آیا اورکلاک پردازنده‌ها واقعا منسوخ شده است؟

آیا تا‌به‌حال شنیده‌اید شخصی ادعا کند که «اورکلاک» منسوخ شده است؟ این روزها بسیاری افراد در‌این‌باره صحبت می‌کنند؛ اما دلایل این ادعا هرگز مشخص نشده است. در مقاله‌ی حاضر، این موضوع را بررسی خواهیم کرد که ایا اورکلاک واقعا غیرکاربردی شده است یا دستاوردهای آن دیگر ارزش دنبال‌کردن ندارد.

از‌جمله دلایل اصلی منسوخ‌شدن استفاده از فرایند اورکلاک پردازنده‌ها، می‌توان به این‌ها اشاره کرد:

به‌گزارش میک‌یوزآو، اینتل در تلاش است تا پردازنده‌های خود را با فرایند جدید دَه‌نانومتری و حتی فرایند‌های جدیدتر تولید کند. وقتی از مدیر تیم تراشه‌های هفت‌نانومتری اینتل پرسیده شد که «آیا استفاده از فرایند جدید تولید پردازنده‌ها امکان اورکلاک را ارائه می‌دهد یا خیر؟» وی پاسخ داد:

ما محدودیت‌هایی که دیگران تجربه می‌کنند، احساس نخواهیم کرد. می‌توانم با اطمینان‌خاطر اعلام کنم که دیدگاه پایان کار اورکلاک به‌دلیل فضای کم ارائه‌شده در پردازنده‌های هفت‌نانومتری رقبا کاملا اشتباه است. بنابراین، اگرچه سرعت زیاد پردازنده‌های AMD فضای کمی برای اورکلاک در‌دسترس قرار می‌دهد، فرایند هفت‌نانومتری اینتل برای تولید تراشه‌ها، مسیر مشابهی را دنبال نخواهد کرد.

با‌‌‌توجه‌به مشکلاتی که در صنعت قطعات نیمه‌هادی وجود دارد، جالب است بدانیم تولیدکنندگان این محصولات چه واکنشی از خود نشان خواهند داد و آینده‌ی تراشه‌ها چگونه رقم خواهد خورد.

اینتل مارس ۲۰۲۱ اعلام کرد که ارائه‌ی برنامه‌ی حفاظت از تنظیم عملکرد خود موسوم به PTPP را متوقف خواهد کرد و فقط به بسته‌های خریده‌شده‌ی قبلی احترام خواهد گذاشت. طرح حفاظتی این شرکت برای کاربرانی که تراشه‌های خود را با اورکلاک تغییر داده‌اند، فقط یک‌ بار ارائه خواهد شد. در‌این‌بین، مدل زنون W-3175X یک استثنا است و همچنان زیر پوشش طرح حفاظتی اینتل قرار دارد.

در سال‌های گذشته، روند درخورتوجهی در کاهش فضای دردسترس پردازنده‌ها وجود داشته است. به‌عنوان مثال، دهه‌‌ی قبل می‌توانستید پردازنده‌ها را در ناحیه‌ی ۳٫۸ تا ۴٫۲ گیگاهرتز اورکلاک کنید؛ درحالی‌که فرکانس کاری تراشه‌های امروزی به ۴٫۶ تا ۵ گیگاهرتز می‌رسد؛ به‌همین‌دلیل، فضای کمی برای افزایش عملکرد در‌دسترس است. در بازارهای پویا، تقاضا برای خرید محصولاتی که عملکرد قدرتمندی ارائه می‌دهند، بسیار زیاد است. تولیدکنندگان این تجمل را ندارند که برای فروش محصول مدنظر به شما، فضای اورکلاک را رها کنند. آیا این به‌معنای منسوخ‌شدن اورکلاک است؟

اگر سازندگان از عمد فضای دردسترس برای ارتقای محصولات میان‌رده‌ی خود را افزایش دهند، پاسخ پرسش بالا منفی خواهد بود. تقاضا برای اورکلاک بسیار زیاد است و بعید به‌نظر می‌رسد که تولیدکنندگان پردازنده‌ از این بخش صنعت به‌راحتی دست بکشند. با‌این‌حال، فضای در‌دسترس پردازنده‌های رده‌بالای فعلی روز‌به‌روز در حال کاهش است؛ زیرا شرکت‌های تولیدکننده‌ی تراشه‌ها با فشرده‌سازی بیشتر سعی می‌کنند حداکثر سرعت ممکن را ارائه دهند و پایان برنامه‌ی PTPP اینتل نشان می‌دهد که شاید این صنعت در حال جهت‌گیری جدیدی است.

اورکلاک فرایندی دشوار نیست؛ اما باید قبل از انجام هرکاری درباره‌ی آن تحقیق کرد؛ زیرا فرایند اورکلاک برای پردازنده‌ها و مادربردهای مختلف متفاوت است. ما قصد نداریم در این مقاله روش دقیق اورکلاک پردازنده را به شما توضیح دهیم؛ اما شرایط لازم برای انجام این کار را مرور خواهیم کرد.

اول از همه، باید سخت‌افزار خنک‌کننده‌ی اضافه‌ای آماده شود؛ زیرا میزان گرمایی که پردازنده‌های اورکلاک‌شده تولید می‌کنند، درمقایسه‌با قبل افزایش درخورتوجهی می‌یابد. با هیت‌سینک جدید یا یک فن قدرتمندتر، می‌توان مشکل گرمای زیاد تولید‌شده‌ی پردازنده‌ را حل کنید.

اگر کیس رایانه‌ی شما کوچک است، باید از کیس بزرگ‌تر استفاده کنید تا فضای آزاد بیشتری در‌اختیار داشته باشید. بدین‌ترتیب، می‌توان قطعات جدید را در کیس قرار داد و فضای کافی برای عبور جریان هوا در اطراف این قطعات در‌دسترس خواهد بود. به‌یاد داشته باشید بدون بهره‌گرفتن از جریان هوای ثابت، نمی‌توانید دستگاه خود را به‌طور مؤثر خنک کنید.

اگر می‌خواهید پردازنده‌ی اورکلاک‌شده‌‌تان بهترین عملکرد ممکن را ارائه دهد، بهتر است از سیستم خنک‌کننده‌ی مایع استفاده کنید. این سیستم‌ها با عبور جریان مایع (آب یا مایعات دیگر) گرمای قطعات را جذب می‌کند و کارایی آن هم بسیار زیاد است. البته استفاده از این روش نیازمند صرف هزینه‌ی بیشتر خواهد بود.

برای بهبود رایانه‌ی خود، باید فرکانس کاری یا ولتاژ پردازنده را تغییر دهید که بدین‌منظور باید وارد تنظیمات بایوس سیستم شوید. با افزایش فرکانس کاری پردازنده‌، عملکرد آن را به‌آرامی افزایش دهید و سپس تست‌هایی برای شبیه‌سازی استفاده‌های سنگین روی سیستم خود اجرا کنید تا مشخص شود آیا به حداکثر پتانسیل پردازشی دست یافته‌اید یا خیر. علاوه‌بر‌این، با این آزمایش‌ها می‌توانید تأثیر سیستم خنک‌کننده‌ی خود را در کاهش دمای پردازنده بررسی کنید.

بااین‌حال، همه‌ی پردازنده‌ها و مادربردها اجازه‌ی اورکلاک را به کاربر نمی‌دهند؛ بنابراین، اگر اورکلاک برای شما اهمیت دارد، پیش از خرید پردازنده یا مادربرد حتما باید به این نکته توجه کنید. برای مثال، پردازنده‌های اینتل که در نام مدل آن‌ها حرف K به‌کار رفته است (از جمله Core i9-9900K)، امکان اورکلاک را در‌اختیار کاربر قرار می‌دهند. البته استفاده از حرف K به‌دلیل تغییر نسل‌های بعدی پردازنده‌های اینتل است و نه قابلیت اورکلاک. شرکت AMD کار را کمی آسان‌تر کرده است و قابلیت اورکلاک روی همه‌ی تراشه‌های سری رایزن این شرکت قفل شده است.

در اکثر مواقع، اورکلاک باعث باطل‌شدن گارانتی پردازنده‌ی شما خواهد شد. همچنین با اورکلاک‌کردن پردازنده‌ها، میزان گرمای تولید‌شده در این قطعه بیشتر خواهد شد که در استفاده‌های طولانی‌مدت، خطر آسیب‌دیدن آن افزایش خواهد یافت. خرابی کامل سخت‌افزار براثر اورکلاک سناریویی معمولی نیست؛ اما احتمال رخ‌دادن آن همواره وجود دارد؛ بنابراین، باید به این نکته حتما توجه کنید. همچنین، اگر فرایند اورکلاک به‌درستی انجام نشود، پایداری عملکرد سیستم با ارسال سیگنال‌های نادرست کاهش خواهد یافت.

به‌یاد داشته باشید که فرایند اورکلاک را دقیق و مرحله‌به‌مرحله انجام دهید تا اطمینان حاصل کنید سیستم خنک‌کننده‌ی شما مناسب است و می‌تواند دما را در طول زمان کنترل کند. خنک‌کننده‌های کارکرده برای دفع گرمای بیش‌از‌حد تولید نشده‌اند و باید در خرید سیستم‌های خنک‌کننده دقت کافی به‌خرج دهید. علاوه‌براین، توصیه نمی‌شود لپ‌تاپ خود را اورکلاک کنید؛ زیرا در این شرایط فضای کافی برای عبور جریان هوا و کاهش دمای پردازنده در‌دسترس نیست.

اگرچه هیچ آماری درباره‌ی این موضوع وجود ندارد که چه تعداد از افراد رایانه‌ی شخصی خود را اورکلاک کرده‌اند، مسلما علاقه‌مندان به فناوری همچنان از این فرایند استفاده می‌کنند. بسیاری از کاربران به‌جای خرید یک‌باره‌ی سخت‌افزار گران‌تر، ترجیح می‌دهند رایانه‌ی خود را به‌مرور بهبود دهند؛ زیرا این راهکار از نظر مالی، مقرون‌به‌صرفه‌تر است. البته برخی کاربران پیشرفته‌ترین و قوی‌ترین مدل‌های موجود در بازار را می‌خرند و به‌دنبال حداکثر توان پردازشی هستند.

سؤال این است که آیا شرکت‌های سازنده‌ی پردازنده‌ها به‌دنبال معرفی محصولاتی هستند که عملکرد پنهان درخورتوجهی ارائه می‌دهد یا محصولات خود را به‌سادگی و به‌طور مستقیم تقویت و سپس به مشتریان عرضه می‌کنند؟