بیش از یک پنجم گونه های گیاهی جهان با خطر انقراض مواجهند

بر پایه‌ی اولین مطالعه‌ی بین‌المللی که در مورد گیاهان انجام شده، تخمین می‌زنند که تعداد ۳۹۱۰۰۰ نمونه از گونه‌های منحصر به فرد شناخته شده‌ی گیاهان آوندی در کره‌ی زمین وجود دارند؛ گیاهانی که دارای بافت‌های رسانای آب هستند و توانایی انتقال آب و سنتز مواد غذایی را دارند. اما دانشمندان هشدار داده‌اند که ۲۱ درصد از این گیاهان در حال حاضر در معرض خطر انقراض قرار دارند.

 بر پایه‌ی این گزارش که توسط باغ‌های گیاهی سلطنتی Kew در انگلستان منتشر شده، گفته می‌شود که حدود ۲۰۰۰ گونه‌ی گیاهی جدید هر سال توسط دانشمندان کشف می‌شود. در حالی که ما به طور پیوسته دانش و معلومات ثبت شده‌ی خود از گیاهان را افزایش می‌دهیم، اما هنوز هم موارد بسیاری وجود دارند که ما در مورد آنها چیز زیادی نمی‌دانیم و از سویی با عواملی که آنها را در سراسر جهان تهدید می‌کند‌، خیلی آشنایی نداریم. کتی ویلیس (Kathy Willis) مدیر علمی Kew در این باره گفت:

این اولین باری است که یک ارزیابی جهانی درباره‌ی وضعیت گیاهان جهان انجام شده است. ما در حال حاضر یک وضعیت جهانی از پرندگان، لاک‌پشت‌های دریایی، جنگل‌ها، شهرها، مادران، پدران، کودکان و حتی آنتی‌بیوتیک‌ها داریم؛ اما برای گیاهان نه. من به این نکته‌ی قابل توجه رسیده‌ام که با توجه به اهمیت گیاهان برای تمام جنبه‌های زندگی همه‌ی ما  از غذا، دارو، لباس، مصالح ساختمانی و سوخت‌های زیستی گرفته تا مقررات آب و هوایی، ما باید کاری را در این زمینه برای گیاهان صورت دهیم. این گزارش در واقع نتیجه‌ی اولین گامی است که در مسیر پر کردن این خلاء بحرانی علمی برداشته شده است.

 در حالی که تغییرات آب و هوایی یک عامل تهدیدکننده برای بقای گونه‌های گیاهی هستند، اما بزرگترین مسائلی که در حال حاضر ما با آن باید روبرو شویم عبارتند از تخریب زیستگاه‌های مناسب برای تولیدات کشاورزی، جنگل زدایی‌های گسترده برای استخراج چوب و همچنین ساخت‌وساز ساختمان‌ها و زیرساخت‌های گسترده. این در حالی است که در دهه‌ی گذشته از ۱۴ بیوم پوشش گیاهی در جهان، ۱۳ نوع آنها بیش از ۱۰ درصد پوشش خود را از دست داده‌اند. در مقایسه با این موضوع، به نظر می‌رسد که تغییر آب و هوا به تنهایی به عنوان یک مشکل بزرگ در حال حاضر مطرح نیست. اگرچه محققان انتظار دارند که وضعیت در آینده تغییر کند. ویلیس در مصاحبه با دامیان کارینگتون (Damian Carrington) از گاردین گفت:

من شک دارم که ما تا ۳۰ سال آینده شاهد تاثیر کامل تغییرات آب و هوا روی محیط زیست باشیم. چرا که زمان زیادی طول می‌کشد تا گیاهان و به ویژه درختان بتوانند جایگزین‌های خود را تولید کنند.

 گونه‌های مهاجم گیاهان نیز مشکل دیگری هستند که در این گزارش در نظر گرفته شده است. با وجود حدود ۵۰۰۰ نوع  از گونه‌های مهاجم در سراسر جهان به خوبی می‌توان دریافت که این گونه‌ها به عنوان تهدیدی برای گیاهان بومی و اکوسیستم‌های طبیعی در حال تخریب به شمار می‌روند. با نگاهی به هزینه‌های برآورد شده می‌توان گفت که بودجه‌ی مورد نیاز برای مقابله با آنها در حدود ۵ درصد از اقتصاد جهان را شامل خواهد شد.

 با توجه به فشارهای موجود، تصمیم گرفته شده که این گزارش به یک روند جاری و دایمی تبدیل شود و به ارزیابی سالانه‌ی پوشش گیاهی جهانی کمک کند. این گزارش همچنین به محققان، دولت‌ها و رهبران تجاری جهان کمک خواهد کرد تا با همکاری یکدیگر برنامه‌ریزی‌هایی را برای انجام بهترین اقدامات حفاظتی انجام دهند و بهترین استراتژی‌ها را در این مسیر در پیش بگیرند. گفتنی است که گزارش اخیر بیش از ۸۰ دانشمند دنیا را برای بیش از یک سال کنار هم جمع کرده بود. ویلیس در مصاحبه با ABC گفت:

ما باید عمل گرا باشیم. منظور من این است که ما با یک اندازه جمعیت رو به رشد مواجهیم. مردم نیاز به مواد غذایی و مکان زندگی دارند. بنابراین چیزی که ما واقعا به آن نیازمندیم این است که مناطق مهم را برای حفاظت، شناسایی کنیم؛ مناطقی که به دلیل تنوع گیاهی باورنکردنی خود باید حفظ شوند. از سویی باید مناطقی را هم که می‌تواند برای توسعه‌ی زندگی انسانی اختصاص داده شود شناسایی کنیم.

 تا کنون، ۱۷۷۱ مورد منطقه‌ی گیاهی مهم در سراسر جهان توسط محققان شناسایی شده است، اگر چه در مقام مقایسه، تعداد کمی از این مناطق از حفاظت کافی برخوردار هستند. علاوه بر یادگیری بیشتر در مورد گونه‌هایی که در گوشه‌های کمتر توسعه یافته‌ی جهان وجود دارند و تا به حال به طور کامل توسط زیست‌شناسان بررسی نشده‌اند، یکی دیگر از چالش‌های پیش روی دانشمندان این است که درک خود را از گیاهان در سطح ژنتیکی افزایش دهند. گفتنی است که حوزه‌ی ژنتیک نیز از حوزه‌هایی است که تحقیقات پیرامون آن هنوز در آن مراحل ابتدایی قرار دارد. استیو باخمن (Steve Bachman) یکی از نگارندگان این گزارش در مصاحبه‌ی مطبوعاتی خود گفت:

هنوز هم بخش‌های بزرگی از جهان هستند که در آنها دانش بسیار کمی در مورد گیاهان در اختیار داریم. شناسایی این مناطق مهم گیاهی در حال حاضر بسیار پراهمیت است. به همین ترتیب، ما هنوز تنها کسری از تنوع ژنتیکی گیاهان را شناخته‌ایم و تمام ترتیب‌های ژنومی که هم اکنون وجود دارد تنها برای ۱۳۹ گونه از گیاهان آوندی در دسترس هستند. طبیعتا سرعت کار در این حوزه نیز باید افزایش یابد.

 گزارش وضعیت جهانی گیاهان سال ۲۰۱۶ به صورت آنلاین در دسترس است و وب‌سایت Kew نیز خلاصه‌ای دقیق از یافته‌ها را برای مخاطبان فراهم کرده است.