چگونه پردازنده‌ های رایزن را اورکلاک کنیم (بخش دوم- پایان)

با دانستن این موضوع که تمامی این سه پردازنده یکسان هستند و توسط خط تولید مشابهی تولید می‌شوند، آیا دلیلی دارد که پردازنده‌ی 1800X به فرکانس کاری و قدرت خود ببالد؟ آیا سایر پردازنده‌ها توانایی رسیدن به این مقادیر را ندارند؟ برای این منظور، به مقایسه‌ی فرکانس پایه و حداکثر فرکانس قابل دستیابی در حالت اورکلاک و تحت لود سنگین هر هشت هسته پرداخته‌ایم. حافظه روی ۳۲۰۰ MT/s تنظیم شده است و سایر گزینه‌ها در حالت پیش‌فرض هستند. در جدول زیر ولتاژ و فرکانس پایه‌ی پردازنده‌های رایزن ۷ نشان داده شده است.

ما از این آفست برای اصلاح دما استفاده کرده‌ایم؛ ولی دوباره یاد‌آور می‌شویم که این آفست دقیق نیست. اختلاف بین مقادیر گزارش‌شده و واقعی ثابت نیست. این اختلاف باید به‌عنوان یک تابع از چندین پارامتر تغییر کند. اعمال این افست ما را به دمای مناسب نزدیک می‌کند؛ اما تضمینی برای دقیق بودن آن وجود ندارد. در جدول زیر فرکانس و ولتاژ پردازنده‌های رایزن ۷ در حالت اورکلاک نمایش داده شده است.

با در نظر گرفتن پردازنده‌ی 1700، این پردازنده در حالت پایه و فرکانس کاری ۳.۲ گیگاهرتز، به امتیاز ۱۴۳۸ دست پیدا کرده است و فاصله‌ی زیادی با پردازنده‌ی 1800X با امتیاز ۱۶۴۰ دارد. با توجه به فرکانس ۳.۵ گیگاهرتزی 1800X، توضیح دلیل این اختلاف کار دشواری نیست.

پس از اورکلاک پردازنده‌ها، این اختلاف محو می‌شود. پردازنده‌ی 1700 حتی از 1700X پیشی گرفته است. دلیل این امر می‌تواند به تفاوت کیفیت پردازنده‌ها در زمان ساخت بازگردد و در پردازنده‌های کبی‌ لیک اینتل نیز مشاهده می‌شود.

با توجه به نتایج، پردازنده‌ی 1800X بهترین انتخاب برای انجام آزمایشات بیشتر است.

در این بخش رفتار پردازنده را با استفاده از ولتاژهای متفاوت هسته‌ بررسی خواهیم کرد. این قضیه با ولتاژی کمتر از ولتاژ پایه شروع می‌شود و در انتها با افزایش ولتاژ و اورکلاک پردازنده خاتمه می‌یابد. به دلیل کمبود زمان، از تست نسبتا کوتاه سین‌بنچ R15 استفاده کردیم؛ بنابراین مقدار گزارش‌شده احتمالا سقف پایداری آن‌ها نیست. با این حال، تحت لود سنگین‌تر، پیشرفت مشاهده‌شده باید مشابه باشد.

• ولتاژ هسته‌ی ۱.۰ ولت: مجبور بودیم فرکانس را به ۳۴۵۰ مگاهرتز کاهش دهیم. این نقطه به‌عنوان نقطه‌ی شروع کار است.
• ولتاژ ۱.۱ ولت: فرکانس با جهش ۲۵۰ مگاهرتزی به ۳۷۰۰ مگاهرتز رسید. ۷.۲ درصد افزایش فرکانس منجر به افزایش ۶.۶ درصدی امتیاز شد.
• ولتاژ ۱.۲ ولت: این ولتاژ اندکی کمتر از ولتاژ هسته‌ی پیش‌فرض است. فرکانس را می‌توان تا ۳۸۵۰ مگاهرتز افزایش داد. میزان اورکلاک، با توجه به فرکانس XFR، در 1800X بالا نیست.
• ولتاژ ۱.۳ ولت: با این ولتاژ به فرکانس ۴ گیگاهرتز رسیدیم.
• آخرین حرکت رسیدن به فرکانس ۴۱۰۰ مگاهرتز در ۱.۴ ولت است.
• از آنجا که برنامه‌هایی وجود دارند که از SMT استفاده نمی‌کنند، با غیر فعال کردن این گزینه درصدد افزایش فرکانس برآمدیم. بدون SMT، به فرکانس ۴۱۷۵ مگاهرتز رسیدیم. درجه حرارت نیز ۷ درجه سانتی‌گراد کاهش یافت.

در ابتدای کار با اندکی افزایش ولتاژ، جهش فرکانس بالایی تجربه کردیم؛ ولی این جهش در گام‌های بعدی کمتر می‌شود (در اکثر پردازنده‌ها این قانون پابرجا است). افزایش ولتاژ از ۱ به ۱.۱ ولت، افزایش ۲۵۰ مگاهرتزی فرکانس را در پی داشت؛ درحالی‌که این افزایش با تغییر فرکانس از ۱.۳ به ۱.۴ ولت، ۱۰۰ مگاهرتز است.

با توجه به شرایط، ولتاژ مناسب برای کارهای روزانه ۱.۳ تا ۱.۳۵ ولت است. برای بنچمارک نیز می‌توان ولتاژ را تا ۱.۴ ولت بالا برد.

عملکرد سین‌بنچ به شدت وابسته به نرخ کلاک است، بنابراین به‌طور طبیعی یک رابطه‌ی قوی بین فرکانس و امتیاز مشاهده می‌شود. اما پردازش تردها نیز در این امتیاز دخیل است. غیر فعال کردن SMT به ما کمک می‌کند فرکانس را بیشتر کنیم؛ ولی نتایج را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

اورکلاک پردازنده، باعث افزایش کارایی سیستم می‌شود؛ ولی اگر واقعا خواستار افزایش کارایی سیستم هستید، نمی‌توانید تأثیر حافظه را نادیده بگیرید.

کار خود را با مقایسه‌ی تفاوت امتیازات با تغییر سرعت انتقال داده از ۲۴۰۰ MT/s به ۳۲۰۰ MT/s شروع می‌کنیم. در مادربرد Crosshair VI Hero نرخ انتقال پایه برای حافظه ۲۴۰۰ MT/s است (ممکن است در مادربردهای دیگر متفاوت باشد).

این تست حساس به فرکانس حافظه نیست. بنابراین باید انتظار بهبود جزئی در نتایج داشته باشیم. با این حال، بهبود کارایی قابل اندازه‌گیری و مقدار آن ۱.۴ درصد است.

این تست پردازنده و سیستم حافظه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با افزایش فرکانس حافظه، کارایی تک‌هسته‌ای و چندهسته‌ای به ترتیب ۵ و ۶ درصد افزایش می‌یابد. نتایج پس از ۳ بار اجرای متوالی در جدول زیر آمده است.

کارهای گرافیک با افزایش پهنای باند حافظه تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند. امتیاز کلی نشان‌دهنده‌ی افزایش جزئی است. درحالی‌که بنچمارک مبتنی بر پردازنده، اختلاف ۳۴۳ امتیازی را نشان می‌دهد.

با استفاده از کیت حافظه‌ی جی‌اسکیل Flare X، و مادربرد Crosshair VI Hero، پنج گزینه‌ی مختلف در منوی D.O.C.P (مخفف Direct Over Clock Profile) داشتیم. این منو در واقع ورژن ای‌ام‌دی/ایسوس از XMP اینتل است.

حداکثر نرخ داده‌ی هر پروفایل برابر با ۳۲۰۰ و حداکثر تأخیر برابر با ۱۴ است. در ادامه توضیحاتی در مورد هر حالت ارائه کرده‌ایم:

• D.O.C.P. 1: این گزینه به احتمال زیاد حالت بهینه‌ی سیستم است که بهترین سازگاری را در کنار کارایی ارائه می‌دهد.
• D.O.C.P. 2: نسبت فرکانس ۲۱۳۳ برای DRAM  و فرکانس ۱۵۰ برای BCLK برای رسیدن به نرخ داده ۳۲۰۰ MT/s استفاده می‌شود.
• D.O.C.P. 3: نسبت فرکانس ۲۴۰۰ برای DRAM ‌و فرکانس ۱۳۳ برای BCLK.
• D.O.C.P. 4: نسبت فرکانس ۲۶۶۶ برای DRAM ‌و فرکانس ۱۲۰ برای BCLK.
• D.O.C.P. 5: نسبت فرکانس ۲۹۳۳ برای DRAM ‌و فرکانس ۱۰۹ برای BCLK.

ای‌ام‌دی اعداد مربوط به تأخیر رم را در بایوس قفل کرده‌ است؛ بنابراین این اعداد برای کاربر قابل دسترسی و تغییر نیست. البته بهتر است بگوییم این اعداد به‌طور مستقیم برای کاربر قابل تغییر نیست.

در عکس بالا تایمینگ‌های مختلف را با استفاده از نرخ‌های متفاوت مشاهده می‌کنید که توسط رنگ زرد مشخص شده است. زمان‌های تأخیر اصلی با رنگ آبی مشخص شده است. این تغییر به‌عنوان تابعی از نرخ حافظه عمل می‌کند، اما می‌تواند به‌صورت دستی در بایوس اعمال شود.

برای اطمینان از درک مطالب فوق، دو نمونه از مواردی که نرخ انتقال رم معادل با ۳۲۰۰ MT/s است، آورده‌ایم:

• نرخ ۲۱۳۳ و  فرکانس BCLK برابر ۱۵۰ مگاهرتز فرکانس -> فرکانس رم برابر است با ۱۵۰ ضربدر ۲۱.۳۳ = ۳۲۰۰ MT/s. در این صورت، tRC برابر ۵۱، tRTP برابر ۸ و tFAW برابر ۲۳ است.
• نرخ ۳۲۰۰ و  فرکانس BCLK برابر ۱۰۰ مگاهرتز فرکانس -> فرکانس رم برابر است با ۱۰۰ ضربدر ۳۲۰۰ = ۳۲۰۰ MT/s. در این صورت، tRC برابر ۷۵، tRTP برابر ۱۲ و tFAW برابر ۳۴ است.

بدون شک می‌گویید اولین تنظیم باید سریع‌تر باشد. اکنون، فرکانس مرجع تغییر یافته است، پس multiplier پردازنده را به‌صورت دستی تنظیم می‌کنیم تا فرکانس نهایی آن تا حد امکان نزدیک به ۴۰۵۰ مگاهرتز باشد. ما در طول این تغییرات هیچ مشکلی در ثبات سیستم نداشتیم.

دوباره با سین‌بنچ R15 شروع می‌کنیم. با این حال، همان‌طور که اشاره کردیم، این نرم‌افزار به فرکانس حافظه حساس نیست. البته تفاوت ۱۰ امتیازی برای اورکلاکر می‌تواند بسیار مهم باشد، ولی برای کاربر معمولی رقم چشم‌گیری نیست. با تغییر دستی تنظیمات زمان بندی به ۱۲-۱۲-۱۲-۱۲ به جای ۱۴-۱۴-۱۴-۱۴، پنج امتیاز دیگر کسب کردیم.

معمولا نتایج تک‌هسته‌ای حساسیت کمتری به فرکانس رم دارند؛ بنابراین از ۲ تا ۵ D.O.C.P، افزایش ۲ درصدی کارایی را شاهد هستیم. کاهش تأخیر باعث افزایش ۱ درصدی کارایی می‌شود.

در آزمایش چند هسته‌ای ۴ درصد بهبود داشتیم. با فرض اینکه افزایش امتیاز کاملا خطی است، این افزایش ۴ درصدی، معادل افزایش ۲۰۰ مگاهرتزی در نرخ کلاک است.

توضیح مربوط به نتایج سرعت کپی حافظه کمی دشوار است. روند کاری مشخص است، ولی صدها نقطه باعث ایجاد تمایز بین بهترین و بدترین اجرا می‌شوند. بنابراین حتی اگر نتایج، از ۳ اجرای متوالی محاسبه شده باشد، باز هم نمی‌توان اعتماد زیادی به آن‌ها کرد. بهترین افزایش کارایی در این قسمت برابر ۱۲ درصد و سایر افزایش‌ها معادل ۷ و ۵ درصد است.

افزایش فرکانس حافظه، تأثیر چندانی بر امتیازهای این مرحله نداشت. ولی آیا کاهش تایمینگ نتایج را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟ با توجه به نتایج ستون اول در جدول زیر، با سریع‌تر شدن حافظه، امتیازات کاهش می‌یابند!

البته تفاوت نیم درصدی به چشم نمی‌‌آید. برای مثال اگر بهترین نتیجه ۳۰ فریم بر ثانیه باشد، آن‌گاه بدترین نتیجه ۰.۲ کمتر است. این نتایج بسیار جالب است؛ چرا که در مقابل کاهش نتایج گرافیکی، نتایج پردازنده افزایش می‌یابند!

آخرین مقایسه را با استفاده از بنچمارک بازی Ashes of Singularity انجام دادیم و معیار «CPU-oriented» را انتخاب کردیم. این تست قبل از ارائه‌ی پچ بهینه‌سازی بازی برای پردازنده‌های رایزن، انجام شد؛ اما در شرایط نسبی، ابزار آن مشابه است.

در مقایسه با سرعت داده ۲۱۳۳ MT/s، افزایش سرعت حافظه به ۲۴۰۰ MT/s باعث افزایش ۴.۱ درصدی در امتیاز می‌شود. فرکانس بالاتر، اما تایمینگ کندتر است؛ بنابراین دو پارامتر موجود، بخشی از اثربخشی یک‌دیگر را خنثی می‌کنند.

تغییر به ۳۲۰۰ MT/s، امتیازات را ۱۳ درصد افزایش می‌دهد. بنابراین نتایج نشان‌دهنده‌ی حساسیت این تست به پهنای باند حافظه هستند؛ حدس ما این بود که چون مقادیر زیادی داده از یک CCX به CCX دیگر منتقل می‌شود، با توجه به رابط بین CCX-ها که تحت تأثیر فرکانس رم هستند، طبیعی است که تأثیر این گلوگاه با افزایش کارایی حافظه کم‌رنگ‌تر شود.

با استفاده از روش‌های گفته‌شده، بهینه‌سازی تأخیر حافظه با افزایش سرعت انتقال (با افزایش فرکانس BCLK)، امتیازات کسب‌شده حداقل ۳۱ درصد افزایش داشت.

اخبار حاکی از توانایی پایین پردازنده‌های رایزن برای اورکلاک حافظه هستند. برای فهمیدن این موضوع خودمان دست به کار شدیم. با این حال رسیدن به نرخ ۳۲۰۰ MT/s روی CAS12 چندان دشوار نبود.

باید بگوییم که رسیدن به نرخ ۳۴۰۰ MT/s نیز چندان دشوار نبود. تنظیمات را در بایوس تغییر می‌دهید و سیستم را دوباره بوت می‌کنید. حداقل مادربرد Crosshair VI Hero چنین شرایطی داشت. احتمال دارد رسیدن به این نرخ در سایر مادربردها دردسر بیشتری داشته باشد؛ ولی خوشبختانه اشکالات موجود در این پلتفرم جدید، رفته‌رفته رفع می‌شوند.

پس از رسیدن به نرخ  ۳۴۰۰ MT/s، ادامه‌ی اورکلاک پیچیده‌تر می‌شود. به نظر می‌رسد نتیجه از پردازنده‌ای به پردازنده‌ی دیگر متفاوت و تحت تأثیر مادربرد است. بین ۳۴۰۰ تا ۳۶۵۰ MT/s، شاهد کرش و ری‌استارت‌های پی‌درپی بودیم. بوت کردن سیستم غیر ممکن بود. با این حال در نرخ ۳۸۰۰ MT/s شاهد یک «منطقه‌ی معجزه‌آسا» بودیم! در این نرخ سیستم قابل استفاده بود. تایمینگ به‌صورت خودکار روی ۱۴ بود ولی تنظیم دستی تایمینگ روی CAS12 مشکلی ایجاد نمی‌کرد.

سعی کردیم تست‌های خود را با این شرایط انجام دهیم، ولی سیستم کاملا ناپایدار بود. پس از ۳ ساعت تلاش ناموفق برای امتیازگیری از سین‌بنچ، از این کار صرف نظر کردیم.

به نظر می‌رسد در آینده با آپدیت‌های متعددی که برای این پلتفرم ارائه خواهد شد، رسیدن به نرخ‌های بالاتر برای کاربران دشوار و دور از دسترس نباشد.

ساعت‌های زیادی که مشغول تست و بررسی پلتفرم جدید ای‌ام‌دی بودیم، دریافتیم که حتی اگر از مادربرد Crosshair VI Hero ایسوس استفاده کنید، کار با پلتفرم جدید همیشه دشوار است. ای‌ام‌دی نیز به دلیل عجله‌ای که برای ارائه‌ی این پلتفرم داشته، کمکی در این رابطه نکرده و اطلاعات چندان در اختیار کاربران قرار نداده است.

این پلتفرم در حال بهبود است. به‌روزرسانی منظم بایوس برای بهبود کارایی و رفع اشکالات اولیه ارائه می‌شود. فکر نمی‌کردیم مشکلات اساسی به این زودی‌ رفع شوند؛ ولی این اتفاق افتاد و تامز هاردور فرانسه این مطلب را چاپ کرد.

با این حال در یک نقطه‌ی خاص، با تمام داده‌ها و آموزش‌های موجود، اورکلاک رایزن در آینده مثل یک بازی کودکانه خواهد بود.

اگر می خواهید عملکرد سیستم را ۴ تا ۵ درصد بیشتر افزایش دهید، باید یک مادربرد مانند Crosshair VI Hero داشته باشید که به شما اجازه بدهد فرکانس پایه را تغییر دهید.

عاقلانه‌ترین انتخاب برای اورکلاکرها، مدل رایزن 7 1700 است. این پردازنده‌ی ۸ هسته‌ و ۱۶ تردی، از نظر ساختار تفاوتی با 1800X ندارد و زمانی که پردازنده‌ها تا آخرین حد خود اورکلاک می‌شوند، از نظر کارایی تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند.

حافظه‌ی خود را با توجه به تنظیمات فرکانس BCLK پیکربندی کنید، این کار می‌تواند عملکرد سیستم را هنگام انجام بازی به‌طور قابل توجهی بهبود بخشد. شکی در خرید حافظه با کارایی بالا نداشته باشید. حافظه‌ی مناسب، شما را در رسیدن به فرکانس‌های بالاتر کمک خواهد کرد.

پلتفرم رایزن در کنار تمامی نوآوری‌ها، همچنان از چندین اشکال رنج می‌برد. به دقت سایت سازنده‌ی مادربرد را برای به‌روزرسانی‌های جدید دنبال کنید. به تدریج، این مشکلات برطرف خواهند شد و ثبات و کارایی سیستم را افزایش خواهند داد.