بررسی پلی استیشن وی آر ۲؛ تجربه واقعیت مجازی راحت، هیجان‌انگیز و گران‌قیمت

نمی‌دانم تاکنون هدست‌ واقعیت مجازی را امتحان کرده‌اید یا خیر؛ اگر نه، باید بگویم که به‌هیچ‌وجه تنها نیستید و ۹۷ درصد جمعیت دنیا هنوز فرصت تجربه‌ی این هدست‌ها را نداشته‌اند. تکنولوژی واقعیت مجازی با سرعت حلزون‌واری درحال پیشرفت است و تا زمانی که انتخاب‌ها و کارایی محدود و هزینه‌ها بالا باشد، نمی‌توان انتظار داشت که محبوبیت هدست‌های VR به‌پای هدفون‌های بی‌سیم یا ساعت‌ هوشمند برسد.

حالا هدست واقعیت مجازی PSVR 2 هفت سال پس از اولین تلاش سونی برای ورود به دنیای وی‌آر گیمینگ عرضه شده است تا قاعده‌ی بازی را عوض کند و به‌ رقیبی جدی بین هدست‌های میان‌رده‌ای چون کوئست ۲ و ولو ایندکس تبدیل شود. نمایشگر 4K HDR با نرخ نوسازی ۱۲۰ هرتز، کنترلرهای مجهز به هپتیک فیدبک، ادپتیو تریگر و تشخیص انگشت، دوربین‌های داخلی کارآمد و قابلیت ردیاب حرکات چشم؛ آیا سونی توانسته PSVR2 را به محصول ارزشمندی برای گیمرها تبدیل کند؟ با بررسی پلی استیشن وی آر ۲ همراه ما باشید.

تماشای بررسی در یوتیوب

هدست پلی‌استیشن وی‌آر ۲ از لحاظ طراحی شباهت زیادی به نسل قبل و البته کنسول PS5 و محصولات Sony INZONE دارد؛ همان ترکیب آشنای قاب جلویی و هدبند سفید با پنل‌های مشکی که البته ظاهری جذاب و آینده‌گرانه‌ای دارد؛ اما حالا روی قاب جلویی چهار دوربین برای ردیابی حرکت و موقعیت قرار گرفته است، در دو گوشه‌ی انتهای هدبند حفره‌ای پلاستیکی برای جایگیری ایربادها به‌چشم می‌خورد و دیگر خبری از آن چراغ‌های آبی رنگ کناره‌های هدست و روی بخش جلویی نیست.

در پنل زیرین، میکروفون، دکمه‌ی پاور و دکمه‌ی جدیدی به نام «فانکشن» وجود دارد که با فشار دادن آن می‌توانید بین تصویر محیط بیرون و دنیای مجازی بازی جابه‌جا شوید تا دیگر نیازی به برداشتن هدست از روی صورت و تنظیم مجدد آن نباشد؛ دوربین‌های کارگذاشته‌شده روی هدست که جای خالی آن‌ها در نسل قبل به‌شدت حس می‌شد، کار اسکن فضای اتاق و نمایش سریع محیط بیرون را به‌خوبی انجام می‌دهند.

روی هدبند دکمه‌ی سفید بزرگی قرار دارد که با فشار دادن ‌آن می‌توانید هدبند را به عقب بکشید و آن را با اندازه‌ی سرتان هماهنگ کنید؛ چرخ‌دنده‌ی دور دکمه نیز هدبند را دور سر تنگ‌تر می‌کند تا فاصله‌ی لنزها تغییر نکند. این موضوع خیلی مهمی است، چون با ذر‌ه‌ای جابه‌جا شدن موقعیت لنزها، تصویر تار می‌شود و احتمالا مقصر اصلی سردرد و سرگیجه هنگام استفاده از هدست‌های واقعیت مجازی همین تاری تصویر باشد.

یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که از فراگیر شدن هدست‌های VR جلوگیری می‌کند (البته به‌جز قیمت بسیار بالایشان) به اندازه‌ی بزرگ، وزن زیاد و فرم‌فاکتور ناجور آن‌ها بازمی‌گردد که باتوجه به پیشرفت کنونی این تکنولوژی و اندازه‌ی بزرگ قطعات آن، انتظار دیگری نمی‌توان داشت. فعلا تنها راه‌حل، توزیع منطقی وزن است که وی‌آر ۲ تاحدودی توانسته از پس آن برآید.

بااینکه وزن پلی استیشن وی آر ۲ حدود ۵۶۰ گرم و تکنولوژی‌اش کیلومترها پیشرفته‌تر از VR 1 است، نسبت‌به نسل پیش ۴۰ گرم سبک‌تر شده و حتی شاید میزان راحتی آن هم بیشتر. وی‌آر ۲ حتی از ولو ایندکس هم حدود ۲۲۵ گرم وزن کمتری دارد؛ اما خب نیم کیلوگرم همچنان وزن زیادی برای قرار گرفتن روی سر محسوب می‌شود.

من مشکلی با توزیع وزن هدست نداشتم و حتی فضای کافی برای افراد عینکی مانند من در نظر گرفته شده است؛ بااین‌حال، برخی از همکاران تجربه‌ی متفاوتی داشتند و می‌گفتند وزن هدست به گردن و بینی‌شان فشار می‌آورد. حتی این نظریه هم مطرح شد که احتمالا افرادی که عینک به چشم دارند، فشار کمتری روی بینی‌شان وارد می‌شود. هرچند وقتی پس از نیم ساعت هدست را از روی صورتم برداشتم، روی پیشانی‌ام خط عمیق و قرمزی ایجاد شده بود. اگر هم اتاق به‌اندازه‌ی کافی خنک نباشد، صورتتان به‌قدری عرق می‌کند که انگار از سونا بیرون آمده‌اید!

احتمالا درنهایت تصمیم بگیرید از ایرفون سیمی باکیفیت‌تری برای PSVR 2 استفاده کنید یا هدفون بی‌سیم دلخواه خود را با دانگل USB به کنسول متصل کنید. بااین‌حال، برایم عجیب است که چطور برندی که در ساخت هدفون در سطح بهترین‌ها قرار دارد، اینقدر اصرار دارد که بی‌کیفیت‌ترین هدفون‌هایش را برای کنسول و هدست کنار بگذارد!

چه تکنولوژی واقعیت مجازی بخواهد در آینده سهم بیشتری از صنعت گیمینگ را در اختیار بگیرد یا آنقدر مهجور و درحاشیه باقی بماند تا اینکه روزی بی‌سروصدا از زندگی ما حذف شود، پیشرفت هفت ساله‌ی PSVR 2 را نمی‌توان نادیده گرفت.

پلی‌استیشن VR 2 از پنل OLED دوگانه‌ای با وضوح ۲۰۰۰ در ۲۰۴۰ پیکسل برای هر چشم (روی هم وضوح 4K) با پشتیبانی از HDR و نرخ‌نوسازی ۹۰ تا ۱۲۰ هرتز بهره می‌برد که نسبت‌به وضوح تصویر ۱۹۲۰ در ۱۰۸۰ پیکسل نسل گذشته، پیشرفت قابل‌توجهی را تجربه می‌کند. این پیشرفت به‌وضوح در تجربه‌ای که هنگام بازی داشتم، در جزییات و رنگ‌های درخشان تصاویر رندرشده مشخص بود؛ درجایی از بازی RE Village میوه‌های گندیده و غذای تهوع‌آور روی میز به‌قدری زنده و واقعی به‌نظر می‌رسیدند که حال آدم را بد می‌کرد!

شاید بزرگ‌ترین پیشرفت پلی‌استیشن VR 2 نسبت‌به نسل گذشته، استفاده از چهار دوربین داخلی بسیار کارآمد به‌جای دوربین پلی‌استیشن جداگانه‌ای باشد که باید به‌طور مستقل خریداری می‌کردید و هنگام ارتباط با هدست هم گاهی دچار مشکل می‌شد؛ البته امروزه بهره‌مندی از دوربین‌هایی داخلی برای هدست‌های واقعیت مجازی ویژگی استانداردی محسوب می‌شود. این دوربین‌ها وظیفه‌ی اسکن فضای اتاق برای مشخص کردن حریم امن بازی، ردیابی حرکات کاربر و کنترلرها و همچنین نشان دادن تصویر محیط بیرون با فشردن دکمه‌ی جدید «فانکشن»‌ را برعهده دارند، به‌طوری که نیاز به برداشتن هدست و به هم زدن فاصله‌ی لنزها نباشد.

دوربین‌ها به‌خوبی از پس اسکن خودکار اتاق برمی‌آیند، مگر در شرایطی که نور محیط زیاد باشد. حریم امن هم کارش را در تمام مدتی که مشغول بازی بودم به‌خوبی انجام داد و هربار دستم از این فضا خارج می‌شد، دیوارهای مجازی بالا می‌آمدند و اخطار می‌دادند.

سونی هدبند PSVR 2 را به قابلیت هپتیک فیدبک مجهز کرده که در بعضی صحنه‌ها فعال می‌شود و با لرزش خفیفی که روی سر ایجاد می‌کند، به غرق شدن بیشتر کاربر در دنیای بازی کمک می‌کند؛ مثلا وقتی در بازی RE Village زمین زیر پایم خالی شد یا در وقتی در بازی هورایزن از زیر آبشار رد می‌شدم یا آن ربات‌های گردن‌دراز از بالای سرم رد می‌شدند، لرزش خفیفی را روی سرم احساس می‌کردم؛ البته این قابلیت در همه‌جا کاربرد ندارد و به‌قدری خفیف است که احتمالا در صحنه‌های هیجان‌انگیز بازی اصلا متوجه‌اش نشوید.

درباره‌ی پردازنده‌ی استفاده‌شده در وی‌آر ۲ فقط این را می‌دانیم که توسط شرکت تایوانی مدیاتک ساخته شده، هرچند از این پردازنده صرفا برای بهبود قابلیت‌های خود هدست، ازجمله ردیاب حرکت و هپتیک فیدبک استفاده می‌شود؛ وگرنه که رندر و اجرای بازی‌ها به ‌صورت واقعیت مجازی از خود کنسول PS5 قدرت می‌گیرد.

دقت ردیاب‌ها در بازی هورایزن که تنها عنوانی بود که در تجربه‌ی گیمینگ من از این قابلیت پشتیبانی می‌کرد، بسیار بالا بود و به‌خوبی حرکات چشم من را دنبال می‌کرد؛ مثلا می‌توانید صرفا با نگاه کردن به گزینه‌های منو، آن‌ها را انتخاب کنید یا در بعضی صحنه‌ها که به کاراکترها خیره می‌شدم، متوجه نگاه من می‌شدند و طوری نگاه من را برمی‌گرداندند انگار واقعا آنجا حضور داشتم!

دوربین IR وظیفه‌ی «Foveated Rendering» را نیز برعهده دارد؛ بدین معنی که وقتی متوجه می‌شود نگاه شما به کدام نقطه متمرکز شده، از تمام قدرت پردازشی برای رندر کردن آن نقطه و افزایش جزییات استفاده می‌کند و نقاطی را که در دید نیست از فوکس خارج می‌کند تا فشار روی سخت‌افزار کمتر شود؛ البته بررسی عملکرد این قابلیت برایم غیرممکن بود و صرفا باید به ادعای سونی بسنده کنیم که نقاطی که در دید ما نیستند، از وضوح کمتری برخوردارند تا نقاط در دید شفاف‌تر به چشم آیند.

تمام قابلیت‌هایی که تا اینجا درباره‌اش صحبت کردم، پیشرفت چشمگیری را نسبت به نسل گذشته نشان می‌دهند، اما برای دنیای VR گیمینگ حیاتی نیستند؛ به‌نظرم آنچه اراده‌ی جدی سونی به دنبال کردن حوزه‌ی واقعیت مجازی و برنامه‌های بیشتری در آینده را نشان می‌دهد، دسته‌های وی‌آر ۲ سنس است. شاید بهترین دسته‌هایی که درحال حاضر بتوانید در دنیای واقعیت مجازی تجربه کنید، همین کنترلرهای PlayStation VR2 Sense باشند و اصلا بعید نیست باقی سازنده‌ها نیز بخواهند راه سونی را ادامه دهند.

اولین چیزی که درباره‌ی دسته‌ها نظرم را جلب کرد،‌ طراحی نوآورانه‌ و ارگونومیک آن‌ها بود که البته ترکیبی از طراحی دسته‌های کوئست و کوئست پرو را در ذهن تداعی می‌کرد. باید دسته‌های جدید را کنار کنترلرهای Move عهد عتیق بگذارید تا متوجه جهش بزرگی که پلی‌استیشن وی‌‌ آر در این ۷ سال تجربه کرده، شوید. هرچند احتمالا در چند تجربه‌ی اول به یاد آوردن جای دکمه‌ها یا حتی نحوه‌ی در دست گرفتن کنترلرها سخت باشد.

قابلیت جدیدی که به دسته‌ها اضافه شده، حسگر تشخیص انگشت است که انتظار دارم در آینده عملکرد بهتر و دقیق‌تری از خود نشان دهد. به کمک این حسگر، وقتی انگشتانتان را دور پایه‌ی کنترلر جمع و باز می‌کنید، انگشتان کاراکتر بازی نیز همین حرکت را تقلید می‌کند؛ البته این حسگر خیلی دقیق نیست و نمی‌تواند تمام حرکات و حالات انگشت را ردیابی کند.

شاید تنها مشکل دسته‌ها استفاده از باتری قابل‌شارژ به‌جای باتری‌های قلمی تعویض‌پذیر باشد که با کابل USB Type-A/Type-C به کنسول متصل می‌شوند (داخل جعبه فقط یک کابل Type-C وجود دارد و برای شارژ همزمان دسته‌ها باید از کابل دیگری استفاده کنید!) البته عمر ۳ تا ۴ ساعته‌ی دسته‌ها برای هر دور تجربه‌ی گیمینگ وی‌آر کافی است و شارژ کامل آن‌ها با کنسول هم چیزی حدود یک ساعت و نیم طول می‌کشد. خرید پایه‌ی شارژر هم هزینه‌ی اضافی ۵۰ دلاری را به کاربر تحمیل می‌کند که در بازار ایران با قیمتی بیشتر از برچسب دلاری آن به فروش می‌رسد.

درنهایت، حالت سینماتیک (Cinematic Mode) که البته در نسل پیش هم وجود داشت؛ اما با رزولوشن بسیار پایین، قابلیت جالبی است که اجازه می‌دهد از هدست وی‌آر ۲ به‌عنوان صفحه‌نمایش اولد ۱۲۰ هرتزی 4K برای اجرای بازی‌های معمولی مانند GoW Ragnarok یا حتی تماشای فیلم استفاده کنید.

جا دارد از راه‌اندازی بسیار آسان و بی‌دردسر پلی‌اسیتشن وی‌آر ۲ به‌عنوان یکی از ویژگی‌های مثبت و پیشرفت قابل‌توجهی نسبت‌به نسل گذشته یاد کنم.

یکی از سردردهای همیشگی گیمرها، بخش آموزش بازی است که اگر خیلی طولانی و پیچیده باشد، ممکن است حتی آن‌ها را از انجام بازی منصرف کند! خوشبختانه سونی به این موضوع توجه زیادی داشته و آموزش راه‌اندازی هدست را به ساده‌ترین شکل ارائه داده؛ حتی اگر برای اولین بار می‌خواهید از هدست VR استفاده کنید، می‌توانید در عرض یکی‌دو دقیقه VR 2 را راه‌اندازی کنید.

همین که هدست را از داخل جعبه بیرون آوردید، کافی است کابل USB-C آن را به جلوی کنسول PS5 متصل و با فشردن دکمه‌ی پاور زیر هدست، آن را روشن کنید. کنسول به‌طور خودکار هدست را شناسایی می‌کند و مراحل راه‌اندازی از جمله نحوه‌ی درست قرار گرفتن هدست روی صورت، جفت کردن دسته‌ها و اسکن فضای اتاق را قدم‌به‌قدم آموزش می‌دهد.

برای راه‌اندازی اولیه‌ی هدست، به تلویزیون/مانیتور و برای شناسایی اولیه‌ی دسته‌ها به اتصال آن‌ها به کنسول نیاز دارید؛ اما برای دفعات بعدی دیگر نیازی به این مراحل نیست و می‌توانید هر بازی وی آر را با رابط کاربری هدست که درواقع همان سیستم منوی PS5 است، اجرا کنید. کنترلرها را هم فقط باید برای شارژ مجدد به کنسول متصل کنید.

اسکن اتاق سریع و خودکار انجام می‌شود و تنها کافی است یک دور سرتان را به اطراف، بالا و پایین بچرخانید تا دیوارها، میز و صندلی و تمام وسایل داخل اتاق به‌طور کامل اسکن شوند. داده‌های مربوط به اسکن اتاق نیز در خود هدست به‌صورت محلی ذخیره می‌شود و بدین‌ترتیب، برای دفعات بعدی لازم نیست هربار مراحل اسکن را از نو انجام دهید، مگر اینکه بخواهید در اتاق جدیدی بازی کنید.

درادامه‌ی سادگی راه‌اندازی پلی‌اسیتشن وی‌آر ۲ خوب است به این هم اشاره کنم که هدست به‌طور خودکار و بدون نیاز به هیچ تنظیمات خاصی، هرچه را که گیمر به‌صورت واقعیت مجازی می‌بیند، روی مانیتور نیز نشان می‌دهد تا بدین‌ترتیب، افرادی که در اتاق هستند بتوانند بازی شما را تماشا کنند.

برای تست پلی‌اسیتشن وی‌آر ۲ سراغ دو بازی رفتم؛ بازی Horizon Call of the Mountain که همراه با خود هدست عرضه شد و نسخه‌ی VR بازی بسیار محبوب (و بسیار ترسناک!) Resident Evil Village؛ البته چون زمانی که برای تست هدست در اختیار داشتم محدود بود و چند ساعت بازی مداوم، بدون خستگی و سردرد VR مقدور نبود، تجربه‌ام از این دو عنوان به کمتر از دو، سه ساعت می‌رسد؛ اما همین چند ساعت کافی بود تا متوجه شوم پلی‌اسیتشن وی‌آر ۲ جهش فوق‌العاده بزرگی را در عرض ۷ سال از سر گذرانده تا یکی از روان‌ترین و واقعی‌ترین تجربه‌های VR گیمینگ را ارائه دهد.

بازی هورایزن پر است از لحظه‌های صخره‌نوری و تیراندازی با کمان و برای انجام این دو کار، کنترلرهای وی‌آر ۲ سنس نقش پررنگی را بازی می‌کنند. برای بالا رفتن از صخره‌ها باید دست‌هایم را جلو می‌بردم و لبه‌های مشخص‌شده با گچ سفید را با فشردن تریگر‌های L1 و R1 نگه می‌داشتم. بااینکه تابه‌حال هیچ‌وقت تجربه‌ی صخره‌نوردی نداشتم، احساس می‌کردم باید خیلی به واقعیت نزدیک باشد؛ طوری که وقتی به بالای صخره می‌رسیدم واقعا از نفس افتاده بودم و در تمام مدت می‌ترسیدم اگر دستم رها شود به پایین پرتاب شوم! بااین‌حال، تازمانی که مشغول صخره‌نوری بودم، تنها چیزی که جلوی صورتم می‌دیدم صخره بود و نمی‌توانستم از مناظر دیدنی اطراف لذت ببرم.

قابلیت ردیابی حرکات چشم هم در بازی هورایزن فعال بود و فقط کافی بود به گزینه‌های منو نگاه کنم تا نشانگر روی آن قرار بگیرد. در مدتی که هورایزن بازی می‌کردم، این دوربین کارش را بدون مشکل انجام داد و مرا به‌شدت شگفت‌زده کرد؛ قابلیتی که کوئست ۲ و ولو ایندکس از آن بی‌بهره‌اند و فقط مدل هزار دلاری کوئست پرو از آن پشتیبانی می‌کند.

راستش با تمام تجربه‌ی هیجان‌انگیزی که هنگام تست VR 2 داشتم و هرچقدر هم که از عملکرد دسته‌ها و وضوح و جزییات تصاویر راضی بودم، هنوز نمی‌توانم با اطمینان بگویم که آینده‌ی گیمینگ در واقعیت مجازی است. از سردرد و سرگیجه و تهوع هنگام بازی بگیر تا وزن و قیمت بالای هدست‌ها، بعید است این تکنولوژی به این زودی‌ها به محبوبیت اجرای سنتی بازی‌ها برسد. درکل، واقعیت مجازی درک از واقعیت را طوری تغییر می‌دهد که باید به آن عادت کنید. وقتی هم که هدست‌ را از سر برمی‌دارید کمی طول می‌کشد تا مغزتان بفهمد به دنیای واقعی برگشته‌اید.

وقتی درباره‌ی ارزش خرید هدست واقعیت مجازی حرف می‌زنیم، احتمالا مهم‌ترین عاملی که بسیاری از گیمرها را از فکر خریدش منصرف کند، برچسب قیمتی بسیار زیاد آن باشد؛ ۵۵۰ دلار برای محصولی جانبی قیمت زیادی است (هرچند در دنیای هدست‌های VR میان‌رده، قیمت معقولی است)، به‌خصوص در بازار ایران که حتی از خود کنسول PS5 با قیمت بالاتری به‌فروش می‌رسد. PSVR2 فقط و فقط با PS5 کار می‌کند و بعید می‌دانم تجربه‌ی VR بازی‌ها آنقدر وسوسه‌انگیز باشد که گیمری که این کنسول را ندارد تصمیم به خرید هر دو محصول بگیرد. باید پذیرفت که VR کماکان قدم‌های اول را برمی‌دارد و هنوز خیلی مانده تا هدست‌های VR ارزان‌تر و دردسترس شوند.

مشکل دیگر پلی‌استیشن وی‌آر ۲ ناسازگار بودن بازی‌های VR و تعداد بسیار کم بازی‌هایی است که درحال حاضر می‌توانید با این هدست تجربه کنید. حالا به قیمت هدست و کنسول، قیمت بازی‌ها را هم اضافه کنید تا هدست PSVR2 برای بسیاری از کاربران ایرانی از اولویت خارج شود.

اگر هم دغدغه‌ی بودجه ندارید، وزن زیاد و فرم‌فاکتور هدست درکنار حس سرگیجه و تهوع که برای برخی از افراد پیش می‌آید، می‌تواند آزاردهنده باشد. لنزهای VR 2 ممکن است با کوچک‌ترین جا‌به‌جایی روی صورت از فوکس خارج شوند و مجبور شوید وقت زیادی را به تنظیم آن‌ها بپردازید تا تصویر تار نشود.

اگر این موارد را کنار بگذاریم و به PSVR 2 صرفا به‌عنوان یک محصول تکنولوژی نگاه کنیم که قصد خریدش را هم نداریم، باید بگویم که این هدست از نظر سخت‌افزاری و عملکرد فوق‌العاده ظاهر شده و کنترلرها، صفحه‌نمایش 4K و قابلیت ردیاب حرکات چشم ازجمله ویژگی‌هایی هستند که آن را ارزشمند می‌کنند.

درنهایت، اگر عاشق وی‌آر گیمینگ هستید، کنسول PS5 دارید و دغدغه‌ی بودجه ندارید، از تجربه‌ی پلی‌استیشن وی‌آر ۲ لذت خواهید برد؛ اما خب، برای لذت بردن از این هدست شرایط زیادی لازم است و اگر نتوانستید به هر دلیلی آن را تجربه کنید، جای ناراحتی نیست؛ هنوز خیلی مانده تا واقعیت مجازی بتواند جای لم دادن در مبل، ساعت‌ها بازی بی‌دردسر و میلیون‌ها عناوین بازی را بگیرد.

عکس‌های بررسی توسط محمد مردانه گرفته شده است.