبود، از نظر ظاهری تفاوت زیادی با نخستین عضو خانواده نکسوس داشت و با بهره از صفحه‌نمایش لبه گرد و بدنه شفاف و تیره رنگش، طرفداران بسیاری پیدا کرد.

اندروید 2.3 از بسیاری از جنبه‌ها به‌روزرسانی کوچکی به حساب می‌آمد؛ اما تعدد این تغییرات کوچک موجب تفاوت چشمگیری نسبت به نسخه پیشین شد و در این نسخه شاهد بیشترین تغییرات ظاهری از زمان انتشار اندروید 2.1 بودیم. برای مثال، عبارت Malmo از ویجت ساعت آنالوگ حذف شد؛ صفحه‌ی اصلی و اجزای رابط کاربری به تم رنگی سبز درآمدند و نوار وضعیت نیز با زمینه‌ی تیره و نوشته‌های روشن، زیبایی بیشتری پیدا کرد. نان زنجبیلی نسبت به نسخه‌های قبلی تمیزتر و مدرن‌تر به نظر می‌آمد، اما در حقیقت این ترفند هوشمندانه‌ی گوگل برای کاهش مصرف باتری بود؛ چراکه آن همه اجزای روشن در صفحه‌نمایش امولد انرژی زیادی مصرف می‌کردند.

از قابلیت‌های جدیدی که به اندروید 2.3 اضافه شد می‌توان به کنترل بیشتر بر قابلیت کپی/چسباندن، کیبورد پیشرفته و ارتقای قابلیت چند لمسی، ابزارهای بهتر برای مدیریت دستگاه و کارایی بالاتر باتری و پشتیبانی از دوربین مکالمه تصویری اشاره کرد.

از دیگر قابلیت‌های نان زنجبیلی می‌توان به توجه‌ ویژه‌ی گوگل به توسعه‌دهندگان و پشتیبانی از فناوری NFC اشاره کرد که زیرساخت لازم برای سیستم پرداخت موبایل را فراهم کرد. گوگل همچنین از عرضه نان زنجبیلی به‌عنوان فرصتی برای محکم کردن جای پای خود در بازار بازی‌های موبایل بهره برد؛ در این نسخه‌، به توسعه‌دهندگان اجازه‌ی دسترسی سطح پایین به مواردی چون صوت، کنترل وسیله، گرافیک و ذخیره‌سازی داده‌ها داده شد که به آن‌ها امکان می‌داد کدهایی با اجرای نسبتاً سریع‌ بنویسند؛ این کار کلید موفقیت توسعه‌دهندگان برای ورود به بازار بازی‌های سه‌بعدی بود.

اندروید 3.0 را می‌توان از این نظر پدیده‌ای عجیب و کم نظیر دانست که به جای گوشی‌های هوشمند، برای تبلت‌ها و البته دستگاه‌های موبایل با نمایشگر‌های بزرگ در نظر گرفته شده بود. این بار گوگل سراغ موتورولا رفت تا با همکاری یکدیگر، تبلت Xoom مجهز به «کندوی عسل» در فوریه ۲۰۱۱ روانه‌ی بازار شود.

در این نسخه از اندروید رنگ سبز که حالا نماد اندروید شناخته می‌شود،‌ جای خود را رنگ آبی داد؛ مثلا، نشانگر درصد باتری و آنتن‌دهی و همچنین ویجت ساعت با رنگ آبی نمایش داده می‌شد. صفحه اصلی و محل قرارگیری ویجت‌ها نیز بازطراحی شده بود و با معرفی دکمه‌های مجازی در نوار سیستم، نیاز به دکمه‌های فیزیکی روی تبلت‌های مجهز به اندروید 3.0 برای جستجو، منوها، خانه و بازگشت از بین رفت. با مرگ دکمه‌های فیزیکی، توسعه‌دهندگان سخت‌افزاری فضای بیشتری برای گسترش ابعاد صفحه‌نمایش دراختیار داشتند.

اندروید 3.0 همچنین با معرفی مفهوم تازه‌ای با عنوان «نوار فرمان» (Action Bar) همراه بود که در بالای صفحه هر اپلیکیشن قرار داشت و می‌توان آن را نوعی نوار وضعیت برای اپلیکیشن‌ها در نظر گرفت. گوگل برای نسخه‌ی سوم اندروید دو به‌روز‌رسانی کوچک در قالب 3.1 و 3.2 عرضه کرد که قابلیت‌های مهمی به‌خصوص برای تبلت‌ها ارائه می‌کردند.

کندوی عسل را می‌توان واکنش گوگل و شرکایش به عرضه‌ آیپد اپل در سال ۲۰۱۰ دانست و اگرچه این نسخه از سیستم عامل به‌راحتی دردسترس بود، برخی از تبلت‌های اندرویدی آن زمان هنوز با نسخه‌های موبایلی پیشین عرضه می‌شدند. در نهایت، استقبال چندانی از کندوی عسل نشد و گوگل تصمیم گرفت اکثر قابلیت‌های آن را در اندروید 4.0 به کار برد.

اندروید 4.0 معروف به «ساندویچ بستنی» (Ice Cream Sandwich)‌ اکتبر ۲۰۱۱ با گوشی گلکسی نکسوس عرضه شد. این دومین همکاری گوگل با سامسونگ در عرضه گوشی‌های اندرویدی بود و از زمان همکاری آن‌ها در تولید گوشی نکسوس اس مجهز به اندروید نان زنجبیلی کمتر از یک سال می‌گذشت.

اندروید 4.0 را می‌توان بی شک بزرگ‌ترین تغییر اندروید در حوزه گوشی‌های هوشمند به شمار آورد، هرچند طراحی و بسیاری از قابلیت‌های جدید آن در نسخه پیشین و برای تبلت‌ها عرضه شده بود. این نسخه دارای دکمه‌های مجازی بود و تم رنگی آن از سبز به آبی تغییر کرد؛ پشتیبانی از ویجت‌ها و قابلیت چندوظیفگی ارتقا یافت و همچنین قابلیت نمایش بندانگشتی فهرست اپلیکیشن‌های باز به آن اضافه شد. گوگل همچنین برای بهبود تجربه کاربری، از فونت تازه‌ای به نام Roboto استفاده کرد و پشتیبانی کامل از زبان فارسی نیز از این نسخه به بعد به اندروید اضافه شد.

از ویژگی‌های جدید دیگر ساندویچ بستنی، قابلیت پاک کردن موردی نوتیفیکشن‌ها در پنجره‌ی اعلانات بود که پیش از این فقط گزینه حذف همگی آن‌ها وجود داشت. هوش مصنوعی کیبورد مجازی نیز بسیار بهبود یافته و به پیشرفت بزرگی در زمینه غلط‌یابی متن و پیشنهاد لغات دست پیدا کرده بود. در واقع می‌توان گفت از اندروید 4.0 بود که وارد کردن متن، پشتیبانی از کلیپ‌بورد و کیفیت کیبورد مجازی این‌چنین پیشرفته و مانند سایر اپلیکیشن‌های مشابه در بازار شد.

از قابلیت‌های کلیدی اندروید 4.0 می‌توان به اپلیکیشن Android Beam برای انتقال آسان داده‌ها بین دو گوشی، قفل تشخیص چهره و تحلیل میزان استفاده از پهنای باند اشاره کرد. اپلیکیشن تقویم نیز برای نخستین‌بار رویکردی یکپارچه را در پیش گرفت که برای افرادی که به‌دنبال استفاده از چندین حساب کاربری در یک برنامه بودند، گزینه‌ی خوبی به شمار می‌رفت.

عصر «آبنبات ژله‌ای» (Jelly Bean) نسخه اندروید ژوئن ۲۰۱۲ با عرضه اندروید 4.1 شروع شد و با عرضه سریع نسخه‌های 4.2 و 4.3 در اکتبر همان سال و جولای ۲۰۱۳ ادامه یافت.

در نسخه 4.1 شاهد حرکت نرم و روان بین منوها و صفحات بودیم که گوگل از آن به‌عنوان «پروژه کَره» (Project Butter) یاد می‌کرد. دستیار شخصی Google Now که بی‌شک یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بلندپروازی‌های گوگل بود، به بخش جستجو اضافه شد و اندروید را به پلتفرم کاملی تبدیل کرد که قادر به پردازش انواع داده‌ها، زمان‌بندی امور، مکان، زمان و... بود. با آبنبات ژله‌ای، برای نخستین بار کاربران می‌توانستند به صورت آفلاین نیز از قابلیت تبدیل گفتار به متن بهره ببرند. بخش اعلانات، ویجت‌ها و پیش‌بینی متون در کیبورد مجازی نیز دستخوش بهبودهایی شد.

اندروید 4.2 با گوشی نکسوس ۴ و تبلت نکسوس ۱۰ عرضه شد و اتصال بی‌سیم به تلویزیون ازطریق Miracast را به سیستم عامل اضافه کرد تا کاربران بتوانند با خرید این جعبه‌ها به قیمت ۹۹ دلار، نرم ‌افزار و بازی‌های مورد علاقه خود را روی صفحه‌نمایش بزرگ‌تر تلویزیون اجرا کنند. در این نسخه ژست‌های تایپی جدیدی اضافه شد که پیش‌درآمدی برای کیبورد Swype بود. در بخش عکاسی نیز حالت پاناروما با نام Photo Sphere اضافه شد. همچنین این نسخه پشتیبانی از استفاده چند کاربر از یک تبلت را ارائه داد تا هر کاربر بتواند در یک تبلت اشتراکی، نرم‌افزار و اطلاعات شخصی خود را داشته باشد.

اندروید 4.3 با نسل دوم نکسوس 7 که با همکاری ایسوس تولید شده‌ بود، دردسترس قرار گرفت. در این نسخه خبری از تغییرات اساسی نبود و فقط عملکرد سیستم عامل بهبود یافته و چند ویژگی جدید به رابط کاربری اضافه شده بود. بااین‌حال، اندروید 4.3 توان پشتیبانی از استاندارد گرافیکی OpenGL ES 3.0 برای اجرای بازی‌هایی با گرافیک سه‌بعدی را با خود به همراه داشت. اپل نیز پس از مدت کوتاهی با به‌روزرسانی سیستم عامل iOS، پشتیبانی از این موتور نرم‌افزاری را به دستگاه‌های خود اضافه کرد تا کاربرانش از حوزه بازی‌های موبایل عقب نمانند.

اندروید 4.4 اولین نسخه از این سیستم عامل بود که به جای استفاده از نام کلی یک شیرینی یا دسر، از برند تجاری استفاده کرد. گوگل برای این منظور با شرکت نستله تماس گرفت و اجازه خواست تا از نام کیت‌کت (KitKat) برای نام‌گذاری اندروید جدید خود استفاده کند و نستله هم پذیرفت. گوگل این مدل همکاری بازاریابی را تا عرضه نسخه اوریو دیگر تکرار نکرد.

اندروید 4.4 که اکتبر ۲۰۱۳ عرضه شد، قابلیت‌های جدید زیادی نداشت و بیشتر تغییرات در سطح رابط کاربری صورت گرفته بود. بااین‌حال، بهره‌مندی از یک قابلیت کافی بود تا بازار اندروید را داغ‌تر کند و آن بهینه‌سازی این سیستم‌عامل برای اجرا در گوشی‌های هوشمندی با کمتر از ۵۱۲ مگابایت رم بود. این قابلیت به سازندگان موبایل امکان داد تا از آخرین نسخه اندروید در دستگاه‌های بسیار ارزان‌تر بهره ببرند. نکسوس ۵ گوگل نیز اولین گوشی هوشمندی بود که با اندروید 4.4 عرضه شد.

مهم‌ترین ویژگی‌های اختصاصی اندروید 4.4 کیت‌کت عبارت‌اند از: یکپارچه شدن Google Now با صفحه اصلی، شماره‌گیر هوشمند کاملاً جدید که براساس نیازهای کاربر تنظیم می‌شود، اپلیکیشن‌های تمام‌صفحه به لطف نوار اطلاع‌رسانی و نوار کنترل شفاف، اپلیکیشن یکپارچه هنگ‌اوت برای تمام پیام‌رسانی‌ها، بازطراحی اپلیکیشن‌های «ساعت» و «دانلودها»، کیبورد جدید با پشتیبانی از ایموجی و پشتیبانی از عکاسی +HDR.

اندروید 5.0 معروف به آبنبات چوبی (Lollipop) که پاییز ۲۰۱۴ همراه با گوشی نکسوس ۶ ساخت موتورولا و تبلت نکسوس 9 ساخت اچ‌تی‌سی معرفی شد، نسخه‌ای انقلابی از سیستم عامل موبایل گوگل بود؛ چراکه اولین نسخه اندروید بود که از زبان طراحی جدید و اختصاصی گوگل موسوم به Material Design بهره می‌برد. در Material Design طراحی در سراسر سیستم عامل ساده‌تر و مینیمال‌تر شده بود. برای دسترسی به تنظیمات سریع و نوار اطلاع‌رسانی‌ها دیگر نیازی به ژست دو‌انگشتی نبود و کاربران می‌توانستند تنها با یک حرکت انگشت از بالای صفحه به سمت پایین به این موارد دسترسی پیدا کنند.

قابلیت Adaptive Brightness هم جایگزین Auto Brightness شد تا علاوه‌بر‌اینکه دستگاه میزان روشنایی را برساس نور محیط به‌طور خودکار تغییر می‌داد، کاربر نیز همچنان بتواند به دلخواه و به کمک اسلایدر، سطح روشنایی را کم و زیاد کند. در صفحه قفل هم دیگر خبری از ویجت‌ها نبود و گوگل تنها به نمایش ساعت و تاریخ روز در وسط این صفحه بسنده کرد.

در این نسخه اندروید بود که قابلیت Interruptions با عملکرد مشابه Do not disturb در آیفون اضافه شد و به کاربران اجازه می‌داد برای بالا بردن تمرکز و دوری از پرتی حواس، تمام اطلاع‌رسانی‌ها را بلاک کنند. قابلیت Power Saver نیز به این نسخه اضافه شد که کاربر می‌توانست تعیین کند با رسیدن شارژ باتری به سطحی مشخص، این قابلیت به‌طور خودکار فعال شود.

نسخه 5.1 آبنبات چوبی اندروید مارس ۲۰۱۵ برای گوشی‌های نکسوس عرضه شد که با برخی قابلیت‌ها و تغییرات جزئی و رفع باگ‌های نسخه پیشین همراه بود. برای مثال، حالت اولویت (Priority) به Interruptions اضافه شد. با قابلیت اسکرین پینینگ می‌توانستید یک اپلیکیشن خاص را پین کرده تا فردی که دارد با آن در گوشی شما کار می‌کند نتواند از این صفحه خارج شده و به بخش‌های دیگر گوشی سرک بکشد؛ مگر آن که پین کد شما را داشته باشد. پشتیبانی از دو سیم‌کارت هم در این نسخه اندروید ممکن شد.

گوگل یک هفته پس از معرفی نکسوس‌های جدید در پاییز ۲۰۱۵، نسخه نهایی از اندروید ۶ را با نام مارشمالو (Marshmallow) معرفی کرد. این نسخه از سیستم عامل در ظاهر تغییراتی زیادی نسبت به اندروید ۵ آبنبات چوبی نکرده بود، اما از تغییرات جزئی در راستای هوشمندتر شدن بهره برده بود؛ از جمله عمودی شدن اسکرول در اپ دراور، امکان کم و زیاد کردن حجم صدای بخش‌های مختلف به صورت جداگانه، امکان تغییر آیکون‌های بخش نوار اعلانات و اضافه شدن قابلیت Doze برای بهبود مصرف باتری.

علاوه بر این، در این نسخه از اندروید برای اولین‌بار شاهد اضافه شدن پشتیبانی از حسگر اثر انگشت و USB Type-C بودیم که نکسوس‌های جدید 6P و 5X به آن مجهز شده بودند.

اندروید 7.0 معروف به نوقا، هفتمین نسخه از سیستم‌عامل اندروید است که پاییز ۲۰۱۶ عرضه شد. این نسخه از سیستم‌عامل در ظاهر تفاوت چندانی با نسخه‌ی پیشین خود نداشت؛ اما تغییرات نرم‌افزاری قابل‌توجهی در آن ایجاد شده بود. به‌عنوان مثال، گوگل پس از مدت‌ها قابلیت مورد انتظار پشتیبانی از Split-Screen را به سیستم‌عاملش اضافه کرد تا کاربران بتوانند به‌طور هم‌زمان دو اپلیکیشن باز و قابل مشاهده در صفحه داشته باشند. در این نسخه کاربران می‌توانستند به‌طور مستقیم و بدون نیاز به اجرای اپلیکیشن، به پیغام‌ها در بخش اعلانات پاسخ دهند. از دیگر بهبودهای صورت گرفته در بخش چندوظیفگی، سوئیچ سریع بین دو اپلیکیشنی است که اخیراً استفاده‌ شده‌ بودند. انجام این کار نیز به‌سادگی و ازطریق دابل‌تپ کلید مربعی Overview صورت می‌گرفت.

در نسخه اندروید 7.0، قابلیت شخصی‌سازی و پشتیبانی از تم‌های گوناگون برای کیبورد اضافه شد. اموجی‌ها نیز حالا با چندین رنگ پوست ارائه شده بودند. در پشت پرده نیز گوگل عملکرد سیستم عامل، ظاهر بازی‌های اندرویدی و امنیت مدیریت فایل‌های مدیا را افزایش داد و رمزگذاری مبتنی بر فایل را اضافه کرد. گوگل همچنین اندروید نوقا را همانند سیستم‌عامل کروم، به دو پارتیشن برای سیستم‌عامل مجهز کرد تا سیستم‌عامل کاملاً جدیدی به گوشی کاربر ارسال شده و روی پارتیشن غیرفعال نصب شود.

گوگل همچنین از عرضه اندروید نوقا به‌عنوان بهانه‌ی جسورانه‌ای برای بازاریابی گوشی‌های لوکس خود استفاده کرد. گوشی‌های پیکسل و پیکسل ایکس ال گوگل به همراه ال‌جی V20 جزو اولین گوشی‌های پرچمداری بودند که با سیستم عامل نوقا عرضه شدند.

پاییر ۲۰۱۷ شاهد عرضه اندروید 8 معروف به اوریو بودیم که پس از معرفی نسخه کیت‌کت، دومین اقدام گوگل در استفاده از نام تجاری شرکت دیگری برای نام‌گذاری سیستم عامل خود بود. اندروید ۸ در نگاه اول چندان تفاوتی با نسخه‌ی نوقا نداشت و تنها به چند تغییر کوچک و بزرگ در نسخه‌ی پیشین اکتفا کرده بود.

گوگل در اندروید اوریو ویژگی تصویر در تصویر را علاوه بر اپلیکیشن یوتیوب به اپلیکیشن‌های دیگر نیز آورد. مدیریت اعلان‌ها در این نسخه بهبود یافت به‌طوری‌که کاربر می‌توانست برای هر اپلیکیشن دسترسی‌های مختلفی تعیین کند. در این نسخه بود که گوگل به اپلیکیشن‌ها اجازه داد نشانه نوتیفیکیشن خود را روی آیکون نمایش دهند. تعداد ایموجی‌ها نیز در این نسخه بیشتر از گذشته شد و کاربران کنترل بیشتری روی فعالیت پس‌زمینه‌ی اپلیکیشن‌ها داشتند. اولین گوشی عرضه شده با اندروید اوریو پیکسل ۲ خود گوگل بود.

آگوست ۲۰۱۸ زمان عرضه اندروید ۹ معروف به پای (Pie) بود که در جریان رویداد Google I/O ابتدا با نام Android P معرفی شده بود. این نسخه از اندروید با تغییرات و قابلیت‌های جدید و بزرگی همراه بود؛ از جمله، اضافه‌شدن ژست‌های حرکتی با هدف جایگزینی نوار ناوبری محبوب اندروید که شبیه آن را پیش‌تر در آیفون ۱۰ دیده بودیم. ژست‌های حرکتی جدید اندروید ۹ به‌کاربر اجازه‌ی بازگشت به صفحه‌ی هوم، جابه‌جایی بین اپ‌های در حال اجرا و بازگشت به مرحله‌ی قبل را با انجام ژست‌های حرکت از لبه‌ی پایین دستگاه را می‌دادند.

اندروید ۹ همچنین با بهره‌گیری از یادگیری ماشینی، به کاربر کمک می‌کرد تا از تمام پتانسیل گوشی خود استفاده کند و مصرف باتری بهتر از گذشته مدیریت شود. برای مثال، قابلیت روشنایی تطبیقی که با اندروید 5 معرفی شد، پش از آشنایی با سطح روشنایی مورد علاقه‌ی کاربر، امکان تنظیم دستی روشنایی نمایشگر را در اختیارش قرار می‌داد. «اکشن‌ها» نیز یکی دیگر از هوشمندی‌های اندروید ۹ پای محسوب می‌شدند که براساس الگوی کاربری پیش‌بینی شده و درحقیقت میان‌بری برای دستری به مواردی محسوب می‌شوند که به‌صورت مداوم از آن‌ها استفاده می‌شود.

API جدید اسلایس از دیگر قابلیت‌های هوشمند اندروید 9 بود که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌داد امکان دسترسی مستقیم به قابلیت‌های کلیدی خود را از منوی جست‌وجو فراهم کنند.

۲۰۱۹ برای اکوسیستم اندروید سالی پر از تغییرات بزرگ بود. گوگل برای نخستین‌بار سنت ۱۰‌ ساله‌ی خود در نام‌گذاری نسخه‌های مختلف اندروید براساس انواع شیرینی‌ و دسر را کنار گذاشت و لوگوی سنتی اندروید را نیز مدرن‌سازی کرد. دلیل کنار گذاشتن این سنت نام‌گذاری این بود که اسامی برخی از این شیرینی‌ها برای بسیاری از کشور‌ها با فرهنگ‌های مختلف نامانوس بود. برند اندروید نیز که تا پیش از آن تنها با کلمه سبز رنگ اندروید معرفی می‌شد، حالا به رنگ مشکی در‌آمده و در کنارش سر سبز ربات دوست‌داشتنی دیده می‌شد که به گفته اود گاندون، مدیر برند جهانی اندروید در آن زمان، این برند را «انسانی‌تر، سرگرم‌کننده و دوستانه» می‌کرد.

اندروید ۱۰ (که پیش از معرفی به‌عنوان اندروید Q شناخته می‌شد)، به‌طور رسمی ۳ سپتامبر ۲۰۱۹ برای دستگاه‌های پیکسل گوگل عرضه شد و شامل چندین قابلیت‌ جدید، رابط برنامه‌نویسی اپلیکیشن و بهبودهای مهم می‌شد.

مشهودترین تغییر سیستم عامل، رابط کاربری جدید و بازطراحی شده ژست‌های اندروید بود که در آن سه دکمه‌ پایین صفحه برای رفتن به خانه یا بازگشت به عقب حذف شده و کاملاً مبتنی بر سوایپ شد. البته برخلاف نسخه پیشین، در تمام گوشی‌های مبتنی بر اندروید ۱۰، استفاده از سوایپ به جای دکمه انتخابی بود و گوگل این گزینه را تاکنون در سیستم عامل خود لحاظ کرده است.

تغییری که کمتر مشهود بود، به روش به‌روزرسانی‌ سیستم عامل مربوط می‌شد که در نهایت به عرضه سریع‌تر و قاعده‌مندتر پچ‌های کوچک‌ و متمرکزتر منجر شد. این نسخه از اندروید بهبودهای کوچک اما مهم دیگری نیز داشت؛ از جمله سیستم اجازه‌ی دسترسی به‌روزرسانی شده که به کاربر درخصوص نحوه و زمان استفاده‌ی اپلیکیشن‌ها از داده‌های مربوط به موقعیت مکانی اختیار عمل بیشتری می‌داد.

در کنار این‌ها، اندروید ۱۰ شامل این قابلیت‌ها نیز بود:‌ حالت تاریک برای کل سیستم، پشتیبانی از گوشی‌های تاشدنی که در راه بودند، پاسخ‌دهی هوشمند در تمام پیام‌رسان‌ها، حالت فوکوس جدیدی که به کاربر امکان می‌داد با فشردن دکمه‌ای روی صفحه تعداد نوتیفیکیشن‌های هر اپلیکیشن را محدود کند و طراحی جدید منوی اشتراک‌گذاری که مدت‌ها چشم‌انتظارش بودیم. اندروید ۱۰ همچنین قابلیت جدید لایو کپشن را ابتدا برای گوشی‌های پیکسل و بعد برای گوشی‌های دیگر معرفی کرد که به کمک آن می‌شد در لحظه روی تصاویر، ویدئو، پادکست یا فایل‌های صوتی ضبط شده، متن گذاشت.

اندروید ۱۱ که سپتامبر ۲۰۲۰ عرضه شد، هم از نظر تغییرات مشهود و هم تغییرات زیرپوستی، به‌روزرسانی قابل‌توجهی به حساب می‌آمد. مهم‌ترین تغییرات این نسخه به حوزه حریم شخصی مربوط می‌شد؛ سیستم اجازه‌ی دسترسی که با اندروید ۱۰ معرفی شده بود، حالا گسترده‌تر شده و کاربران می‌توانستند سطح دسترسی اپلیکیشن‌ها را براساس موقعیت مکانی، دسترسی به دوربین یا میکروفون تعیین کنند. در اندروید ۱۰، کاربران می‌توانستند دسترسی‌ها را تنها به مدت استفاده از آن اپلیکیشن محدود کنند، اما در اندروید ۱۱ می‌توان به اپلیکیشن دسترسی یک‌باره داد.

اندروید ۱۱ همچنین اجازه دسترسی به موقعیت مکانی در پس‌زمینه را به دوش سیستم می‌گذاشت تا بدین ترتیب درخواست دسترسی اپلیکیشن‌ها دشوارتر و احتمال فعال کردن تصادفی این دسترسی‌ها توسط کاربر کمتر شود. قابلیت جدید دیگری که در همین حوزه معرفی شد، اجازه دسترسی اپلیکیشن‌هایی را که چندین ماه باز نشده‌اند، به‌طور خودکار از آن‌ها می‌گرفت و کاربر لازم است به‌طور دستی دوباره این اجازه را فعال کند.

به جز این موارد، اندروید ۱۱ دیگر اجازه نمی‌داد اپلیکیشنی بتواند اپلیکیشن‌های نصب‌شده دیگر در گوشی کاربر را مشاهده کند و راه‌هایی را که اپلیکیشن‌ها می‌توانند با حافظه ذخیره‌سازی محلی در تعامل باشند، محدود کرد تا بدین ترتیب از اطلاعات ذخیره شده روی گوشی بیشتر محافظت شود.

قابلیت Bubble اندروید ۱۱ نیز که زمزمه‌های مربوط به آن از سال ۲۰۱۹ شروع شده بود و یاد‌آور Chat Headهای پیام‌رسان فیسبوک است، اجازه می‌داد گفت‌وگوهای صورت گرفته در پیام‌رسان‌های مختلف نظیر تلگرام یا Messages خود گوگل یکجا و مانند حبابی روی سطح رابط کاربری شناور باشند تا بدین‌ترتیب، بتوان در هر محیطی به‌سرعت به آن‌ها دسترسی داشت و پس‌ از اتمام مکالمه، حباب آن‌ها را در گوشه‌ای از رابط کاربری رها کرد.

قابلیت انتخاب، کپی و اشتراک‌گذاری متن یا عکس از اپلیکیشن با اپلیکیشن دیگر نیز در این نسخه فراهم شد. از دیگر قابلیت‌های جدید اندروید ۱۱ می‌توان به اعلانیه‌های تفکیک‌شده، کنترل یکپارچه‌ی محتوای چندرسانه‌ای، فیلم گرفتن از محیط نرم‌افزاری گوشی با قابلیت ضبط صدا و نمایش محل لمس‌شدن صفحه و سازگاری بهتر با طراحی دستگاه‌های تاشدنی اشاره کرد.

در کل، اندروید ۱۱ به‌روزرسانی همراه با انبوهی از قابلیت‌های بنیادین نبود، اما تجربه‌ی کاربر از گوشی هوشمند اندرویدی را ارتقا و نشان داد که گوگل در مسیر درستی گام برمی‌دارد.

گوگل نسخه نهایی اندروید ۱۲ را به‌طور رسمی در اکتبر ۲۰۲۱ همراه با گوشی‌ سری پیکسل ۶ عرضه کرد. جدیدترین به‌روزرسانی سیستم عامل گوگل بیشتر در حد قدمی روبه‌جلو است تا جهشی بزرگ؛ اما همین بهبودهای کوچک توانسته‌اند تفاوت معناداری در تجربه کاربری ایجاد کنند.

برخلاف نسخه‌های پیشین که بیشتر تغییرات دور از چشم کاربر صورت می‌گرفت،‌ مهم‌ترین تغییرات اندروید ۱۲ را در ظاهر و رابط کاربری مشاهده می‌کنیم. با گذشت تقریباً ۸ سال از آغاز به‌کارگیری زبان طراحی Material Design که با اندروید ۵ معرفی شد، با اندروید ۱۲ و Material You، سرانجام شاهد تغییر و تحول بزرگی در سیستم عامل محبوب گوگل هستیم که سلیقه کاربر را در اولویت قرار داده و گزینه‌های شخصی‌سازی بیشتری را دراختیار او می‌گذارد.

زینب عابدی‌راد

بررسی اندروید ۱۲ ؛ آشنایی با قابلیت ها و تغییرات جدید

مطالعه '13

بزرگ‌ترین تغییری که در اندروید ۱۲ جلب توجه می‌کند، هماهنگ شدن پالت رنگی گوشی براساس تصویر پس‌زمینه‌ی انتخابی کاربر است و این تغییر رنگ در سراسر سیستم‌عامل، از لاک‌اسکرین گرفته تا آیکون اپلیکیشن‌ها، صفحه اعلان‌ها و کنترل حجم صدا و حتی ویجت‌ها اعمال می‌شود. پنل تنظیمات سریع نیز دستخوش تغییرات اساسی شده و تعداد انتخاب‌ها در نگاه اول به چهار گزینه خلاصه می‌شود و برای دسترسی به گزینه‌های اضافه‌تر تنظیمات لازم است منوی کشویی بالای صفحه به‌طور کامل باز شود. گوگل برای خلوت‌تر شدن منوی تنظیمات سریع، دکمه‌های اینترنت موبایل و وای‌فای را نیز در یک دکمه به نام اینترنت ادغام کرده است که شاید برای برخی از کاربران تغییر خوشایندی نباشد.

نوتیفیکیشن‌ها نیز در اندروید ۱۲ مرتب‌تر شده‌اند و با گوشه‌های گرد نمایش داده می‌شوند. علاوه بر این، در هر اعلان محتوای بیشتری نمایش داده می‌شود. اپلیکیشن‌های به‌روز شده نیز با لمس نوتیفیکشن‌هایشان سریع‌تر و نرم‌تر اجرا می‌شوند و تجربه کاربری را لذت‌بخش‌تر می‌کنند.

محمدحسین معیدفر

چگونه اپلیکیشن های اندروید را در ویندوز 11 نصب کنیم؟ [همراه با ویدئو]

مطالعه '7

جدا از تغییرات ظاهری، اندروید ۱۲ تمرکز بیشتری بر ویجت‌ها، بهبود عملکرد، امنیت و حریم شخصی معطوف کرده است. این به‌روزرسانی با اضافه کردن داشبورد حریم خصوصی، به کاربر اختیار عمل بیشتری در تعیین سطح دسترسی اپلیکیشن‌ها به داده‌ها می‌دهد و گوگل داده‌های جمع‌آوری شده از کاربر را که برای کارهای هوش مصنوعی مورد نیاز هستند، به صورت کاملاً محلی در پارتیشن جدایی در سیستم عامل ذخیره می‌کند تا هرگز از دستگاه خارج نشوند.

تجربه گیمینگ نیز در محور توجه گوگل قرار گرفته و کاربران می‌توانند با دسترسی به داشبورد بازی (Game Dashboard) از امکاناتی مثل شمارنده‌ی نرخ فریم، میانبری برای استریم در یوتیوب، میانبری برای گرفتن اسکرین‌شات و ضبط محتوای نمایشگر بهره‌مند شوند.

از دیگر قابلیت‌های کاربری اندروید ۱۲ می‌توان به جستجوی فراگیر دستگاه، اسکرین‌شات اسکرولی، چرخش خودکار بهبودیافته، ترجمه‌ی زنده و ابزار Magic Eraser اشاره کرد که تنها برای گوشی‌های پیکسل موجود است و برای علاقه‌مندان به عکاسی امکان حذف عناصر موجود در عکس‌ها را فراهم می‌کند.

برای اطلاع از اینکه آیا گوشی اندرویدی شما نیز در فهرست واجدین شرایط اندروید ۱۲ قرار دارد یا خیر، می‌توانید به مطلب چه گوشی‌ هایی آپدیت اندروید 12 را دریافت می‌کنند، سر بزنید.

اندروید ۱۳ در تاریخ آگوست ۲۰۲۲ معرفی شد و برخلاف اندروید ۱۲، با تغییرات محدودی همراه بود. گوگل در این نسخه از سیستم‌عامل، بیشتر تمرکز خود را روی رفع مشکلات قبلی گذاشته و تنها به ارائه‌‌ی چند قابلیت محدود برای بهبود کیفیت زندگی کاربرانش بسنده کرده است.

یکی از بزرگ‌ترین تغییرات اندروید ۱۳، اضافه شدن قابلیت لایو ترنسکریاب است که امکان تبدیل هم‌زمان پیام‌های صوتی، صدای ویدیو یا حتی صحبت‌های مخاطب هنگام تماس را فراهم‌ می‌کند.

قابلیت جالب بعدی، امکان کپی قسمتی از متن یا ذخیره‌ی عکسی در فهرست برنامه‌های در حال اجرا در پس‌زمینه است. برای استفاده از این قابلیت کافی است تا انگشت خود را از قسمت وسط و پایین صفحه به بالا بکشید تا فهرست تمام برنامه‌های در حال اجرا در پس‌زمینه را مشاهده کنید.

شبنم توایی

بررسی اندروید ۱۳ در پیکسل ۷ پرو؛ هوش مصنوعی به‌سبک گوگل

مطالعه '17

اندروید ۱۳ قابلیت تغییر زبان هر برنامه به‌صورت جداگانه را به دستگاه‌های اندرویدی آورده است. با این قابلیت می‌توانید مثلا برای یک برنامه، زبان فارسی را انتخاب کنید، درحالی‌که زبان محیط کلی دستگاه انگلیسی است.

بهبود زبان طراحی Material You نیز اجازه می‌دهد رابط‌کاربری گوشی را براساس رنگ‌های والپیپر تغییر دهید. دسترسی کامل به قابلیت‌های Material You که در اندروید ۱۲ پیش‌تر مختص اپلیکیشن‌های گوگل بود، حالا برای اپلیکیشن‌های دیگر نیز ممکن شده است؛ بدین‌ترتیب می‌توانید آیکون تمام اپلیکیشن‌هایی را که از این زبان طراحی پیشتیبانی می‌کنند، با رنگ تم انتخابی‌تان هماهنگ کنید.

مورد مهم دیگر، بهبودهایی برای مجوزدهی به برنامه‌ها برای رعایت حریم خصوصی است. به این معنی که هر برنامه‌ای در اندروید ۱۳، درست بعد از نصب یا پس از آن در تنظیمات حریم خصوصی‌اش، قبل از ارسال نوتیفیکیشن از شما اجازه می‌گیرد.

یکی دیگر از قابلیت‌های جذاب اندروید ۱۳، امکان رصد برنامه‌هایی است که در پس‌زمینه فعال هستند. این اپلیکیشن‌ها را می‌توانید در قسمت پایینی صفحه‌نمایش در Quick Settings مشاهده کنید و هرکدام را که لازم نداشتید، ببندید تا مصرف باتری گوشی کمتر شود.

برای آشنایی با برخی دیگر از ویژگی‌های اندروید ۱۳ به مطلب بهترین ترفندهای اندروید ۱۳ سری بزنید.

اندروید ۱۴ اوایل اکتبر ۲۰۲۳ (مهر ۱۴۰۲) در میانه‌ی رویداد معرفی پیکسل ۸ و پیکسل ۸ پرو عرضه شد و مانند نسخه‌ی قبلی، در ظاهر از تغییرات چشم‌گیری بهره نمی‌برد. این موضوع تاحدی به این دلیل است که گوگل سراغ چرخه‌ی توسعه‌ای رفته که بیشتر حول به‌روزرسانی‌های کوچک‌ اما پیوسته می‌چرخد تا عرضه‌ی المان‌های بزرگی در سطح سیستم‌عامل که فقط سالی یک‌بار به چشم می‌خورند.

باوجود ظاهر نه‌چندان چشم‌گیر، اندروید ۱۴ مجموعه‌ای از قابلیت‌های نسبتا قابل‌توجه ارائه می‌دهد؛ از سیستم جدیدی برای درگ‌انددراپ کردن متون در اپلیکیشن‌های مختلف و استفاده از گوشی اندروید به‌عنوان وب‌کم گرفته تا گزینه‌های شخصی‌سازی جدید برای لاک‌اسکرین و شبیه‌سازی برنامه‌ها.

اندروید ۱۴ با بهبودهای متعددی در بخش امنیت و حریم شخصی همراه بوده است؛ ازجمله داشبورد تنظیمات یکپارچه و جدیدی برای مدیریت تمام داده‌های سلامتی و کنترل سطح دسترسی تک‌تک اپلیکیشن‌ها و دستگاه‌ها به آن.

اما برجسته‌ترین ویژگی اندروید ۱۴ به‌ویژه در گوشی‌های پیکسل به قابلیت‌های هوش‌مصنوعی برمی‌گردد. مثلا قابلیت AI Wallpaper اجازه می‌دهد به کمک جمله‌های توصیفی و تغییر کلمات، والپیپر جدیدی را برای گوشی خود تولید کنید. قابلیت Live Caption هم برای زیرنویس کردن ویدیوها، ویدیوهای لایو و مکالمات تلفنی به کار می‌رود. قابلیت Summarise مقالات بلند را خلاصه می‌کند تا با صرف وقت کمتر مقالات بیشتری بخوانید. ابزار Best Take هم برای وقت‌هایی که عکس دسته‌جمعی می‌گیرید و کسی در عکس پلک زده یا تکان خورده است، بسیار کاربردی خواهد بود.

ارتباط مستقیم لاک‌اسکرین با Modes در One UI 6

ویژگی‌های جدید اندروید ۱۴ در رابط کاربری One UI 6 برای گوشی‌های سامسونگ شامل بهبودهای جزیی اما خوشایندی مثل تغییرات پنل Notifications و Quick Settings و ارتباط مستقیم لاک‌اسکرین با Modes می‌شود که می‌توانید بررسی کامل آن را در زومیت بخوانید.

اندروید از شروع بسیار فروتنانه‌اش و زمانی که که تنها محصول یک استارتاپ کوچک بود، راه درازی را پیموده تا امروز با در دست داشتن ۸۰ درصد از سهم بازار، به سیستم عامل موبایل پیشرو در جهان تبدیل شود.

اهالی مانتین‌ویو همچنان سرسختانه به توسعه‌ی اندروید متعهدند، اگرچه برخی نشانه‌ها خبر از تمرکز این شرکت بر پیشبرد برنامه‌های بلندمدت دیگری نیز دارد که شاید در آینده‌ای دور جایگزین اندروید شود. برای مثال، گوگل در چند سال گذشته مشغول کار روی سیستم‌عاملی موسوم‌به فیوشا (Fuchsia) بوده است که برخلاف بسیاری از سیستم‌عامل‌های کنونی ازجمله اندروید، برپایه‌ی هسته‌های لینوکسی اجرا نمی‌شود. فیوشا در نمایشگر هوشمند Nest Hub استفاده شده و ممکن است درادامه، از گوشی‌های هوشمند، تبلت‌ و حتی کامپیوترهای نوت‌بوک و دسکتاپ نیز پشتیبانی کند. هرچند هنوز معلوم نیست که فیوشا واقعا به‌ سرانجام برسد یا مثل بسیاری از پروژه‌های این شرکت، از دور خارج شده و به گورستان گوگل بپیوندد.

عرضه‌ی به‌روزرسانی‌های اندروید به لطف پروژه‌هایی چون تربل‌ (Project Treble) و مین‌لاین (Project Mainline) بهبود یافته و سریع‌تر شده، اما به خاطر متن‌باز بودن هنوز مشکل چندپارگی سیستم عامل وجود دارد. علاوه‌براین، اگرچه شرکت‌هایی چون سامسونگ و وان‌پلاس برای بسیاری از گوشی‌های خود تا چهار سال به‌روز‌رسانی ارائه می‌دهند، سایر سازندگان گوشی این پشتیبانی را بعد از دو سال یا حتی بعد از یک سال قطع می‌کنند؛ مثلا خود شرکت گوگل تا پیش از پیکسل ۸، تنها ۳ سال به‌روزرسانی نرم‌افزاری برای پیکسل ارائه می‌داد؛ این پشتیبانی حالا به‌ادعای گوگل به ۷ سال رسیده است.

اگرچه این‌روزها بهترین تجربه‌ی اندروید را می‌توانید با گوشی‌های پیکسل داشته باشید، نگرانی اصلی، طراحی‌های نوآورانه‌ی گوشی‌سازان دیگر است که هر روز مرزهای قابلیت‌های کنونی اندروید را به چالش می‌کشند. گوشی‌های تاشدنی یا مجهز به دو نمایشگر شاید با برچسب قیمتی لوکس و بهره‌مندی از ویژگی «خاص» بودن، توانسته باشند جای خود را در بازار گوشی‌های هوشمند باز کنند، اما از طرفی، ضعف عملکرد اندروید در نمایشگرهای بزرگ‌تر را نیز به نمایش گذاشته‌اند.

به هر حال، اندروید تا چند سال دیگر نیز به سلطه‌ی خود بر بازار سیستم‌عامل موبایل ادامه خواهد داد. این سیستم عامل هم در گوشی‌های پایین‌رده قابل اجرا است و هم از پرچم‌داران لوکس و گران‌قیمت پشتیبانی می‌کند و این انعطاف‌پذیری همراه با به‌روز‌رسانی‌های سالانه، جایگاه اندروید را به‌عنوان سردمدار این صنعت تا سال‌های آینده محکم کرده است.