اثبات تاثیر مدیتیشن بر کاهش التهاب‌ های جسمی

در سال‌های اخیر ثابت شده است که ذهن آگاهی یا (mindfulness meditation) به طور عمده با بسیاری از منفعت‌های حوزه‌ی سلامت برای انسان مرتبط بوده است. در این میان می‌توان به تغییر وضعیت سلو‌ل‌های سرطانی و همچنین تقویت سلامت قلب اشاره کرد. اکنون طی یافته‌هایی که در نوع خود جدید به نظر می‌رسند و در یک پژوهش نشان داده شده است که مدیتیشن واقعا می‌تواند روی تغییر شکل، حجم و اتصالات مغز انسان تاثیر داشته باشد. اما تا به حال هیچ کس نمی‌دانست که این تغییرهای مغزی چگونه و به چه طریق می‌توانند سلامت کلی بدن ما را تحت تاثیر قرار دهند؟

هم اکنون پژوهش جدید می‌تواند تا حدودی پیوستگی میان ذهن و بدن انسان را تشریح کند. طی این بررسی‌ها نشان داده شده است که افراد بزرگسالی که در معرض استرس‌های شدید بوده و همچنین از مدیتیشن برای بهبود وضع ذهنی خود استفاده کرده‌اند نه تنها از اتصالات مغزی متفاوتی نسبت به دیگران برخوردار شده‌اند، بلکه علاوه بر آن سطح شاخص زیستی مربوط به التهابات جسمی هم در بدنشان کاهش داشته است. این شاخص التهاب با نام اینترلوکین-۶ (Interleukin-6) شناخته شده و اثرات آن پس از چهار ماه بررسی و گزارش شده است. این دستاورد از آن حیث مهم تلقی می‌شود که وجود این شاخص در غلظت‌های بالاتر می‌تواند به بیماری‌های مرتبط با التهابی از قبیل سرطان، آلزایمر و شرایط خودایمنی (وابسته به تولید پادتن‌های مضر) منجر شود. دیوید کروسل (David Creswell) سرپرست این گروه پژوهشی در این باره می‌گوید:

ما در حال حاضر مشاهده کرده‌ایم که مدیتیشن می‌تواند شاخص‌های زیستی مرتبط با التهاب را در چندین مورد از بررسی‌های اولیه‌ی ما کاهش دهد و این کار جدید زمینه را برای پی بردن به چگونگی تاثیر مدیتیشن روی مغز و ایجاد منفعت‌هایی برای سلامتی انسان هموار می‌کند.

پژوهشگران برای انجام این آزمایش از ۳۵ فرد بزرگسال و بیکار دعوت به همکاری کردند که این افراد تحت میزان بالایی از استرس قرار داشتند. سپس آنها را به صورت تصادفی به یک دوره‌ی سه روزه بازدرمانی فرستادند که در آن میان دسته‌ای از افراد تحت مدیتیشن قرار گرفتند و دسته‌ی دیگر تنها از فعالیت‌های عادی برای تمدد اعصاب بدون تاکید روی مدیتیشن کمک گرفتند.

اسکن‌های مغزی قبل و بعد از این دوره‌ی درمانی نشان داد مغز افرادی که از مدیتیشن استفاده کرده‌اند دارای اتصالات ساختاری بیشتری بود که این امر به آن معنی است که سلول‌های مغزی در نواحی مرتبط با فرایندهای دقت و سازماندهی ذهنی در این افراد عملکرد بهتری را نسبت به قبل از انجام بازدرمانی داشته‌اند. این در حالی بود که تغییرات گفته شده در افرادی که تنها از استراحت معمولی استفاده کرده بودند مشاهده نشد.

نکته‌ی تاثیرگذارتری که در این میان وجود داشت این بود که هنگامی که پژوهشگران نمونه‌های خون به دست آمده از افراد را چهار ماه پیش از انجام بازدرمانی‌ها مورد بررسی قرار دادند، مشاهده شد گروهی که در آن از مدیتیشن ذهنی استفاده شده بود دارای سطح اینترلوکین-۶ پایین‌تری نسبت به دسته‌ی دیگر هستند. همان طور که گفته شد این ماده به عنوان شاخص زیستی نشانگر التهابات شناخته می‌شود.

اگر بررسی‌های بیشتر در این حوزه نتایج کنونی را مورد تایید قرار دهند به این معنی خواهد بود که بر پایه‌ی نتایج این پژوهش، تغییرات روی داده در اتصالات مغزی که در پی استفاده از مدیتیشن ذهنی حاصل شده بودند می‌تواند باعث کاهش ریسک بیماری‌های ناشی از  التهابات در داوطلبان شوند و این در حالی خواهد بود که اثرات انجام مدیتیشن بر طبق آزمایش انجام شده حتی تا چهار ماه هم در بدن فرد باقی خواهد بود. کرسول می‌گوید:

ما باور داریم که این تغییرات مغزی باعث فراهم شدن یک شاخص نورونی‌ زیستی برای بهیود کنترل‌های ساماندهی ذهنی و انعطاف‌پذیری در برابر استرس می‌شود. از طرفی انجام چنین مدیتیشن‌های ذهنی باعث تقویت توانایی مغزتان به منظور مدیریت استرس می‌شود و این تغییرات در نهایت منجر به تقویت گستره‌ی وسیعی از مسایل سلامتی مرتبط با استرس از قبیل سلامت التهابی خواهد شد.

البته اندازه‌ی جامعه‌ی نمونه‌ای در این بررسی بسیار کم بود. گفتنی است که یافته‌های این گروه در ژورنال روانپزشکی زیستی به انتشار رسیده است. بنابراین برای حصول اطمینان از این یافته‌ها باید پژوهش‌های بیشتری انجام شود.

اما به هر حال بررسی اخیر به مجموعه‌ی شواهدی که در خصوص تاثیرات بسیار واقعی و محسوس مدیتیشن روی منفعت‌های سلامتی بدن انسان قوت می‌بخشد. نکته‌ی خوشایندی که در این خصوص وجود دارد این است که فرایند مذکور کار کاملا رایگان و بی‌هزینه‌ای بوده و همچنین هیچ گونه اثر جانبی ندارد. در واقع، مدیتیشن ذهنی در یک تعریف ساده به گذراندن دوره‌ی زمانی محدودی گفته می‌شود که فرد در آن بتواند در لحظه‌ی حال حضور داشته باشد؛ به جای اینکه توسط افکار خود و یا عوامل دنیای بیرونی تمرکزش از بین برود. با یاد گرفتن برخی راهکارهای ساده در مورد مدیتیشن که به سادگی در دسترس است شما هم در صورت تمایل می‌توانید بعضی از این روش‌ها را در زندگی خودتان به کار برید.