بررسی کارت گرافیک RTX 4060 Ti؛ مهمان ناخوانده!

سپتامبر ۲۰۲۰، وقتی جن‌سون هوانگ، مدیرعامل انویدیا، در زمان رونمایی کارت‌های گرافیکی سری RTX30 جمله‌ی مشهور «حالا زمان مناسبی برای ارتقای گرافیک است» را گفت، نگاهی به بنچمارک‌های کارت‌های جدید درمقایسه‌با مدل‌های نسل قبل و قیمت و موجودی آن‌ها در بازار، ادعای او را با کمی اغماض منطقی نشان می‌دادند.

بااین‌حال، گذشت زمان نشان داد که شرایط چندان هم برای انتخاب مدل‌های جدید کارت گرافیک انویدیا مناسب نیست. کارت گرافیک RTX 4060 Ti مدل دیگری است که در‌مقایسه‌با رقبا، سؤالات بسیاری را در ذهن کاربران ایجاد می‌کند. در این مطلب، با بررسی کارت گرافیک RTX 4060 Ti با زومیت همراه باشید.

انویدیا قیمت کارت گرافیک RTX 4060 Ti را در زمان معرفی ۳۹۹ دلار و آن را گزینه‌ای مناسب برای اجرای بازی‌ها در حالت 1080p اعلام کرد. این کارت با استفاده از لیتوگرافی ۵ نانومتری TSMC تولید می‌شود، ۲۲٫۹ میلیارد ترانزیستور در دل خود دارد، به نسل جدید هسته‌های RT برای پردازش بهتر Ray Tracing‌ مجهز شده است و از معماری NVIDIA Ada Lovelace استفاده می‌کند.

نکته‌ی مهم دیگر درباره‌ی کارت گرافیک RTX 4060 Ti که انویدیا تأکید ویژه‌ای بر آن می‌کند، توان مصرفی کمتر درمقایسه‌با نسل گذشته است. انویدیا ادعا می‌کند کارت گرافیک جدیدش تا حدود ۳۰ درصد عملکرد بهینه‌تری به‌نمایش می‌گذارد. انویدیا برای اثبات گفته‌ی خود، عملکرد کارت گرافیک RTX 4060 Ti را در ۲۲ بازی مختلف و وضوح‌های 4K، 1440p و 1080p با RTX 3060 Ti مقایسه می‌کند.

RTX 4060 Ti از ۴,۳۵۲ هسته‌ی CUDA با فرکانس پایه‌ی ۲٫۳۱ گیگاهرتز و حداکثر فرکانس ۲٫۵۴ گیگاهرتز استفاده می‌کند؛ اما ۸ گیگابایت حافظه‌ی گرافیکی ویدئویی GDDR6 و پهنای باند ۲۸۸ گیگابایت‌برثانیه و باس ۱۲۸ بیتی ویژگی‌های بحث‌برانگیزی هستند که مشکلات زیادی برای کارت گرافیک اقتصادی انویدیا ایجاد می‌کنند.

انویدیا تلاش کرده است تا این مشکلات را با استفاده از حافظه‌ی کش جبران کند (۱۲۸ کیلوبایت L1 برای هر یک از ۳۴ واحد SM و ۳۲ مگابایت L2). ناگفته نماند که ۲ خروجی DisplayPort 1.4a و ۲ خروجی HDMI 2.1a برای RTX 4060 Ti در نظر گرفته شده‌اند و منبع تغذیه‌ی پیشنهادی انویدیا برای آن هم ۵۰۰ وات است.

برای بررسی کارت گرافیک جدید انویدیا در زومیت از مدل GeForce RTX 4060 Ti AERO OC 8G گیگابایت استفاده کردیم. این مدل به‌دلیل داشتن سیستم خنک‌کننده‌ی متفاوت، به فرکانس ۲٫۵۸ گیگاهرتز دسترسی پیدا می‌کند که ۴۵ مگاهرتز بیشتر از حداکثر فرکانس کارت گرافیک مرجع انویدیا است.

مهندسان گیگابایت در کارت گرافیک RTX 4060 Ti AERO OC از ۳ فن خنک‌کننده استفاده کرده‌اند که از سیستم خنک‌کننده‌ی اختصاصی گیگابایت به‌ نام Windforce بهره می‌برد. این سیستم شامل ۳ فن ۸۰ میلی‌متری با جهت‌های چرخش متفاوت برای افزایش شدت جریان هوا و کاهش لرزش است.

پره‌ی فن‌ها به‌شکلی ویژه طراحی شده‌اند تا جریان هوا را بدون ایجاد آشفتگی روی سطح کارت به‌حرکت درآورند. با قابلیت 3D Active Fan، زمانی‌که فشار زیادی روی GPU وجود نداشته باشد، حرکت فن‌ها متوقف می‌شود. گیگابایت از روان‌کننده‌ی مبتنی‌بر گرافن استفاده می‌کند که می‌تواند علاوه‌بر کاهش صدای فن‌ها، طول عمر آن‌ها را تا ۲٫۱ برابر افزایش دهد.

دیگر ویژگی کارت گرافیک اختصاصی گیگابایت Screen Cooling نام دارد که به‌لطف طراحی ویژه‌ی هیت‌سینک، از عبوردادن بهینه‌تر جریان هوا برای کاهش دمای کارت استفاده می‌کند.

گیگابایت در کارت گرافیک RTX 4060 Ti AERO OC از سیستم Dual Bios هم استفاده می‌کند. درواقع با این قابلیت، تنظیمات پیش‌فرض انویدیا برای کارت در حالت OC Mode قرار داده شده‌اند و کاربران می‌توانند از حالت کم‌مصرف دیگری با عنوان Silent Mode هم استفاده کنند.

خبر خوش برای گیمرهای علاقه‌مندان به RGB این است که نورپردازی RGB هم برای کارت گرافیک RTX 4060 Ti AERO OC در نظر گرفته شده است. کاربران می‌توانند با استفاده از نرم‌افزار Control Center گیگابایت، نورپردازی کارت را بین ۵ حالت مختلف (شامل ثابت، چرخشی، پالسی و ۲ حالت مختلف فلش) تنظیم کنند.

سیستم مرجع زومیت برای بررسی از پردازنده Core i7 13700K، مادربرد پرچم‌دار سری Z790 گیگابایت، ۱۶ گیگابایت رم DDR5-5600 و پاور ۱۰۵۰ واتی استفاده می‌کند.

4060Ti کارت گرافیک میان‌رده‌ای برای اجرای بازی‌ها با وضوح 1080p به‌حساب می‌آید؛ اما استفاده از DLSS 3 و شاید مهم‌تر از آن، قیمت این کارت گرافیک باعث می‌شود کاربران انتظارات زیادی برای اجرای بازی‌ها با وضوح 1440p داشته باشند؛ بنابراین، اولین مجموعه ارزیابی‌ها برای بررسی عملکرد RTX 4060 Ti AERO OC در ۴ بازی بسیار محبوب با وضوح 2K انجام شده‌اند.

در زمان غیرفعال‌بودن قابلیت Ray Tracing، بازی Cyberpunk با وضوح 2K و نرخ ۶۷ فریم‌بر‌ثانیه اجرا می‌شود که بسیار نزدیک به عملکرد 3070 Ti است و اندکی پایین‌تر از آن قرار می‌گیرد. تفاوت عملکرد ۳۳ درصدی RTX 4070 با RTX 4060 Ti نیز درخورتوجه است.

در بازی Forza Horizon 5 باز‌هم شاهد برتری RTX 3070 Ti هستیم. کارت گرافیک RTX 4060 Ti AERO OC این بازی را با نرخ ۶۶ فریم‌بر‌ثانیه اجرا می‌کند؛ درحالی‌که RTX 3070 Ti با ۵۳ درصد عملکرد بهتر، این بازی را با نرخ ۱۰۱ فریم‌بر‌ثانیه اجرا کرده است.

همین اتفاق با شدتی کمتر در زمان اجرای بازی Far Cry 6 هم تکرار می‌شود. این بازی با نرخ ۱۰۱ فریم‌بر‌ثانیه روی RTX 4060 Ti AERO OC اجرا شد؛ درحالی‌که RTX 3070 Ti آن را با نرخ ۱۲۱ فریم‌برثانیه اجرا کرده که نشانگر برتری حدود ۲۰ درصدی کارت گرافیک نسل قبلی انویدیا است.

بازی RDR2 را RTX 4060 Ti AERO OC با نرخ ۷۴ فریم‌بر‌ثانیه اجرا می‌کند که تقریباً ۱۴ درصد بهتر از عملکرد RTX 3070 Ti در اجرای این بازی است (۶۵ فریم‌برثانیه).

مرحله‌ی دوم آزمایش‌ها روی کارت گرافیک جدید انویدیا، اجرای بازی‌ها با وضوح 1080p است. با‌توجه‌به اینکه اعلام شده است که RTX 4060 Ti گزینه‌ای ایدئال برای اجرای بازی‌ها در این وضوح به‌حساب می‌آید، انتظار می‌رود عملکرد بهتری از سری قبلی آزمایش‌ها از خود به‌نمایش بگذارد.

در وضوح 1080p، کارت گرافیک میان‌رده‌ی انویدیا بازی Cyberpunk را با نرخ ۱۱۵ فریم‌بر‌ثانیه اجرا می‌کند که ۵ درصد کمتر از عملکرد RTX 3070 در همین شرایط است.

در بازی Forza Horizon 5، کارت گرافیک جدید انویدیا ۲۳ درصد عملکرد ضعیف‌تری از مدل قدیمی‌تر و غیر Ti این شرکت به‌نمایش می‌گذارد: ۸۰ فریم‌بر‌ثانیه برای RTX 4060 Ti AERO OC در‌مقایسه‌با ۹۹ فریم‌بر‌ثانیه برای RTX 3070.

در Far Cry 6، شرایط تنها کمی برای RTX 4060 Ti AERO OC بهبود پیدا می‌کند. این بازی با نرخ ۱۴۲ فریم‌بر‌ثانیه با کارت گرافیک جدید انویدیا اجرا شد که تقریباً ۴ درصد بهتر از عملکرد RTX 3070 است.

فاصله‌ی بسیار اندک RTX 4060 Ti AERO OC با 3070 در اجرای RDR2 هم تکرار می‌شود؛ جایی‌که کارت جدیدتر این بازی را با نرخ ۱۰۲ فریم‌بر‌ثانیه و تنها ۳ درصد بهتر از کارت قدیمی‌تر اجرا می‌کند. نکته‌ی مهم برابریِ نرخ فریم اجرای این بازی بین دو گرافیک RTX 4060 Ti و RTX 4070 است.

استفاده از هسته‌های اختصاصی و هوش‌ مصنوعی برای رهگیری پرتو نکته‌ای است که انویدیا در زمان معرفی کارت‌های سری ۴۰ تأکید بسیار زیادی بر آن می‌کرد. با این توضیح، تراشه‌ی RTX 4060 Ti از قابلیتی با عنوان Frame Generation استفاده می‌کند که می‌تواند به‌کمک هوش مصنوعی بدون ایجاد فشار مضاعف پردازشی، بین فریم‌ها فریم جدیدی ایجاد کند و بدین‌ترتیب نرخ فریم اجرای بازی‌ها را افزایش چشمگیری دهد.

تأثیر Frame Generation به‌خوبی در زمان اجرای بازی Cyberpunk دیده می‌شود. در حالت 2K، درصورت استفاده از Ray Tracing و غیرفعال‌بودن DLSS، بازی با نرخ ۴۵ فریم‌بر‌ثانیه اجرا می‌شود و با فعال‌بودن هر دو گزینه، این عدد به ۷۶ فریم‌بر‌ثانیه می‌رسد. در این دو حالت، RTX 4060 Ti AERO OC به‌ترتیب ۹۵ و ۶۱ درصد عملکرد بهتری از RTX 3070 از خود نشان می‌دهد. استفاده از Frame Generation نرخ فریم اجرای بازی را تا ۱۰۱ فریم‌بر‌ثانیه افزایش می‌دهد.

در حالت 1080p نیز، رهگیری پرتو و استفاده از هوش مصنوعی به‌کمک کارت گرافیک میان‌رده انویدیا می‌آیند. با فعال‌بودن Ray Tracing و غیرفعال‌بودن DLSS، بازی Cyberpunk با نرخ ۴۳ فریم‌بر‌ثانیه اجرا می‌شود. در‌صورتی‌که از هر دو قابلیت استفاده کنید، نرخ فریم اجرای بازی به ۱۱۰ فریم‌برثانیه افزایش پیدا می‌کند. همچنین، استفاده از Frame Generation می‌تواند این عدد را تا ۱۵۳ فریم‌بر‌ثانیه افزایش دهد که بسیار خیره‌کننده است.

درکنار اجرای بازی‌ها که شاید جذاب‌ترین بخش برای بیشتر کاربران باشد، باید نگاهی هم به عملکرد کارت گرافیک جدید انویدیا در نرم‌افزارهای تخصصی داشت.

نتیجه‌ی عملکرد RTX 4060 Ti AERO OC در بنچمارک فوتوشاپ تفاوت معناداری با RTX 3070 ندارد؛ البته درنهایت ۵ درصد ضعیف‌تر از مدل قدیمی است.

کارت گرافیک میان‌رده انویدیا امتیاز کمتری از RTX 3070 در بنچمارک GPU برنامه‌ی پریمیر پرو ثبت می‌کند؛ اما امتیاز آن در گرفتن خروجی کمی بهتر است.

در بنچمارک سالیدورک، RTX 4060 Ti AERO OC تقریباً ۳۰ درصد عملکردی ضعیف‌تری از RTX 3070 به‌نمایش می‌گذارد.

نوع مدل و بافت‌ها و پیچیدگی اجزای آن تأثیر بسزایی بر نتیجه‌ی بنچمارک Blender می‌گذارند. RTX 4060 Ti AERO OC در تعدادی از این بنچمارک‌ها عملکرد بهتری از RTX 3070 از خود به‌نمایش می‌گذارد و در برخی دیگر عملکرد آن ضعیف‌تر است.

مقایسه‌ی عملکرد این کارت گرافیک در‌مقابل RTX 3070 در بنچمارک V-Ray نشانگر تفاوت محسوس و شایان ذکری نیست.

استفاده از لیتوگرافی ۵ نانومتری TSMC نویدبخش عملکرد بهینه‌تر کارت گرافیک جدید انویدیا در مصرف انرژی است.

نگاهی به نمودار توان مصرفی، توان مصرفی تقریبا ۱۶۰ واتی کارت گرافیک RTX 4060 Ti AERO OC را نشان می‌دهد. در مقام مقایسه، کارت گرافیک RTX 3070 که در بسیاری از بنچمارک‌ها با مدل جدیدتر مقایسه شد، از لیتوگرافی قدیمی سامسونگ استفاده می‌کند که توان مصرفی در محدوده‌ی ۲۲۰ وات را ثبت کرده است.

عملکرد بهینه کارت‌های گرافیک جدید انویدیا به‌خوبی در نمودار فرکانس GPU دیده می‌شود. با وجود کارکرد RTX 4060 Ti در فرکانس بیشتر (محدوده ۲۷۰۰ مگاهرتز در‌مقایسه‌با محدوده ۱۹۰۰ مگاهرتز برای RTX 3070)، مدل جدیدتر توان مصرفی کمتری دارد.

استفاده از خازن‌هایی با ESR پایین (مقاومت سری معادل یا Equivalent series resistance) با هدف کاهش هدررفت توان مصرفی، بُرد مدار چاپی ساخته‌شده از مس، ترانزیستورهای ماسفت با RDS پایین با مصرف بهینه‌تر انرژی در‌کنار فرایند تولید کاملاً خودکار، همگی در راستای بهبود عملکرد کارت گرافیک RTX 4060 Ti AERO OC بوده است که نتیجه‌ی آن را در نمودار فرکانس مشاهده می‌کنید.

نمودار دما نیز تأیید دیگری بر تأثیر چشمگیر لیتوگرافی پیشرفته‌تر TSMC درمقایسه‌با نسل‌های گذشته است؛ البته باید بخشی از امتیاز این بهبود عملکرد دمایی را نیز به حساب بهینه‌سازی ایجاد‌شده‌ی گیگابایت در طراحی هیت‌سینک‌ها و فن‌ها گذاشت.

وجود ۳ فن در کارت گرافیک RTX 4060 Ti AERO OC با پره‌های ۸۰ میلی‌متری که برای بهینه‌سازی جریان هوا طراحی و جهت چرخش متفاوت دارند، نکته‌ای مهم به‌شمار می‌رود. درضمن، نیازی به هیچ‌‌گونه نگرانی درباره‌ی طول‌عمر فن‌ها نیست؛ زیرا روان‌کننده‌ی گرافنی برای چرخش بهتر درکنار قابلیت 3D Active Fan با هدف متوقف‌کردن چرخش فن‌ها در زمان نبود فشار سنگین، کارکرد طولانی‌مدت آن‌ها را تضمین می‌کنند.

دیگر تلاش گیگابایت برای کاهش دمای RTX 4060 Ti AERO OC نیز به استفاده از ۴ لوله‌ی مسی با بیشترین سطح تماس ممکن با پردازنده و VRAM برای انتقال گرما و طراحی متفاوت برای هیت‌سینک بازمی‌گردد که به عبور بهینه‌تر جریان هوا منجر شده است.

همان‌طور‌که در بنچمارک‌ها مشاهده شد، کارت گرافیک RTX 4060 Ti AERO OC گیگابایت با وجود بهره‌گیری از لیتوگرافی پیشرفته‌تر که به کاهش توان مصرفی و حرارت تولیدی منجر می‌شود، در بسیاری از مواقع عملکردی ضعیف‌تری از کارت‌های نسل قبل، به‌ویژه RTX 3070 نشان می‌دهد. به‌نظر می‌رسد اصلی‌ترین دلیل چنین عملکردی، باس ۱۲۸ بیتی و پهنای باند ۲۸۸ گیگابایت‌برثانیه‌ی کارت باشد؛ درحالی‌که RTX 3070 و RTX 3070 Ti هر دو باس ۲۵۶ بیتی دارند.

نکته‌ی مهم دیگر درباره‌ی کارت گرافیک جدید انویدیا، داشتن ۸ گیگابایت رم ویدئویی است که شاید بتواند در کوتاه‌مدت پاسخ‌گوی نیازهای کاربران باشد؛ اما با در‌نظر‌گرفتن ارتقای مداوم گرافیک بازی‌ها، در بلندمدت گزینه‌ی ایدئالی به‌‌حساب نمی‌آید.

درنهایت، باید عامل بسیار مهم قیمت را نیز در نظر گرفت. پرداخت هزینه‌ی حدود ۲۰ میلیون تومانی برای کارت گرافیکی با ۸ گیگابایت رم ویدئویی که تنها ویژگی اصلی‌اش اجرای بازی‌ها با وضوح 1080p آن هم در سال ۲۰۲۴ است، چندان منطقی به‌نظر نمی‌رسد؛ به‌خصوص زمانی‌که تقریباً با همین قیمت، می‌توان RTX 3070 را جایگزین کرد و حتی با قیمتی بسیار ارزان‌تر، نگاهی هم به RX 6700 XT از AMD انداخت. درباره‌ی کارت گرافیک AMD باید رهگیری پرتو را فراموش کنید و با گرمای بیشتر کارت هم کنار بیایید.