رپتورلیک اینتل معرفی شد؛ پردازنده‌‌های نسل ۱۳ با ۴۱ درصد عملکرد چندهسته‌ای بهتر ۲۸ مهر عرضه می‌شوند

سرانجام پس‌از هفته‌ها شایعات بی‌امان، اینتل به‌طور رسمی از پردازنده‌های نسل ۱۳ پرده برداشت. پردازنده‌های Raptor Lake از ۲۰ اکتبر (۲۸ مهر) وارد بازار می‌شوند و پرچم‌دار آن‌ها، Core i9-13900K به‌قیمت ۵۸۹ دلار به‌فروش می‌رسد؛ بدین‌ترتیب پردازنده‌ی بالارده‌ی اینتل هم‌قیمت هم‌تای نسل دوازدهمی‌اش، Core i9-12900K دردسترس قرار می‌گیرد.

اینتل پردازنده‌ی پرچم‌دار جدیدش، Core i9-13900K را «سریع‌ترین پردازنده‌ی دسکتاپ» معرفی می‌کند. خانواده‌ی Raptor Lake سه پردازنده‌ی جدید با فرکانس ۵٫۸ گیگاهرتز را دربردارد که رکورد جدیدی برای پردازنده‌های دسکتاپ عادی به‌حساب می‌آید، از سوی دیگر تعداد بیشتر هسته‌های کم‌مصرف نیز برای نخستین‌بار از سال ۲۰۱۷، اینتل را از نظر تعداد هسته‌ها، در جایگاه بالاتر از AMD قرار می‌دهد.

به‌لطف تغییراتی همچون افزایش توان مصرفی در پردازنده‌های پایین‌رده و رونمایی هسته‌های جدید Raptor Cove، اینتل مدعی است که پردازنده‌های نسل سیزدهمی‌اش می‌توانند بالغ‌بر ۱۵ درصد عملکرد تک‌رشته‌ای و ۴۱ درصد عملکرد چندرشته‌ای سریع‌تری در مقایسه‌با پردازنده‌های نسل دوازدهمی Alder Lake ارائه می‌دهند. اینتل می‌گوید در پاره‌ای از بازی‌ها، عملکرد گیمینگ پردازنده‌ها نیز بالغ‌بر ۲۵ درصد بهبود یافته است.

چنانچه ادعای اینتل صحت داشته باشد، بدین‌ترتیب پردازنده‌های Raptor Lake یا پابه‌پای خانواده‌ی Ryzen 7000 خواهند آمد یا فراتر از آن‌ها عمل خواهند کرد؛ اما دو مدل ۲۹۹ و ۵۹۹ دلاری Ryzen 5 7600X و Ryzen 9 7950X در زمینه‌ی عملکرد گوی رقابت را از مدل‌های هم‌قیمت اینتل خواهند ربود.

پردازنده‌های Core i5 و Core i7 و Core i9 سری K با برچسب قیمتی ۳۱۹ تا ۵۸۹ دلار آغازگر حضور پردازنده‌های نسل ۱۳ در بازار خواهند بود؛ اما اینتل در نهایت ۲۲ پردازنده‌ی دیگر برای دسکتاپ و مجموعه‌ای دیگر برای لپ‌تاپ‌ها را نیز معرفی خواهد کرد.

اینتل پیش‌تر اعلام کرد که پردازنده‌های رپتورلیک به فرکانس ۶ گیگاهرتز دست می‌یابند؛ اما امروز چنین پردازنده‌ای را معرفی نکرد؛ بدین‌ترتیب احتمالاً باید در آیند منتظر پردازنده‌ی گران‌قیمتی با پسوند KS باشیم. پردازنده‌های رپتورلیک اکنون از حافظه‌های پرسرعت DDR5-5600 نیز پشتیبانی می‌کنند و البته کماکان با ماژول‌های اقتصادی‌تر DDR4 نیز سازگاری دارند.

اینتل در پردازنده‌های نسل ۱۳ از لیتوگرافی بهبودیافته‌ی ۷ نانومتری استفاده می‌کند و چند تغییر نیز در معماری به‌وجود آورده است که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به کش‌های حجیم‌تر، سریع‌تر و هوشمندتری اشاره کرد که عملکرد را به مقدار چشم‌گیری بهبود می‌دهند. از سوی دیگر سیستم مدیریت‌کننده‌ی جدید رشته‌ها که در دل به‌روزرسانی 2H22 ویندوز ۱۱ وجود دارد که به‌موجب بهبود فرایند تخصیص رشته‌ها، عملکرد معماری هیبریدی رپتورلیک را ارتقا می‌بخشد.

اینتل مدتی پیش اعلام کرد برای مقابله با بحران اقتصادی پیش‌رو، قیمت پردازنده‌هایش را افزایش خواهد داد. حال به‌نظر می‌رسد که اینتل قیمت پردازنده‌های i9 و i7 را ثابت نگه داشته؛ اما قیمت سری K را ۳۰ دلار افزایش داده است.

همانند نسل گذشته، پردازنده‌های رپتورلیک از ترکیب هسته‌های پرقدرت برای پردازش‌های نیازمند تأخیر اندک و هسته‌های کم‌مصرف برای پردازش‌های چندرشته‌ای و پس‌زمینه‌ای بهره می‌برند. هسته‌های کم‌مصرف مانند گذشته از معماری Gracemont استفاده می‌کنند؛ اما هسته‌های پرقدرت از معماری Golden Cove به Raptor Cove ارتقا یافته‌اند.

از میان پردازنده‌های جدید، مدلِ ۲۴ هسته‌ای Core i9-13900K بالاترین فرکانس را ارائه می‌دهد؛ چراکه فرکانس کاری آن با بهبود ۶۰۰ مگاهرتزی به ۵٫۸ گیگاهرتز رسیده؛ اینتل می‌گوید فناوری‌های Thermal Velocity Boost و Advanced Boost Technology را به مدل‌های Core i9 آورده است؛ بنابراین برای دستیابی به چنین فرکانسی، شرایط توان مصرفی و دمای خاصی باید مهیا شود.

درحالی‌که فرکانس بیشینه‌ی هسته‌های پرقدرت و کم‌مصرف ارتقا یافته‌اند؛ اما فرکانس پایه ۲۰۰ مگاهرتز کاهش یافته است. اینتل می‌گوید پردازنده‌ی Core i9-13900K همانند گذشته از توان توربوی پایه‌ی ۱۲۵ وات بهره می‌برد؛ اما توان توربوی بیشینه‌ی آن با افزایش ۱۲ واتی به ۲۵۳ وات می‌رسد.

پردازنده‌ی Core i9-13900K اکنون ۸ هسته‌ی کم‌مصرف بیشتر از گذشته در دل خود دارد؛ هسته‌هایی که فرکانس بیشینه‌ی آن‌ها با افزایش ۴۰۰ مگاهرتزی به ۴٫۳ گیگاهرتز رسیده است. اینتل می‌گوید باوجود آنکه هسته‌های کم‌مصرف از معماری گذشته استفاده می‌کنند؛ اما به‌لطف تغییرات ایجادشده در ساختار کش و چند بهینه‌سازی دیگر، اکنون این هسته‌ها با توان مصرفی کمتری، همان فرکانس و IPC هسته‌های ۱۴ نانومتری Skylake را ارائه می‌دهند.

پردازنده‌ی ۴۰۹ دلاری Core i7-13700K اکنون از ۴ هسته‌ی کم‌مصرف بیشتر از نسل گذشته (در مجموع، ۸ هسته) بهره می‌برد؛ فرکانس بیشینه‌ی هسته‌های پرقدرت و کم‌مصرف آن نیز با ۴۰۰ مگاهرتز افزایش به‌ترتیب به ۵٫۴ و ۴٫۲ گیگاهرتز رسیده است. در کمال تعجب، اینتل می‌گوید توان توربوی بیشینه در پردازنده‌ی Core i7، با افزایش ۶۳ واتی، اکنون معادل ۲۵۳ وات خواهد بود.

پردازنده‌ی ۳۱۹ دلاری Core i5-13600K تنها مدل اینتل به‌شمار می‌آید که افزایش قیمت را تجربه می‌کند؛ هر دو مدل عادی و بدون گرافیک یکپارچه (KF)، ۳۰ دلار گران‌تر از نسل قبل خواهند بود. این پردازنده ۸ هسته‌ی کم‌مصرف (۴ هسته بیشتر از نسل قبل) دارد و فرکانس هسته‌های کم‌مصرف و پرقدرتش با ۳۰۰ و ۲۰۰ مگاهرتز افزایش، به‌ترتیب به ۳٫۹ و ۵٫۱ گیگاهرتز رسیده است؛ از طرف دیگر توان توربوی بیشینه با افزایش ۳۱ واتی، اکنون ۱۸۱ وات خواهد بود.

برخی از بهبودهای رپتورلیک در هر سه پردازنده مشاهده می‌شود؛ به‌عنوان مثال، اینتل کش L2 هریک از هسته‌های پرقدرت را از ۱٫۲۵ به ۲ مگابایت افزایش داده و کش L2 هریک از کلاسترهای ‌کم‌مصرف را نیز با افزایش ۱۰۰ درصدی به ۴ مگابایت رسانده است. مجموع کش L3 نیز به‌لطف افزایش تعداد هسته‌های ‌کم‌مصرف، مقداری افزایش را تجربه می‌کند؛ به‌طوری‌که هریک از کلاسترهای کم‌مصرف، اکنون یک ماژول کش L3 را در کنار خود خواهد داشت.

اینتل می‌گوید پشتیبانی از حافظه‌های DDR5 را در صورت استفاده از یک یا دو کانال به‌ازای هر کانال را به‌ترتیب از نرخ تبادل داده‌ی ۴۸۰۰ و ۳۶۰۰ به ۵۶۰۰ و ۴۴۰۰ مگاترنسفر بر ثانیه رسانده است. اینتل همچنین اعلام کرد که پردازنده‌های رپتورلیک کماکان از حافظه‌های DDR4 پشتیبانی خواهند کرد؛ درحالی‌که پردازنده‌های AMD صرفاً با حافظه‌های DDR5 سازگاری دارند.

پردازنده‌های رپتورلیک و آلدرلیک هر دو با مادربردهای فعلی سری 600 و سری جدید 700 سازگاری دارند. مطابق معمول، اینتل ابتدا مادربردهای سری Z یا به‌طور جزئی‌تر Z790 را روانه‌ی بازار خواهد کرد؛ درحالی‌که خانواده‌ی B و H هم‌زمان با سایر اعضای خانواده‌ی رپتورلیک موجود خواهند شد.

مادربردهای سری 700 بهبودهای جزئی و اندکی را درمقایسه‌با سری 600 به‌ارمغان می‌آورند که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به افزایش تعداد مسیرهای PCIe 4.0 چیپست از ۱۲ به ۲۰ مسیر اشاره کرد. اینتل همچنین تعداد پورت‌های ۲۰ گیگابیت‌برثانیه‌ای USB 3.2 Gen 2x2 را از ۴ به ۵ ارتقا داده است. همانند گذشته، خود پردازنده‌های رپتورلیک از ۱۶ مسیر PCIe 5.0 و ۴ مسیر PCIe 4.0 برای یک ابزار ذخیره‌سازی پشتیبانی خواهند کرد.

اینتل می‌گوید پردازنده‌ی Core i9-13900K در نیمی از ۳۲ بازی که این شرکت آزمایش کرده، ۵ درصد سریع‌تر و در برخی دیگر تا ۲۵ درصد سریع‌تر از Core i9-12900K ظاهر شده است. اینتل در پاره‌ای از بنچمارک‌ها، پردازنده‌های جدیدش را با مدل‌های Ryzen 9 5950X و Ryzen 7 5800X3D از نسل قبل پردازنده‌های AMD مقایسه می‌کند.

اینتل با به‌کارگیری نسل سوم و سریع‌تر ترانزیستورهای SuperFin و افزایش قابلیت جابه‌جایی کانال، لیتوگرافی Intel 7 را به‌مقدار چشم‌گیری بهبود داده است. اینتل می‌گوید تغییرات اِعمال‌شده، به‌اندازه‌ی تحول کامل لیتوگرافی، بر عملکرد تأثیر می‌گذارد. براساس نمودار زیر، اینتل اکنون هم در ولتاژهای پایین، هم ولتاژهای بالا عملکرد بهتری را ارائه می‌دهد.

براساس اعلام اینتل، کش ۴ مگابایتی بزرگ‌تر L2 در کلاسترهای کم‌مصرف، از الگوریتم جدید واکش پویا بهره می‌برد که با استفاده از داده‌های مسافت‌سنجی بی‌درنگ و یادگیری ماشین، به‌طور پویا، الگوریتم واکشی را براساس بار پردازشی تنظیم می‌کند. اینتل می‌گوید الگوریتم جدید، عملکرد پردازنده‌ها را در برخی نرم‌افزارها مانند فتوشاپ تا ۲ درصد و در برخی دیگر تا ۱۶ درصد بهبود می‌دهد.

اینتل برای کش L3 راهکار پویای «مشمول/غیرمشمول» را به‌کار می‌گیرد؛ به‌موجب این راهکار، مکانیزم کش را بین حالت‌های مشمول و غیرمشمول تغییر می‌دهد. کش‌های مشمول یک کپی از داده‌های L2 را در کش L3 نگه می‌دارند و بدین‌ترتیب عملکرد تک‌هسته‌ای را ارتقا می‌دهند؛ درحالی‌که کش‌های غیرمشمول، تنها بخشی از داده‌های L2 را در L3 نگه می‌دارند و موجب بهبود عملکرد چندرشته‌ای می‌شوند.

فناوری Thread Director اینتل که وظیفه‌ی هدایت رشته‌های پردازشی به نوعی درستی از هسته (کم‌مصرف یا پرقدرت) را برعهده دارد، در به‌روزرسانی 22H2 ویندوز ۱۱ بهبود چشم‌گیری را تجربه می‌کند. اینتل به‌مدد الگوریتم‌های یادگیری ماشین، موتور کلاس‌بندی بارهای پردازشی و مدیریت پردازش‌های پس‌زمینه و اصلی را نیز بهبود داده است.

به‌موجب افزایش فرکانس، بهبود حافظه، کش و رشته‌های بیشتر، اینتل مدعی است که پردازنده‌های رپتورلیک بالغ‌بر ۱۵ درصد بهبود در پردازش‌های تک‌رشته‌ای و ۴۱ درصد بهبود در پردازش‌های چندرشته‌ای را درمقایسه‌با پردازنده‌های Alder Lake به‌ارمغان می‌آورد.

اینتل می‌گوید پردازنده‌های رپتورلیک می‌‌توانند عملکرد چندرشته‌ای Alder Lake را با یک‌چهارم توان مصرفی ارائه دهند. اینتل مدعی است پردازنده‌ی Raptor Lake با مصرف توان ۶۴ واتی، می‌تواند عملکردی هم‌سطح پردازنده‌ی ۲۴۱ واتی Alder Lake را دراختیار کاربر بگذارد.