اپل بالأخره RCS را به آیفون آورد؛‌ پایان جدال با گوگل بر سر حباب‌های سبز و آبی؟

یکی از مدیران گوگل در جریان برگزاری مراسم Google I/O 2022 گفت امیدوار است تمامی سیستم‌عامل‌های موبایل به RCS مجهز شوند تا «صرف‌نظر از دستگاهی که استفاده می‌کنید، پیام‌هایتان محرمانه باقی بمانند.» درواقع گوگل داشت به‌طور غیرمستقیم از اپل به‌دلیل اضافه نکردن فناوری RCS به گوشی‌های آیفون انتقاد می‌کرد و این بار، محوریت انتقادش بر حریم شخصی متمرکز بود.

هیروشی لاک‌هایمر، معاون ارشد گوگل نیز به این جریان پیوست و گفت:‌ «انحصارطلبی آی‌مسیج اپل که مشتریان را به خود وابسته می‌کند، یک استراتژی اثبات شده‌ است. استفاده از فشار همتا و قلدری برای فروش محصولات، برای شرکتی که اصل انسانیت و عدالت را به‌عنوان هسته‌ی بازاریابی خود قبول دارد، اقدامی ریاکارانه‌ است. همین حالا نیز استانداردهایی برای رفع این مشکل وجود دارد.»

دعوای گوگل و اپل بر سر فناوری RCS، نسخه‌ی مدرن‌تر SMS که سازوکار آن را در ادامه توضیح خواهیم داد، سابقه‌ی طولانی‌تری دارد و جنبه‌هایی فراتر از حریم شخصی را دربر‌می‌گیرد؛ از جمله انحصارطلبی اپل، رنگ متمایز حباب پیام‌ها، ترس کاربران جوان از مورد تمسخر قرار گرفتن به‌خاطر نداشتن آیفون و البته اهداف منفعت‌طلبانه‌ی گوگل و مشکلات بی‌شمار این شرکت در حوزه‌ی پیام‌رسان‌ها.

اپل حالا به‌دلیل فشارهای اتحادیه‌ی اروپا، پشتیبانی از RCS را بعد از سال‌ها جدال با گوگل برای متمایز کردن قابلیت‌های آی‌مسیج از پیام‌رسان اندروید، به iOS 18 می‌آورد؛ اما داستان باز هم به سبک اپل، پیچیده‌تر از این حرف‌ها است، چراکه به‌نظر نمی‌رسد کابوس حباب‌های سبز و آبی و انحصار قابلیت‌های آی‌مسیج به پایان رسیده باشد.

RCS (مخفف Rich Communication Services به معنی خدمات ارتباطی پیشرفته)‌ مجموعه‌ای از استانداردها برای ارتقای سیستم پیام‌رسان موبایل است که توسط انجمن سامانه‌ی جهانی ارتباطات سیار (GSMA)، نماینده‌ی اپراتورهای تلفن همراه در سراسر جهان توسعه یافته است. به‌مدد RCS، کاربران می‌توانند ازطریق وای‌فای یا اینترنت سیم‌کارت، پیام‌ها، تصاویر و ویديوهای خود را با کیفیت بالاتری ارسال کنند و از قابلیت‌های دیگری مانند واکنش ایموجی، نشانگر سه‌نقطه تایپ، چت گروهی و امنیت رمزنگاری سرتاسری در چت‌های دونفره بهره ببرند.

تمام این قابلیت‌ها امروزه در پیام‌رسان‌های گوناگون مثل واتس‌اپ و تلگرام موجود است، اما اهمیت RCS و آی‌مسیج در این است که این خدمات جزو قابلیت‌های پیش‌فرض گوشی کاربر هستند و اگر تمام اپراتورها در سراسر جهان به‌درستی کارشان را انجام می‌دادند،‌ دیگر نیازی به استفاده از پیام‌رسان‌های دیگر نبود.

در مقابل، ظهور SMS به سال ۱۹۹۲ و روزهای اولیه‌ی تکنولوژی موبایل برمی‌گردد. این استاندارد محدودیت‌های بسیاری دارد؛ مثلاً اینکه پیامک‌ها به ۱۶۰ کاراکتر و فقط متن محدودند و نمی‌توان عکس، ویدیو، فایل صوتی یا گیف و استیکر فرستاد. برای این منظور، گوشی‌ها از پروتکل MMS استفاده می‌کنند که این استاندارد هم محدودیت‌های فنی خودش را دارد؛ ازجمله اندازه‌ی بسیار کوچک پیام‌ها و نبود پشتیبانی از رمزنگاری سرتاسری. اما با تمام محدودیت‌ها، پیامک به‌این‌خاطر که ازطریق شبکه‌ی موبایل اپراتور کاربر فرستاده می‌شود، در شرایطی که کاربران به اینترنت دسترسی ندارند، به کار می‌آید و این پروتکل قدیمی به‌ این زودی‌ها منسوخ نخواهد شد.

دلیل وجود روش‌های مختلف پیاده‌سازی RCS این است که هر یک از اپراتورها سعی کرد نسخه‌ی انحصاری و پر از مشکل خودش را داشته باشد، اما درنهایت همه با شکست مواجه شدند. درحال‌حاضر، بهترین نسخه، «یونیورسال پروفایل» (Universal Profile) نام دارد که پیام‌رسان گوگل از آن پشتیبانی می‌کند. مزیت این نسخه این است که تمام اپراتورها می‌توانند از آن استفاده کنند تا بدین‌ترتیب، پیامکی که ازطریق Chat features گوشی اندرویدی از اپراتور ژاپنی فرستاده شود، بتواند به‌ دست کاربری در آمریکا برسد.

استفاده از Chat نیازمند اپلیکیشن پیام‌رسان گوگل است،‌ اما اپراتورها مجبور به پشتیبانی از استاندارد یونیورسال پروفایل نیستند و از این لحاظ، هوشمندانه طراحی شده است. اگر اپراتوری از این استاندارد پشتیبانی کند، کار پیام‌رسان گوگل راحت می‌شود؛ اما اگر اپراتوری بخواهد استاندارد مستقل خودش را داشته باشد، گوگل می‌تواند این تصمیم احمقانه را دور بزند و قابلیت‌های RCS را ازطریق سرورهای Jibe خودش به کاربر ارائه دهد. به‌عبارت دیگر، گوگل با پیاده‌سازی کامل یونیورسال پروفایل کاری کرد تا اکثر کاربران اندرویدی بتوانند با استفاده از اپلیکیشن پیام‌رسان گوگل به قابلیت‌های RCS دسترسی داشته باشند.

نکته‌ای که باید درباره‌ی RCS به خاطر داشت این است که هرگز به‌عنوان جایگزین یا رقیبی برای اپلیکیشن‌های پیام‌رسان مثل تلگرام یا واتس‌اپ در نظر گرفته نشده است. RCS صرفاً نوعی پروتکل ارتباطی بین اپراتورها و بین تلفن همراه و اپراتور است. برای استفاده از RCS نیازی به ساخت اکانت در پلتفرم جدیدی نیست، اما تازمانی‌که تلفن و اپراتور کاربر از این فناوری پشتیبانی نکنند، استفاده از آن ممکن نخواهد بود.

سه سال پیش، وال‌استریت ژورنال در گزارشی نوشت استراتژی انحصارگرایانه و به‌اصطلاح «باغ محصور» اپل باعث ایجاد فشار اجتماعی بر نوجوانان آمریکایی شده است. آی‌مسیج پیام‌های ارسالی از آیفون در چت‌های گروهی را با پس‌زمینه‌ی آبی مشخص می‌کند و چندین قابلیت اختصاصی را هم دراختیار کاربران آیفون قرار می‌دهد، درحالی‌که پیام‌های کاربران اندرویدی به آیفون‌دارها سبز رنگ است و فقط به قابلیت‌های محدود MMS، نسخه‌ی کمی بهتر SMS، دسترسی دارند.

آن زمان، اکانت رسمی توییتر اندروید در واکنش به این گزارش نوشت: «آی‌مسیج نباید منفعت خود را بر پایه‌ی آزار و اذیت کاربران قرار دهد. پیام دادن باید ما را به هم نزدیک کند و راه‌حل آن نیز وجود دارد. بیایید این مشکل را با اتحاد بین کل این صنعت برطرف کنیم.»

احتمالاً خودتان حدس زده‌اید که «راه‌حل» گوگل، همان RCS است که از سال ۲۰۰۸ تاکنون با سرعت حلزونی در حال جایگزینی SMS بوده است. پس از سال‌ها مقاومت، تمام اپراتورهای آمریکایی حالا از RCS پشتیبانی می‌کنند و بزرگ‌ترین شرکتی که کماکان دربرابر پیوستن به این جریان مقاومت می‌کرد، اپل بود.

اپل هیچ‌گاه به‌طور علنی مخالفت خود را با RCS اعلام نکرد، اما اسنادی که از دادگاه اپیک گیمز و اپل افشا شد، نشان داد که این شرکت انحصار آی‌مسیج را به‌عنوان سلاح ارزشمندی برای حفظ قدرت و نفوذ خود قلمداد می‌کند. به‌گزارش WSJ، «بین مصرف‌کنندگان آمریکا، ۴۰ درصد از آیفون استفاده می‌کنند، اما در گروه سنی ۱۸ تا ۲۴ سال، بیش از ۷۰ درصد، کاربر آیفون هستند.»

این گزارش دلیل محبوبیت آیفون بین جوانان آمریکایی را انحصار اپل بر اپلیکیشن‌هایی چون آی‌مسیج عنوان کرد؛ به‌همین‌خاطر، پشتیبانی از RCS و آسان‌تر کردن تبادل پیام با کاربران اندرویدی، ترسناک‌ترین کابوس اپل تصور می‌شد.

پشتیبانی آیفون از فناوری RCS خبر بزرگی است؛ شاید حتی بزرگ‌ترین خبری که از دل رویداد WWDC 2024 بیرون آمد، دست‌کم برای کاربران آمریکایی و در کشورهایی که اپراتورهای موبایل از این فناوری پشتیبانی می‌کنند. اما اپل به‌جای در بوق‌وکرنا کردن این خبر، خیلی سریع از آن گذشت و بیشتر تمرکز خود را به معرفی قابلیت‌های انحصاری آی‌مسیج در iOS 18 اختصاص داد؛ احتمالاً به این دلیل که پشتیبانی از RCS با فشار رگولاتورهای جهانی و گوگل و جو منفی رسانه‌ها (آن جمله‌ی تاریخی «برای مادرت آیفون بخر» تیم کوک را خاطرتان است؟) ممکن شد، نه با رضایت کامل کوپرتینونشین‌ها.

اپل همچنان به برتری بی‌چون‌وچرای آی‌مسیج اعتقاد دارد و RCS قرار نیست جایگزین اپلیکیشن پیام‌رسان آیفون شود، بلکه صرفا به‌عنوان نوعی به‌روزرسانی درکنار آی‌مسیج ارائه می‌شود. اپل حتی در صفحه‌ی پیش‌نمایش iOS 18 هم خبر پشتیبانی از RCS را زیر انبوهی از قابلیت‌های دیگر پنهان کرد و فقط به گفتن «RCS به‌اشتراک‌گذاری فایل‌های چندرسانه‌ای باکیفیت‌تر و ارسال گزارش خوانده‌شدن پیام‌ها را برای افرادی که از آی‌مسیج استفاده نمی‌کنند، فراهم می‌کند» بسنده کرد.

اپل در ژوئن ۲۰۱۱، چند ماه پیش از درگذشت استیو جابز، آی‌مسیج را معرفی کرد. برخلاف RCS، آی‌مسیج پروتکل پیام‌رسانی اختصاصی است که به‌طور انحصاری در اختیار اپل قرار دارد و به‌طور عادی، تنها بر روی آیفون، آیپد، اپل واچ و مک دردسترس است. ازآنجاکه پروتکل آی‌مسیج با RCS تا این‌ لحظه در ارتباط نبوده‌اند، پیام‌رسان اپل به‌طور پیش‌فرض پیام‌ها و فایل‌های چندرسانه‌ای کاربران را به‌صورت SMS/MMS برای گوشی‌های اندرویدی ارسال می‌کرده است.

از دید کاربر آی‌مسیج، این‌طور به‌نظر می‌رسد که کاربران اندرویدی در دوران پیام‌رسان‌های قرون‌وسطا گیر کرده‌اند، درحالی‌که این قضیه اصلاً تقصیر اندروید نیست. به‌دلیل اتکای آی‌مسیج به SMS/MMS برای ارتباط با اندروید، تصاویر و ویدیوها با کیفیتی بسیار پایین ارسال می‌شوند و خبری از گزارش پیام خوانده‌شده و نشانگر سه‌نقطه‌ی تایپ وجود ندارد؛ به‌همین‌خاطر، ارتباط کاربران آیفون و اندروید در چت‌های گروهی تجربه‌ی ناخوشایندی بوده است.

برای اینکه بتوانیم با اطمینان از قابلیت‌های RCS در آیفون صحبت کنیم، باید تا زمان عرضه‌ی عمومی iOS 18 احتمالاً تا اواخر ۲۰۲۴ منتظر بمانیم؛ اما یکی از کاربران ایکس که آیفون خود را به نسخه‌ی بتای iOS 18 آپدیت کرده، به کد پنهان‌شده در آی‌مسیج برای فعال کردن RCS دسترسی پیدا کرده و از قابلیت‌هایی چون نمایش دریافت پیام و اشتراک‌گذاری فایل‌های حجیم‌تر و چت گروهی صحبت می‌کند. البته در این نسخه هنوز برخی از قابلیت‌ها ازجمله رمزنگاری سرتاسری، پاسخ به پیام، ری‌اکشن و گزارش پیام‌خوانده‌شده در چت گروهی فعال نشده است، اما به‌احتمال‌زیاد در نسخه‌ی رسمی iOS 18 عرضه خواهند شد.

علاوه‌براین، باید منتظر ماند و دید آیا قابلیت‌های انحصاری جدید آی‌مسیج ازجمله «Genmoji» در بستر RCS پشتیبانی خواهند شد یا اینکه کاربران اندرویدی از دیدن ایموجی‌های ساخته‌شده با هوش مصنوعی آیفون محروم خواهند بود.

زمانی که گوگل داشت از اپل به خاطر انحصارطلبی‌ و خودداری این شرکت از پشتیبانی از RCS انتقاد می‌کرد، کاملاً فراموش کرد به یک مسئله‌ی بسیار مهم نیز اشاره کند؛ اینکه در حال حاضر، تنها RCS موجود در اندروید همان نسخه‌ای است که خودش توسعه داده است. دلایلش هم پیچیده است، اما به‌طور کلی، گوگل به‌خاطر نفوذی که دارد، موفق شد تمام بازار پیام‌رسانی RCS را گوشه‌ای گیر بیندازد و به سمت خود جذب کند.

درست است که گوگل جامعه کاربران اندرویدی را از شر خودخواهی و سردرگمی اپراتورها نجات داد، اما در عین حال آن‌ها را در نسخه RCS خودش محصور کرد. آن هم به این خاطر که ارسال پیامک ازطریق RCS نیازمند اتصال به سرور است و خود اندروید از RCS در سطح سیستم پشتیبانی نمی‌کند. هر شرکتی که بخواهد RCS خودش را پیاده‌سازی کند، هم به منابع بک‌اند نیاز خواهد داشت، هم به اپلیکیشنی که بتواند به این سرور متصل شود. گوگل هم سرور Jibe را دراختیار دارد و هم اپلیکیشن پیام‌رسانی که از RCS پشتیبانی می‌کند، اما توسعه‌دهندگان متفرقه نمی‌توانند اپلیکیشن‌هایی را توسعه دهند که بتواند به این سرور متصل شود.

اپلیکیشن Chat مبتنی بر RCS اولین «بُرد» واقعی گوگل در حوزه‌ی پیام‌رسان‌ها است. گوگل طی سال‌ها از اپل به‌خاطر پشتیبانی نکردن از RCS انتقاد کرده و گفته است این اقدام نه‌تنها حریم شخصی و امنیت کاربران را به‌خطر انداخته، بلکه به‌خاطر رنگ متفاوت حباب پیام‌های آی‌مسیج، بین کاربران اندرویدی و اپل دودستگی ایجاد کرده است. درحالی‌که گوگل ریاکاری اپل را درزمینه‌ی حریم شخصی گوشزد می‌کند، اپل هم می‌تواند بگوید گوگل به‌طور کامل RCS را روی اندروید تحت کنترل خود درآورده است.

با تمام این حرف‌ها، انگیزه و نیت گوگل از فشار بر اپل برای پشتیبانی از RCS هرچه باشد، این سیستم برای کاربران مزایای زیادی دارد. در کنار تمام قابلیت‌های کاربردی نظیر پشتیبانی از اینترنت سیم‌کارت، چت گروهی و ارسال عکس و ویدئو با کیفیت بالا که ازطریق MMS/SMS ممکن نیست، RCS همچنین از امنیت بیشتری برخوردار است و از رمزنگاری سرتاسری برای گفت‌وگوهای دونفره پشتیبانی می‌کند.

با توجه به اینکه اکثر مردم از دستگاه‌های اندرویدی استفاده می‌کنند، اپل با خودداری از پشتیبانی از RCS نه‌تنها بخش بزرگی از جمعیت کاربران اندرویدی را از برقراری ارتباط RCSمحور با کاربران آیفون محروم کرده بود، بلکه حریم شخصی و امنیت مشتریان خود را هنگام ارتباط با کاربران اندرویدی نادیده گرفته بود.

متأسفانه میراث حباب‌های سبز و آبی حتی با فعال‌شدن RCS در آی‌مسیج ادامه خواهد یافت. اپل تأیید کرده است که حباب‌های آبی کماکان نشانگر پیام‌های فرستاد‌ه‌شده از آی‌مسیج و حباب‌های سبز نشان‌گر پیام‌های RCS فرستاده‌شده از گوشی‌های اندرویدی خواهند بود. اپل از حباب‌های آبی برای القای این حس استفاده می‌کند که آی‌مسیج بهترین و امن‌ترین روش برقراری ارتباط برای آیفون‌دارها است.

البته این خبر چندان دور از انتظار نبود، چراکه RCS از ابتدا هم قرار نبود جایگزین آی‌مسیج شود؛ اول اینکه قابلیت‌های آن‌ها یکی نیست و دوم اینکه نمی‌توانید با نصب اپلیکیشن گوگل چت در کامپیوتر، به‌طور معجزه‌آسایی به جایگزینی شبیه آی‌مسیج مک اما مبتنی بر RCS دست پیدا کنید. اپل RCS را صرفا به‌عنوان ارتقایی برای SMS و MMS پیام‌رسان خود اضافه کرده است و قرار نیست پلتفرم‌های دیگر به قابلیت‌های انحصاری آی‌مسیج دسترسی داشته باشند.

در گوشی‌های اندرویدی، SMS با رنگ آبی و پیام‌های RCS با رنگ آبی تیره مشخص می‌شوند. آن‌طور که به نظر می‌رسد، اپل پیام‌های آی‌مسیج را با همان رنگ آبی و SMS و RCS را به رنگ سبز نشان خواهد داد. اپل سال گذشته اعلام کرد که با اعضای GSMA برای بهبود پروتکل یونیورسال پروفایل همکاری خواهد کرد تا رمزنگاری سرتاسری به پیام‌های ارسال‌شده بین کاربران اندرویدی و آیفون اضافه شود؛ اما مشخص نیست افزایش امنیت پیام‌ها که دغدغه‌ی اصلی گوگل برای ترغیب اپل به پشتیبانی از RCS بود، بتواند در نهایت به پایان اضطراب حباب‌های سبز بینجامد.

استاندارد RCS در روزهای اولیه درگیر پروژه‌ها و تلاش‌های نافرجامی بود و تا مدت‌ها، گوگل در سوق دادن تمام ذی‌نفعان RCS به سمت هدفی مشترک عملکرد بسیار ضعیفی داشت. برخی از اپراتورها، ازجمله AT&T، T-Mobile و Verizon گروهی را برای پیشبرد این پروتکل تشکیل دادند، اما کمی بعد تصمیم گرفتند با گوگل همسو شوند. حتی سامسونگ هم مدتی تلاش کرد به‌طور مستقل RCS را توسعه دهد تا اینکه در نهایت توافق کرد Messages گوگل را به‌عنوان پیام‌رسان پیش‌فرض گوشی‌های خود در آمریکا در نظر بگیرد.

از سوی دیگر، استاندارد RCS برای ساخت پلتفرم پیام‌رسان واقعاً ضعیف است، چون هنوز به شماره تلفن کاربر وابسته است (البته ویژگی‌های جدید یونیورسال پروفایل به کاربر اجازه می‌دهند به‌جای شماره تلفن از OpenID استفاده کند). RCS گوگل ضداینترنت است و در کامپیوتر، ساعت هوشمند و تبلت به‌دلیل نبود سیم‌کارت، کار نمی‌کند. درواقع گوگل دارد برای حل مشکل انحصار آی‌مسیج اپل، انحصار اپراتورها را پیشنهاد می‌دهد.

اپل کاملاً بر قدرت آی‌مسیج برای فروش آیفون واقف است. در سال ۲۰۱۳، کریگ فدریگی، قائم‌مقام ارشد تیم مهندسی نرم‌افزار اپل وقتی که در ایمیلی داشت درباره‌ی امکان آوردن آی‌مسیج به اندروید صحبت می‌کرد، دقیقاً به این موضوع اقرار کرد و گفت:‌

با آمدن آی‌مسیج به اندروید، مانعی که خانواده‌های آیفون‌دار را از خرید گوشی‌های اندرویدی برای فرزندانشان باز می‌داشت، خیلی راحت برداشته می‌شود.

با این وضعیت، اپل دلیل محکمی برای پذیرش RCS نداشت؛ چرا باید دست رقیبی ناکارآمد را می‌گرفت و به‌طور رایگان به پیشرفتش کمک می‌کرد؟ حتی تا سال ۲۰۲۲ هم به‌نظر می‌رسید اپل همچنان تمایلی به پشتیبانی از RCS ندارد. تیم کوک در کنفرانس کد همان سال در پاسخ به سؤالی درباره‌ی RCS گفت: «نمی‌شنوم که کاربران ما از ما بخواهند انرژی زیادی روی این موضوع بگذاریم.» آن جمله‌ی کذایی «برای مادرت آیفون بخر» نیز حرف آخر تیم کوک درباره‌ی پشتیبانی از RCS بود، تااینکه پای اتحادیه اروپا و قانون DMA به میان کشیده شد.

اپل لازم نیست برای بهبود تجربه‌ی مکالمه‌ی میلیون‌ها کاربر سراسر جهان، اپلیکیشن پیام‌رسانش را به اندروید بیاورد. همین که پشتیبانی از RCS را به آی‌مسیج اضافه کند، کاربران هر دو اکوسیستم می‌توانند به‌راحتی از تمام مزیت‌های ابتدایی ارسال پیامک و فایل‌های ویدیویی باکیفیت ازطریق وای‌فای و بهبود امنیت مکالمه‌هایشان بهره‌مند شوند، بدون اینکه لازم باشد تمام آن قابلیت‌های زرق‌وبرق‌دار آی‌مسیج را که اپل سال‌ها در حال توسعه‌ی آن‌ها بود، با کاربران اندرویدی به اشتراک بگذارد.

در نهایت، پشتیبانی از RCS به آیفون آمد، اما تبعیض حباب‌های آبی و سبز همچنان باقی است.