دانشمندان ژن مرتبط با سفید شدن مو را شناسایی کردند
گروهی از پژوهشگران برای نخستین بار توانسته‌اند ژنی را شناسایی کنند که گفته می‌شود این ژن با خاکستری شدن رنگ موها رابطه دارد. شاید همین پدیده بتواند این موضوع را توجیه کند که چرا برخی از ما تا سنین پیری موهای خود را به رنگ طبیعی داریم و برخی دیگر از ما پیش از رسیدن به سی سالگی، تارهای خاکستری را در میان موهایمان مشاهده می‌کنیم.
دانشمندان البته پیشتر به چگونگی روند سفیدتر شدن موها پی برده بودند. در واقع ما می‌دانیم که با گذر عمر و افزایش سن، تولید رنگدانه‌ای موسوم به ملانین در بدن متوقف می‌شود. اما چیزی که تا کنون به آن پی برده نشده بود این بود که چرا این اتفاق رخ می‌دهد و پرسشی مهم‌تر از آن هم در این میان می‌توانست مطرح شود و آن اینکه چگونه می‌توان این روند را متوقف کرد. پی بردن به ماهیت ژن مرتبط با این فرایند می‌تواند روند موجود را تغییر دهد و این پتانسیل وجود دارد که بتوانیم در ادامه به روش‌های درمانی نوینی برای جلوگیری از تغییر رنگ موها به خاکستری با گذر زمان بیابیم. کاستوب آدهیکاری (Kastubh Adhikari) از دانشگاه لندن که در این پژوهش همکاری داشته می‌گوید:
ما در حال حاضر چندین ژن مرتبط با ریزش مو و طاسی و همچنین مرتبط با رنگ مو را پیش از این شناسایی کرده‌ایم، اما این نخستین باری است که ژنی را به عنوان عامل خاکستری شدن موهای انسان شناسایی می‌کنیم.
در این بررسی ژنوم‌های بیش از ۶۰۰۰ فرد از امریکای لاتین که دارای تبارهایی از مناطق گوناگون شامل افریقایی، اروپایی و بومی امریکا بودند مورد پژوهش قرار گرفتند.
پژوهشگران با اسکن دی ان ای این افراد و مقایسه‌ی نتایج آن با ظاهر افراد در نهایت توانستند ۱۸ ژن را شناسایی کنند که به نظر می‌رسد با رفتارهای مرتبط با مو از قبیل داشتن موی خاکستری، میزان ضخامت ریش‌ها، صاف یا فر بودن موها و حتی با داشتن یا نداشتن ابروهای پیوسته در یک فرد ارتباط دارند.
ژنی که به عنوان ژن همبسته با موی خاکستری شناسایی شد را با نام IRF4 می‌شناسند و در بررسی‌های پیش از این نشان داده شده بود که این ژن در میزان تولید ملانین در بدن نقش دارد. اما این برای نخستین با است که ما پی برده‌ایم که ژن مذکور با موی خاکستری هم ارتباط دارد. آدهیکاری می‌گوید:
حالتی که ما به آن پی برده‌ایم در واقع تنها حالت ممکنی است که پیش روی ما مانده بود، چون در این بررسی بسیاری از انواع گوناگون افراد را مورد کنکاش قرار دادیم که پیش از این و در این مقیاس چنین کاری انجام نشده بود.
وی همچنین افزود:
یافته‌های اخیر دارای کاربردهایی در زمینه‌ی آرایشی و زیبایی نیز خواهند بود و ما با دانش به دست آمده می‌توانیم اطلاعات خود را درباره‌ی چگونگی تاثیر ژن‌ها روی ظاهر خود بیابیم.
در شکل زیر شما می‌توانید همه‌ی ژن‌های شناخته شده در آزمایش را به همراه عوامل وابسته به آن ببینید:
البته نکته‌ای که آشکار است این که ژن‌ها احتمالا نمی‌توانند به طور کامل و مطلق موهای ما را کنترل کنند و عوامل محیطی هم تاثیرات بزرگی روی خاکستری شدن یا نشدن، ضخامت موها یا صاف و فر بودن موها دارند.
آندرس روییز لینارس (Andres Ruiz-Linares) سرپرست گروه پژوهشی در این باره گفته است:
مسلما نمی‌توان گفت که موهای شما با داشتن گونه‌ی ژنی مذکور، مسلما به رنگ خاکستری در خواهند آمد؛ چنین نیست، واقعیت این است که اساسا این ژن تنها شانس‌های مرتبط با این رویداد را در شما نسبت به سایر افراد افزایش می‌دهد.
اما اگر ما بتوانیم به چگونگی ارتباط ژن‌ها پی ببریم، می‌توانیم فهم و دریافت بهتری از چگونگی کنترل برخی اثرات خاص همانند کند شدن روند تغییر رنگ موها به خاکستری یا پیشگیری از ریزش مو دست یابیم و همچنین از چگونگی فرگشت و تغییر آنها برای نخستین بار اطلاعاتی بیابیم.
آدهیکاری می‌گوید:
برای مدت طولانی به نظر می‌‌رسید که ویژگی‌هایی مربوط به مو می‌توانند تحت تاثیر انواعی از انتخاب‌ها از قبیل انتخاب‌های طبیعی یا جنسی قرار داشته باشند و ما اکنون دریافته‌ایم که شواهد آماری موجود در ژنوم‌ها این پندارها را تا حدودی تایید می‌کند.
گام بعدی که پیش روی گروه قرار دارد این است که نقش شاخص IRF4 را در متوقف ساختن تولید ملانین در بدن شناسایی کنند و در ادامه بتوانند روی کند یا متوقف کردن فرایند خاکستری شدن موها بهبودهایی را به دست آورند.
صرف نظر از کاربردهای بهداشتی و مرتبط با زیبایی که می‌تواند از این یافته‌ها صورت گیرد، پژوهش اخیر می‌تواند همچنین به دانشمندان زمینه‌ی پزشکی قانونی و کالبدشکافی و همچنین نیروهای پلیس در تشخیص نوع یا رنگ موی فرد مظنون با استفاده از بررسی دی ان ای کمک کند.
اما اگر بخواهیم صادقانه در این مورد نظر دهیم باید بگوییم که اغلب ما با خواندن این گزارش منتظر مشاهده‌ی دستاوردهای آنان در زمینه‌ی موی خاکستری خواهیم بود و از این جهت باید پیشاپیش از این دانشمندان تشکر کنیم.
دستاوردهای این پژوهش در ژورنال نیچر کامیونیکیشنز به انشار رسیده است.