توسعه روشی جدید برای بازیابی قرنیه های آسیب دیده
به تازگی روشی برای بازیابی عملکرد قرنیه پیشنهاد شده است. این روش که تاکنون در آزمایشهای حیوانی با موفقیت انجام شده است، میتواند پتانسیل دسترسی به عمل پیوند قرنیه را به طرز چشمگیری افزایش دهد؛ عملی که میتواند زندگی حدود ۱۰ میلیون نفر در سراسر جهان را تغییر دهد. مهندس پزشکی برکای اوزچلیک (Berkay Ozcelik)، که سرپرستی این پژوهش را در دانشگاه ملبورن به عهده داشته در این باره میگوید:
ما باور داریم که روش درمانی جدیدمان عملکرد بهتری نسبت به یک قرنیهی اهدا شده دارد و امیدواریم که در نهایت بتوانیم از سلولهای خود بیمار استفاده کنیم و به این ترتیب ضریب خطر در عضو پیوندی از طرف بدن بیمار را کاهش دهیم. هنوز آزمایشهای بیشتری مورد نیاز است، اما امیدواریم که سال آینده شاهد اتمام توسعهی این درمان به صورت آزمایشی در بیماران باشیم.
قرنیه خارجیترین لایهی چشم است. این بخش از چشم برای اینکه سلامت خود را حفظ کند، باید مرطوب و شفاف بماند، اما پیری، بیماریهای گوناگون و ضربههای شدید میتواند منجر به آسیب به قرنیه شوند. آسیبهایی مانند تورم قرنیه که باعث ایجاد زوال در بینایی فرد میشود.
پیوند قرنیه در حال حاضر موثرترین راه بازگرداندن بینایی از دست رفتهی افرادی به شمار میرود که قرنیهی آنها آسیب دیده است. اما مشکل این است که کمبود قابل توجهی در تعداد افراد دهندهی این عضو وجود دارد. سال ۲۰۱۴ در آمریکا بیش از ۴۷ هزار پیوند قرنیه صورت گرفت، با این حال تعداد دهندههای این عضو در سطح جهانی به هیچ عنوان قادر به برآورده کردن نیاز افرادی که در این زمینه مشکل دارند نیست.
همچنین امکان پس زده شدن بافت اهداکنندگان قرنیه وجود دارد و برای رفع این مشکل نیاز به استفاده از استروئید است که خود این ماده نیز عوارض دیگری دارد. اوزچلیک در گفتگو با لئا سوروژ از پایگاه اینترنشنال بیزینس تایمز چنین توضیح میدهد:
مشکل اصلی که در ارتباط با بافت اهدایی وجود دارد این است که کل فرآیند این کار شامل لمس و بررسی، برداشت سلول از بدن بیماران، ذخیره سازی و سپس پیوند آنها هر یک میتواند اثرات مضری روی سلولها داشته باشد. یک خطر بالقوه برای انتقال بیماری و خطر رد بافت وجود دارد، زیرا فرد از یک منشا خارجی این پیوند را دریافت میکند.
لایه نامرئی که تیم اوزچلیک توسعه داده، میتواند بر تمام این مشکلات چیره شود. این روش که تاکنون در بدن گوسفند آزمایش شده، شامل گرفتن یک نمونه از سلول قرنیهی مورد نظر، کشت آنها روی فیلمهای مصنوعی و سپس بازگرداندن آنها در تعداد بیشتر به چشم فرد است و در این روش، سلولهای بازسازی شده، عملکردهای پمپاژ رطوبت که باعث حفظ قرنیه به صورت سالم و روشن میشوند را بازیابی میکنند. برکای در یک مصاحبه مطبوعاتی گفت:
این لایهی هیدروژلی که توسعه دادهایم، به ما اجازه میدهد تا یک لایه از سلولهای قرنیه را در آزمایشگاه پرورش دهیم. سپس میتوانیم در ادامه آن لایه را روی سطح داخلی قرنیه بیمار در داخل چشم وی ایمپلنت کنیم که این کار با ایجاد یک برش کوچک انجام میشود.
این فیلم هیدروژلی نازکتر از یک تار موی انسان و تنها ۵۰ میکرومتر ضخامت دارد و پس از آن که سلولهای کاشته شده بتوانند در فضای بین قرنیه و چشم سطح آب را بازیابی کنند، این لایه فیلم نیز شروع به از بین رفتن خواهد کرد و در حدود دو ماه بعد از میان خواهد رفت. اوزچلیک در گفتگو با ABC گفت:
این مواد حداقل التهاب را از خود نشان میدهند، هیچ پیامد جانبی در پی ندارند و میتوانند باعث بازسازی بافتها شوند. از این رو ما را قادر میکنند تا از آنها برای کاربردهای مختلف بهرهمند شویم.
علاوه بر از بین بردن خطرات انتقال بیماری یا رد بافت که با پیوند قرنیه معمولی رخ میدهد، یکی دیگر از مزایای ایمپلنت لایهی فیلم در زمینهی کشت سلولهای سالم قرنیه برای استفاده در چندین گیرنده است. اوزچلیک به اینترنشنال بیزنس تایمز گفت:
مزیت دیگر روش ما این است که حتی اگر شما از سلولهای خود بیمار استفاده نکنید، از آنجایی که ما میتوانیم آنها را بازسازی کرده و تعداد سلولهای یک اهداکننده را افزایش دهیم، بنابراین میتوانیم مواد قرنیه یک اهداکننده را برای شاید حتی ۲۰ نفر استفاده کنیم.
البته این اولین باری نیست که دانشمندان از این روشها برای بازسازی عملکردهای سالم قرنیه استفاده کردهاند. اوایل سال جاری، محققان در ژاپن و انگلستان پی بردند که سلولهای قرنیه انسان میتواند در چشم خرگوشی که دچار آسیب قرنیه شده، کاشته شود و موجب بازیابی بینایی آن باشد.
اوزچلیک اکنون امیدوار است که آزمایشات بالینی مرتبط با فیلم هیدروژل خود را در سال آینده آغاز کند. البته هنوز برای پیشبینی اینکه آیا این فرایند خواهد توانست همان نتایج به دست آمده روی حیوانات را در انسان نیز تکرار کند یا خیر خیلی زود است، اما به هر حال فکر کردن به اینکه این روش چه امکاناتی میتواند داشته باشد بسیار شگفتانگیز است. اکنون باید منتظر بمانیم تا ببینیم که سرانجام این پژوهش به کجا خواهد رسید.
نظرات