با مهم‌ترین قابلیت‌های نرمافزاری فیلمبرداری حرفه‌ای آشنا شوید
ضبط کلیپ‌های بدون نقص در شرایط مختلف، یکی از وظایف مشکل فیلم‌برداران است. در همین زمینه و طی سال‌های توسعه‌ی دوربین‌های فیلمبرداری حرفه‌ای، ابزارهای نرمافزاری گوناگونی برای کمک به فیلم‌برداران توسعه یافته تا سهولت کاربری و حذف خطاهای انسانی را به‌ارمغان بیاورند. درحال‌حاضر، این ابزار در محصولات حرفه‌ای به‌حدی همه‌گیر شده‌اند که برای بسیاری از کاربران بود یا نبود آن‌ها مؤلفه‌ای تأثیرگذار در انتخاب دوربین است. حتی برخی دستگاه‌های کمکی، مانند نمایشگر‌های اکسترنال نیز تولید شده‌اند تا ابزارهای کمکی فیلمبرداری را درصورت نبود آن‌ها در دوربین دراختیار کاربران قرار دهند.
درادامه، برخی از قابلیت‌های کمکی فیلمبرداری حرفه‌ای برای تعیین میزان نوردهی، غلظت رنگ‌ها، دمای رنگی تصویر، صحت فوکوسو کامپوزیشن را شرح داده‌ایم. با زومیت همراه باشید.
هیستوگرام (Histogram)
اولین قانون فیلمبرداری حرفه‌ای برای ضبط کلیپ‌های بی‌نقص این است که هیچ‌گاه به مانیتور خود اعتماد نکنید.
هیستوگرام یکی از ابزارهای کمکی معروف عکاسان و فیلم‌برداران است که اطلاعات مربوط‌به شرایط نوری قاب را اعلام می‌کند. این نمودار در محور افقی خود از ۰ تا ۲۵۵ (۲۵۶ سطح روشنایی برای دوربین‌های ۸ بیت) درجه‌بندی شده است. در بخش عمودی نیز، تعداد پیکسل‌های هر سطح روشنایی مشخص شده است. بدین‌ترتیب عکاس یا فیلم‌بردار با یک نگاه می‌تواند توزیع روشنایی در قاب خود را مشاهده کند.
اگر توزیع هیستوگرام در بخش‌های ابتدایی و انتهایی محور افقی باشد، به‌معنای وجود تصویری با کنتراست بالا است؛ مانند عکاسی از غروب آفتاب. بااین‌حال، اگر توزیع پیکسل‌ها در این نمودار متمایل به صفر یا ۲۵۵ باشد، به‌معنای وجود تصویری با بخش‌های تاریک (Low Key) یا روشن زیاد (High Key) است.
مقایسه تصاویر High Key و Low Key
ویوفرم (Waveform)
درحالی‌که هیستوگرام اطلاعات مناسبی از میزان نوردهی قاب می‌دهد، اطلاعات ارائه‌شده‌ی این ابزار کامل نیست و به‌خوبی به کاربران حرفه‌ای نمی‌تواند کمک کند. در همین زمینه و برای رفع نیاز‌های موجود، ابزار ویوفرم معرفی شده است. ویوفرم نیز همانند هیستوگرام از میزان نوردهی تصویر خبر می‌دهد، با این تفاوت که نمودار افقی همان عرض قاب را نشان می‌دهد و نمودار عمودی میزان روشنایی را برحسب درصد و از صفر تا ۱۰۰ (استاندارد IRE) مشخص می‌کند. به‌همین‌دلیل، با بررسی ویوفرم به‌راحتی میتوان از میزان نوردهی بخش‌های مختلف قاب مطلع شد. با استفاده‌ی مشترک از ویوفرم و سایر نمودار‌های کمکی مانند وکتوراسکوپ با یک نگاه میتوان اطلاعات بسیار مناسبی از شرایط تصویر کسب کرد.
False Color
دیگر ابزار کمکی برای بررسی میزان نوردهی قاب، False Color نام دارد. بدین‌ترتیب، دوربین میزان نوردهی بخش‌های مختلف قاب را با نمایش رنگ‌ها مشخص می‌کند. تصویر بالا میزان روشنایی هریک از رنگ‌های به‌نمایش‌درآمده در تصویر را برحسب IRE نشان می‌دهد.
وکتوراسکوپ (Vectorscope)
بی‌شک چشم انسان‌ها عملکرد متفاوتی درمقایسهبا یکدیگر دارند. دراین‌باره برای صحت از ضبط مناسب کلیپها، ابزارهای مختلفی توسعه یافته که یکی از ابزارهای مهم، نمودار‌های Vectorscope است که باتوجه‌به سیگنال‌های دریافتی از حسگر جزئیات رنگی را بهنمایش می‌گذارد. همچنین، این موضوع در امور ضبطی با چند دوربین اهمیت بسزایی دارد تا رنگ‌های ضبط‌شده‌ی تمامی دوربین‌ها مشابه یکدیگر باشد.
نمودار Vectorscope برخلاف سایر نمودار‌های کمکی، رابطه‌ای با میزان نوردهی قاب ندارد و تنها میزان هریک از کانال‌های رنگی (قرمز، ارغوانی، آبی، فیروزه‌ای سبز و زرد) را نمایش می‌دهد. کاربران حرفه‌ای با بررسی وکتوراسکوپ شرایط رنگی تصویر خود را بررسی می‌کنند و درصورت نیاز، تنظیمات را برای بهبود غلظت و دما و سایر مؤلفه‌های رنگی تغییر دهند.
الگوی Zebra Pattern
الگوی خطوط گورخر (هاشوری) نواحی اوراکسپوز تصویر را مشخص می‌کند تا کاربر از میزان نوردهی تصویر خود مطلع شود. این ابزار برخلاف ابزارهای قبلی، در عموم دوربین‌های عکاسی و فیلمبرداری حرفه‌ای و نیمه‌حرفه‌ای وجود دارد.
Focus Peaking
اعمال فوکوس صحیح یکی از تنظیمات حساس و مهم برای ضبط کلیپی بی‌نقص است. امکان تصحیح برخی خطاها مانند دمای رنگی اشتباه یا روشنایی نامناسب در نرمافزارهای ویرایش ویدئو دردسترس است؛ اما تصحیح فوکوس امری تقریبا ناممکن است؛ بنابراین، کاربران باید از صحت آن پیش از آغاز فیلمبرداری مطمئن شوند. در همین زمینه، ابزارهای کمکی متنوعی برای بهبود عملیات فوکوس توسعه یافته است که متداول‌ترین آن‌ها Focus Peak است. این قابلیت که در عموم دوربین‌ها وجود دارد، پس از تنظیم فوکوس، پنجره‌ای یا تمام صفحه بسته به تنظیمات با بزرگ‌نمایی چندبرابری دیجیتال از نقطه‌ی دلخواه ایجاد می‌شود تا صحبت فوکوس بررسی شود. امکان افزایش میزان بزرگ‌نمایی نیز در عموم دوربین‌ها دردسترس است.
Focus Assist
دیگر قابلیت کمکی عملیات فوکوس، Focus Assist نام دارد که در این حالت، دوربین نقاط کنتراستی درون تصویر را با رنگ خاصی (بسته به تنظیمات دوربین) مشخص می‌کند که در فوکوس قرار دارند. بدین‌ترتیب، کاربر بدون نیاز به Focus Peak از در‌فوکوس‌بودن سوژه‌ی مطمئن می‌شود. با تغییر فوکوس نیز، رنگ‌های نام‌برده درون قاب به جلو یا عقب حرکت می‌کنند.
Focus Transition
تغییر روان و دقیق فوکوس از سوژه‌ای به سوژه‌ی دیگر موجود درون قاب، یکی از وظایف پیچیده و البته حساس فیلم‌برداران حرفه‌ای است. در همین زمینه، برخی دوربین‌های فیلمبرداری حرفه‌ای از قابلیت تغییر فوکوس از چندین سوژه‌ی پیش ثبت شده بهره می‌برند. بدین‌ترتیب و پیش از آغاز فیلمبرداری، کاربر سوژه‌های دلخواهش را مشخص می‌کند و دوربین با حفظ مشخصات فاصله و فوکوس آن‌ها و نیز زمان موردنیاز برای تغییر فوکوس، جلوه‌ی مدنظر فیلمبرداری را می‌سازد.
قفل فوکوس با تنظیم حساسیت رینگ فوکوس
با وجود قابلیت‌های کمکی تغییر فوکوس، مانند Focus Transition، فیلم‌برداران حرفه‌ای عموما تنظیم دستی رینگ فوکوس را ترجیح می‌دهند. در همین زمینه، دوربین‌های حرفه‌ای قابلیت قفل‌کردن رینگ فوکوس روی لنز را در نقطه‌های خاصی دارند تا فیلم‌بردار حین ضبط نهایی و پس از آزمایش و قفل فوکوس، دراین‌زمینه دچار خطایی نشود. همچنین، برخی دوربین‌های سینمایی و حرفه‌ای امکان تغییر حساسیت رینگ فوکوس را نیز دارند تا روند تغییر فوکوس در صحنه‌ی مدنظر فیلم‌بردار نیز تغییردادنی باشد.
(LUT (Look-Up Table
LUT عبارت است از الگوریتمی برای تغییر اطلاعات دریافتی از حسگر به مقادیری جدید. این موضوع را اعمال تغییراتی در میزان روشنایی و غلظت و ته‌رنگ به‌ارمغان می‌آورد. LUTها میتوانند عملکرد بسیار گسترده‌تری داشته باشند و حتی فضای رنگی را از sRGB به DCI P3 نیز میتوانند جابه‌جا کنند.
LUTها در دوربین‌های عکاسی چه کاربردی دارند؟ پیش‌تر در مقاله‌ی فیلمبرداری در حالت لاگ برای کاربری‌های حرفه‌ای، به‌تفصیل توضیح دادیم تصاویر خام این حالت از کنتراست پایین و روشنایی متفاوتی درمقایسهبا انواع نهایی برخوردارند. یکی از راهکارهای مؤثر برای نمایش تصاویر مشابه با حالت نهایی (حین فیلمبرداری در حالت لاگ) استفاده از قابلیت LUT است تا با الگوریتمی خاص مانند Rec 709 و تصاویر و رنگ‌ها در نمایشگر دوربین در حالت Rec 709 بهنمایش گذاشته شوند تا فیلم‌بردار راحت‌تر بتواند میزان نوردهی و کنتراست تصویر خود را کنترل کند. البته، فراموش نکنید در این حالت، ویدئو‌ها همچنان در حالت لاگ در دوربین ضبط می‌شوند.
حذف Flicker
یکی از مشکلات موجود در فیلمبرداری با منابع نور مصنوعی یا وجود سوژه‌ای مانند نمایشگر، پدیده‌ی فلیکر است. در این حالت، نوارهای مشکی رنگ یا لرزش نوری در قاب به‌چشم می‌خورد. دوربین‌های حرفه‌ای در این حالت با دراختیار قراردادن امکان تعویض زاویه‌ی شاتر، در حذف این جلوه کمک زیادی می‌کنند. البته، این قابلیت در دوربین‌های برند‌های مختلف با نام‌های متفاوتی وجود دارد. به‌عنوان مثال، میتوان به Synchro Scan در محصولات پاناسونیک اشاره کرد.
Time Code
اگر هم‌زمان با چند دوربین فیلمبرداری می‌کنید، کاربردی‌ترین قابلیت برایتان Time Code یا Sync خواهد بود. این قابلیت را که دستگاه‌هایی جداگانه برای همین منظور نیز دراختیار فیلم‌برداران قرار می‌دهد، با اضافه‌کردن نقاط همگام‌سازی درون ویدئو‌ها، عملیات پس‌پردازش را بسیار تسهیل می‌بخشد. این قابلیت پیش‌تر نیز، با نام Genlock دراختیار شبکه‌های تلویزیون و استودیو‌های فیلمبرداری زنده قرار داشته تا پدیده‌ی پرش در تصاویر هنگام سوئیچ‌کردن از دوربینی به دوربین دیگر رخ ندهد.
تنظیمات صدا
فیلم‌برداران حرفه‌ای عموما برای ضبط صدایی باکیفیت از تجهیزات صوتی ویژه‌ی این کار بهره می‌برند. بااین‌حال، این موضوع به‌معنای ضعف دوربین‌های فیلمبرداری سینمایی و حرفه‌ای در ضبط صدا نیست. این دوربین‌ها عموما از ورودی‌های XLR برای اتصال میکروفن بهره می‌برند. حتی درصورت نبود ورودی XLR صدا، قابلیت‌های مختلفی مانند تنظیم سطح صدا و حذف نویز محیطی نیز دردسترس خواهد بود.
تنظیم سطح Highlight/Shadow
درصورتیکه منابع و زمان کافی برای پس‌پردازش ویدئو‌های لاگ به‌منظور ضبط کلیپ‌هایی با گستره‌ی دینامیکی زیاد دردسترس نباشد، امکان تغییر دستی سطح نوردهی بخش‌های پرنور و سایه‌های قاب می‌تواند کمک زیادی به بهبود کیفیت نهایی تصویر کند. برخی دوربین‌های فیلمبرداری حرفه‌ای امکان تغییر در نمودار‌های میزان نوردهی را فراهم می‌کنند تا امکان تنظیم جداگانه‌ی میزان نوردهی بخش Highlight و Shadow دردسترس باشد.
Anamorphic Desqueeze
آنامورفیک نام تکنیکی در فیلمبرداری سینمایی است تا با استفاده از همان ابعاد حسگر، تصاویری با نسبت عریض‌تر تولید شود. در این حالت، تصاویر با استفاده از لنز‌های خاصی ثبت می‌شوند که از مبدل آنافورمیک به‌صورت جداگانه یا المانی درون لنز بهره می‌برند. در وهله‌ی اول و حین تصویر‌برداری، تصاویر آنامورفیک کشیده هستند و درادامه پس از پردازش در نرمافزارهای مخصوص، آماده‌ی انتشار می‌شوند. به‌همین‌دلیل، برخی دوربین‌های فیلمبرداری قابلیت تغییر فرم و نمایش حالت نهایی کلیپ‌های آنامورفیک را حتی حین فیلمبرداری دارند که عملیات ثبت این دسته از کلیپها را تسهیل می‌بخشند.
Luminance Level
اگر مقالات پیشین زومیت درباره‌ی فیلمبرداری حرفه‌ای را مطالعه کرده باشید، با سطوح روشنایی یا نوردهی و نحوه‌ی عملکرد آن ازطریق حسگر آشنا هستید. به‌طور خلاصه، دوربین‌ها بسته به مشخصه‌ی عمق بیت خود توانایی ثبت سطوح مختلفی از روشنایی را دارند که این مؤلفه در ۸ بیت برابر با ۲۵۶ سطح و در ۱۰ بیت برابر با ۱۰۲۴ سطح خواهد بود. باوجوداین، یکی از قابلیت‌های دوربین‌های حرفه‌ای توانایی کاربر در تنظیم بازه‌ی سطوح نوردهی است. به‌عنوان مثال، عموم کاربران نیمه‌حرفه‌ای فیلمبرداری برای کاهش نیاز به عملیات پس‌پردازش از بازه‌ی ۱۶ تا ۲۳۵ بهره می‌برند؛ درصورتیکه از حالت لاگ استفاده شود یا نیروهای فنی متخصصی برای پس‌پردازش وجود داشته باشد، بازه‌ی ۰ تا ۲۵۵ عموما انتخاب می‌شود.
زوم دیجیتالی (Pan)
استفاده از حسگر‌هایی با توانایی ضبط کلیپ‌هایی با رزولوشن بالا، فقط برای ساخت کلیپ‌های 4k، 6K یا حتی 8K به‌کار نمی‌رود. یکی از قابلیت‌هایی که اخیرا به دوربین‌های فیلمبرداری حرفه‌ای افزوده شده، امکان زوم یا پَن دیجیتالی است. در این حالت، دوربین بدون نیاز به حرکت و به‌واسطه‌ی رزولوشن چشمگیرش، حرکت بین دو قاب پیش‌تر انتخاب‌شده به‌وسیله‌ی کاربر یا زوم به بخشی معین را به‌ارمغان می‌آورد.
ابزارهای مذکور تنها بخشی از بازه‌ی گسترده‌ی قابلیت‌های نرمافزاری و کمکی دوربین‌های حرفه‌ای و سینمایی برای فیلم‌برداران است تا نیاز‌های خود را درکنار سهولت زیاد، به بهترین نحو تأمین کنند. این قابلیت‌ها عموما در دوربین‌های فیلمبرداری سینمایی یا انواع حرفه‌ای با برچسب قیمتی ۱۰ هزار دلاری وجود دارند. البته، به‌تازگی تجهیز برخی محصولات ارزان‌تر به این دسته از قابلیت‌ها را شاهد هستیم تا کاربران بدون نیاز به پرداخت هزینه‌های سنگین، کلیپ‌های حرفه‌ای بتوانند بسازند. دوربین‌های پاناسونیک GH5 و GH5S برخی از این محصولات هستند که با قیمت ارزان‌تر از ۲۰۰۰ دلار بسیاری از قابلیت‌های کمکی مذکور در این مقاله را به مخاطبان ارایه می‌دهند. استفاده از مانیتور‌های اکسترنال حرفه‌ای با برچسب قیمتی حدودی ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ دلاری، یکی دیگر از راه‌حل‌های موجود برای ساخت کلیپ‌های حرفه‌ای یا فیلم‌های کوتاه با کمک قابلیت‌های بالا است.
شما سابقه‌ی استفاده از ابزار‌ها مذکور در این مقاله را دارید؟ قابلیت خاصی را می‌شناسید که در این مقاله ذکر نشده است؟ آن را با ما در میان بگذارید.