پردازنده‌های لپ تاپ AMD Ryzen 7000 با موتور هوش مصنوعی و نام‌گذاری گیج‌کننده، اپل و اینتل را به چالش می‌کشند

ای ام دی صبح امروز به وقت تهران در جریان برگزاری نمایشگاه CES 2023 مجموعه‌ی جدیدی از تراشه‌های کلاس لپ تاپ را رونمایی کرد. در بین محصولات جدید،‌ اولین پردازنده‌های لپ تاپی مبتنی‌بر طراحی چیپلت نیز دیده می‌شوند. این پردازنده‌ها (خانواده‌ی Dragon Range) مبتنی‌بر لیتوگرافی پنج نانومتری هستند و با معماری Zen 4 از راه می‌رسند.

تیم قرمز افزون‌بر پردازنده‌های Dragon Range، مجموعه‌ی دیگری از پردازنده‌های لپ تاپی را معرفی کرده که Phoenix نام دارند و از لیتوگرافی چهار نانومتری استفاده می‌کنند. پردازنده‌های سری Phoenix در واحد CPU از معماری Zen 4 و در واحد GPU از معماری RDNA 3 استفاده می‌کنند و اولین موتور هوش مصنوعی رایزن بر پایه‌ی معماری جدید XDNA مجهز هستند. AMD می‌گوید توسعه‌ی موتور هوش مصنوعی موردبحث نتیجه‌ی تصاحب شرکت زایلینکس است.

بر اساس گزارش تامز هاردور،‌ AMD افزون‌بر محصولات خانواده‌ی دراگون رینج و فینکس، از پردازنده‌های ۶ نانومتری Mendocino و پردازنده‌های هفت نانومتری Barcelo-R و پردازنده‌های ۶ نانومتری Rembrandt-R پرده‌برداری کرده است. لپ تاپ‌های مجهزبه این پردازنده‌ها در اوایل سال جاری میلادی از راه می‌رسند.

این نخستین باری است که لاین‌آپ پردازنده‌های لپ تاپی AMD تا این حد گسترده می‌شود. این شرکت با رونمایی تنوع قابل‌توجهی از پردازنده‌های جدید در تلاش است بخش بیشتری از سهم بازار اینتل را از آنِ خود کند. یکی از نکات عجیب درباره‌ی پردازنده‌‌های جدید ای ام دی، نام‌گذاری آن‌ها است که گیج‌کننده‌تر از همیشه شده.

پردازنده‌های پنج نانومتری دراگون رینج سری HX اولین محصولات لپ تاپی ای ام دی هستند که از طراحی چیپلت استفاده می‌کنند. به گفته‌ی AMD، پردازنده‌های این خانواده برای تجربه‌ی بازی‌های ویدیویی در بالاترین سطح ممکن ساخته شده‌اند. پردازنده‌های دراگون رینج از همان طراحی چیپلت پردازنده‌های دسکتاپی Ryzen 7000 استفاده می‌کنند، البته این چیپلت‌ها در دراگون رینج وارد پکیج BGA کوچک‌تری که به‌طور ویژه برای لپ تاپ تولید شده است می‌شوند.

پردازنده‌های پنج نانومتری Dragon Range HX به توان بیش از ۵۵ وات دست پیدا می‌کنند و به معماری‌های Zen 4 و RDNA 2 متکی هستند. RDNA 2 قدرت پردازشی خیلی زیادی ندارد، اما برای پردازش‌های گرافیکی سبک به کار می‌آید. پردازنده‌های Dragon Range در لپ تاپ‌های گیمینگ مجهزبه گرافیک مجزا استفاده خواهند شد.

قوی‌ترین پردازنده‌ی لپ تاپی سری دراگون رینج،‌ مدل Ryzen 9 7945HX است که همچون پرچمدار کلاس دسکتاپ ۱۶ هسته و ۳۲ ترد دارد. این پردازنده به هسته‌های تماما پرقدرت مجهز است، همین موضوع باعث می‌شود Ryzen 9 7945HX از لحاظ تعداد هسته‌های پرقدرت، برترین تراشه‌ی لپ تاپی تاریخ باشد. اینتل در حالت کلی دستِ بالاتر را دارد و پردازنده‌ای تولید کرده که به ۲۴ هسته مجهز است، اما هشت مورد از آن‌ هسته‌ها از نوع کم‌مصرف هستند. پردازنده‌ی Ryzen 9 7945HX به فرکانس بوست ۵٫۴ گیگاهرتز دست پیدا می‌کند، ۸۰ مگابایت کش دارد و توان آن ۵۵ تا بیش از ۷۵ وات است.

AMD می‌گوید پردازنده‌های این خانواده در برخی از لپ تاپ‌ها ممکن است به توان ۱۰۰ وات نیز دست پیدا کنند. حداکثر توان مصرفی، وابسته به تولیدکنندگان لپ تاپ است. لپ تاپ‌های مجهزبه پردازنده‌ی ۱۰۰ وات همچنان بالای چهار ساعت عمر باتری خواهند داشت. البته در هر صورت انتظار نداریم که چنین لپ تاپ‌هایی شارژدهی مناسبی داشته باشند.

AMD افزون‌بر مدل پرچمدار، مدل‌های ۱۲ و هشت و ۶ هسته‌ای پردازنده‌های Dragon Range را نیز معرفی کرده است که تا حد زیادی ما را یاد لاین‌آپ پردازنده‌های دسکتاپی سری رایزن می‌اندازند. AMD تنها شرکتی نیست که چنین رویکردی در پیش می‌گیرد؛ اینتل نیز پردازنده‌های لپ تاپی سری رپتور لیک را تا حد زیادی بر پایه‌ی پردازنده‌های دسکتاپی تولید کرده است.

AMD در بنچمارک‌های رسمی‌اش می‌گوید پردازنده‌ی 7945HX در بازی‌های متمرکز بر CPU حدودا ۲۹ تا ۶۲ درصد بهتر از Ryzen 9 6900HX عمل می‌کند. تیم قرمز می‌گوید 7945HX در پردازش‌های تک تردی و چند تردی به‌ترتیب ۱۸ درصد و ۷۸ درصد سریع‌تر از Ryzen 9 6900HX شده است.

پردازند‌ه‌های سری Dragon Range به‌طور ویژه برای لپ تاپ‌های گیمینگ پرقدرت تولید شده‌اند و به‌همین دلیل انتظار نداریم در تعداد زیادی از محصولات سال ۲۰۲۳ حضور پیدا کنند. اولین لپ تاپ‌های مجهزبه پردازنده‌های دراگون رینج در فوریه‌ی ۲۰۲۳ (بهمن و اسفند ۱۴۰۱) از راه می‌رسند.

AMD خانواده‌ی دیگری از پردازنده‌ها را نیز رونمایی کرده است که مخصوص نوت‌بوک‌های فوق باریک هستند و توان آن‌ها به ۳۵ تا ۴۵ وات می‌رسد. تراشه‌های لپ تاپی سری Ryzen 7040 HS (با کدنام Phoenix) از معماری‌های Zen 4 و RDNA 3 استفاده می‌کنند و به لیتوگرافی چهار نانومتری مجهز هستند. این نخستین بار است که معماری‌های Zen 4 و RDNA 3 در تراشه‌های لپ تاپی مین‌استریم شرکت AMD حضور پیدا می‌کنند.

مدل پرچمدار پردازنده‌های سری Phoenix به هشت هسته و ۱۶ ترد مجهز است و تسک‌ها را با فرکانس حداکثر ۵٫۲ گیگاهرتز پردازش می‌کند. پردازنده‌های خانواده‌ی Phoenix مجموعا ۴۰ مگابایت کش دارند. AMD مدل‌ دیگری نیز معرفی کرده که به ۶ هسته و ۱۲ ترد مجهز است.

هسته‌های Zen 4 و RDNA 3 در پردازنده‌های لپ تاپی Ryzen 7040 HS تحسین‌برانگیز هستند، با این‌حال معماری جدید XDNA مهم‌ترین نکته درباره‌ی این پردازنده‌ها است. مهندسان AMD توانسته‌اند در زمانی کوتاه فناوری‌هایی را که شرکت زایلینکس با تمرکز بر مدارهای FPGA توسعه داده بود، به درون پردازنده‌های رایزن وارد کنند. موتور هوش مصنوعی پردازنده‌های فینکس مبتنی‌بر FPGA است و به‌طور مستقیم به درون تراشه‌های سری Ryzen 7040 وارد شده. این موتور می‌تواند حداکثر چهار پردازش هوش مصنوعی را به‌طور همزمان انجام دهد. البته می‌توان در زمانی کوتاه ساختار آن را اصلاح کرد تا به شیوه‌ی متفاوت‌تری پردازش انجام دهد. AMD می‌گوید با «موتور هوش مصنوعی رایزنی طرف هستیم که به‌طور کامل قابل‌برنامه‌ریزی است.» به گفته‌ی AMD موتور هوش مصنوعی مبتنی‌بر معماری XDNA از موتور عصبی تراشه‌ی Apple M2 سرعت بیشتری دارد.

در حال حاضر پردازش‌های زیادی به معماری XDNA اتکا نمی‌کنند، با این‌حال AMD مشغول کار روی API جدیدی است تا نرم‌افزارهای بیشتری برای موتور هوش مصنوعی رایزن توسعه داده شوند. مایکروسافت گفته است در همکاری با AMD، از مزایای موتور هوش مصنوعی رایزن در ویندوز استفاده می‌کند. یک‌سری قابلیت‌ها مثل رهگیری دوربین و فوکوس روی چشم به‌زودی در دسترس کاربران ویندوز قرار می‌گیرند.

AMD می‌گوید خودش را به نقشه‌ی راه جدیدی که بر پایه‌ی معماری XDNA طراحی شده و متمرکز بر موتورهای هوش مصنوعی است، متعهد می‌داند. بدین ترتیب تیم قرمز در آینده معماری‌های XDNA 2 و XDNA 3 را نیز توسعه می‌دهد. تیم قرمز انتظار دارد موتور XDNA به‌زودی در حوزه‌های بیشتری مثل گیمینگ و امنیت به‌کار بیاید.

پردازند‌ه‌های سری Phoenix قرار است در مارس ۲۰۲۳ (اسفند ۱۴۰۱ و فروردین ۱۴۰۲) از راه برسند.

پردازنده‌های ۶ نانومتری Rembrandt-R و هفت نانومتری Barcelo-R نسخه‌ی رفرش سری رمبرانت و بارسلو هستند و به‌ترتیب از معماری‌های +Zen 3 و Zen 3 استفاده می‌کنند. Rembrandt به هسته‌های گرافیکی RDNA 2 مجهز است اما Barcelo از گرافیک Vega استفاده می‌کند.

AMD پردازنده‌های سری Mendocino را نیز معرفی کرده است. این پردازنده‌ها از معماری Zen 2 استفاده می‌کنند و به گرافیک RDNA 2 مجهز هستند. پردازنده‌های Mendocino از لیتوگرافی ۶ نانومتری استفاده می‌کنند.